Trước khi biết tới huyền thoại tối cao trong làng Sitcom là Friends, bộ phim gối đầu Youtube của tớ là "Mind Your Language". Như cái tên, nội dung chính của phim xoay quanh ngôn ngữ - trong một bối cảnh không gian không thể hợp lý hơn - một lớp học tiếng Anh cho người ngoại quốc.

Ra đời năm 1977 với 3 phần (thực tế có 1 bản remake phần 4 làm lại - nhưng cũng như Friends với spin-off "Joey", phần thứ 4 vô cùng tệ đã phá hủy hoàn toàn loạt phim tới mức người ta không còn dám chiếu), bộ phim mang lại cho chúng ta nhiều cái nhìn thú vị (đôi khi không thú vị lắm, mà hơi dark) về thế giới những năm 1970s. Một thời kỳ mà thế giới còn trong Chiến tranh Lạnh, các quốc gia cũ còn tồn tại, phân biệt chủng tộc còn nhiều,... Chính những vấn đề này đôi khi cũng được lấy ra làm jokes trong xuyên suốt bộ phim bên cạnh những trò đùa ngôn ngữ thông thường.

Trong bài viết này, tôi sẽ liệt kê từng điều thú vị, hài hước, lẫn dark deep,... mà người ta nhìn nhận, hoặc tự suy diễn ra rằng bộ Sitcom này mang lại. Chắc chắn rằng nó sẽ được liên tục bổ sung ngày tuần, do bất cứ khi nào ngẫu hứng nghĩ lại nội dung bộ phim, có khả năng tôi lại ngẫm ra 1 điều mới. Vậy nên, nếu bạn đã đọc bài viết này, một ngày nào khác bạn vẫn có thể lướt lại, và tìm ra 1 điều mới.

Nhưng trước khi vào bài, tôi xin tự cho phép bản thân mình (và mong ai đọc bài này cũng vậy) 1 respect cho main chính - diễn viên Barry Evan/thầy giáo Jeremy Brown - người cuối cùng đã kết thúc cuộc đời một cách bi thảm!

1/ Ý tưởng của bộ phim sẽ là mỗi nhân vật trong bộ phim sẽ đại diện cho 1 quốc gia. Nhưng thực tế nếu nhìn theo cách hiện đại, bạn sẽ phất hiện thấy 2 nhân vật chung 1 quốc gia xuất hiện trong lớp học này. Ấy là Jamila Ranjha và Ranjeet Singh - đều là từ Ấn Độ.

Tại sao lại như vậy? Chúng ta phải nhìn theo góc nhìn của thế kỷ 20 và ít nhiều lịch sử Ấn Độ

Thực tế trong tập đầu các nhân vật giới thiệu bản thân, Ranjeet Singh không giới thiệu mình tới từ "Ấn Độ", mà nói rằng "tôi đến từ Punjab". Bởi vì trong lịch sử, Punjab là một vùng đất của đạo Sikh, cách biệt về văn hóa với các vùng đất xung quanh của Hindu và Đạo Hồi. Kể cả sau khi Punjab được sáp nhập vào Ấn Độ như ngày nay, thì nhiều người Punjab vẫn mang tinh thần rằng vùng đất quê hương của mình là một nơi tách biệt, khác với Ấn Độ

2/ (Viết tiếp đoạn 1 để tránh quá dài) Một joke ngôn ngữ xuất hiện ngay lúc đó. Ranjeet khi thầy giáo xếp chỗ cho ngồi cạnh Ali Nadeem - một người Hồi giáo từ Pakistan - đã ngay lập tức từ chối. Anh nói rằng không thể, "because I am Sikh", khiến thầy giáo hiểu lầm thành "I am sick" và khuyên anh về nhà nghỉ ngơi.

Câu chuyện sâu xa đằng sau joke này vô cùng dark. Người Sikh có một mối thù xương tủy truyền đời với người Hồi giáo nói chung và người Afghanistan nói riêng, bắt đầu từ năm 1757, mà tôi sẽ đưa tới các bạn trong một bài viết khác nếu có cơ hội. Do vậy một người Sikh sẽ từ chối ngồi cạnh một người Hồi giáo, như trong trường hợp này.

Thế nhưng cũng chính vì mối thù sâu đậm ấy, khi đưa lên phim nó lại biến cặp nhân vật Ali-Ranjeet thành một cặp rival được công nhận là hay nhất phim, với những màn đối đáp hài hước liên tục xuyên suốt từ đầu tới cuối

3/ Không thể hiện bên trong bộ phim, nhưng người ta nói rằng bộ phim cố tình tạo nên mâu thuẫn hài hước từ khâu tuyển diễn viên. Nhiều nhân vật trong phim lại được chọn từ các diễn viên xuất thân từ các quốc gia "bị ghét" hoặc chí ít là "không giống" với quốc gia của nhân vật.

-Nhân vật Ali người Pakistan - được đóng bởi diễn viên gốc Bangladesh (đọc thêm chiến tranh Bangladesh và nạn diệt chủng Bangladesh dưới thời Pakistan)

-Nhân vật Ranjeet người "Ấn Độ" - được đóng bởi diễn viên người Sri Lanka (đọc thêm Nội chiến Sri Lanka)

-Nhân vật Su-Lee người Trung Quốc - được đóng bởi diễn viên gốc Malaysia. Trong khi diễn viên người Trung Quốc lại được chọn để đóng vai Taro - một nhân vật Nhật Bản (cái này chắc khỏi cần nói tại sao 2 nước ghét nhau)

-Nhân vật Juan người Tây Ban Nha - được đóng bởi diễn viên gốc Gibraltar (Gibraltar là lãnh thổ Tây Ban Nha bị Anh chiếm đóng)

-Nhân vật Max người Hy Lạp - được đóng bởi diễn viên từ Thổ Nhĩ Kỳ (hiểu đơn giản là 2 nước rất thù nhau).

Nhưng đoạn này gây tranh cãi, vì theo một số người, xét theo gốc gác thì diễn viên Kevork Malikyan là người gốc Armenia, và xét theo kiểu này thì Armenia thù Thổ Nhĩ Kỳ và yêu thích Hy Lạp. Tuy nhiên điều này sẽ chuyển vấn đề về các bộ phim khác của diễn viên này, vì trong cuộc đời diễn viên Kevork Malikyan lại nhiều lần vào vai các nhân vật Hồi giáo Thổ Nhĩ Kỳ!? Ôi nói chung là rối não!

4/ Không có học sinh nào trong lớp học của thầy Jeremy Brown là người da đen. Nhân vật người da đen hiếm hoi xuất hiện 1 lần trong lớp học là thanh tra giáo dục Roger Kenyon

Khi vào lớp, Roger Kenyon đã bị thầy Jeremy Brown lầm tưởng là một học sinh và mời ngồi vào chỗ (thực tế ông cố tình nghe theo vì muốn kiểm chứng cách dạy của thầy Jeremy).

Vấn đề ở chỗ, thầy Jeremy Brown mang định kiến rằng người châu Phi vẫn vô cùng lạc hậu, kém phát triển, không được giáo dục, không biết tới những vật dụng tiện ích cơ bản nhất,... Nó gây hài ở chỗ thực tế ngược lại, ông da đen làm Thanh tra giáo dục cấp cao còn ông da trắng vẫn đang làm giáo viên quèn!

Nói tóm lại đây là một cách thể hiện góc nhìn định kiến, hoặc cực đoan hơn là khinh thường, phân biệt chủng tộc của người Anh với người da đen châu Phi lúc đương thời. Nhưng lưu ý rằng đây là chương trình hài, và mục đích của việc đưa góc nhìn như thế vào đây thực chất là nhằm mục đích châm biếm!

5/ Nhân vật bà hiệu trưởng Miss Courtney được cho là thể hiện hình ảnh của nước Anh - một bà lão già nua, bảo thủ, khó tính, cộc cằn, ai cũng ghét,...

Tôi viết đoạn này ngay sau đoạn 4 vì có tí liên kết. Thanh tra Roger Kenyon sau khi cho thầy Jeremy mắc lỡm tới mức suýt bị đuổi việc, thì cuối cùng nói rằng ông rất tán thành cách giáo dục mới của thầy, đề cao sự gần gũi và tự do với học sinh. Điều này trái ngược với phong cách giáo dục bảo thủ, áp đặt của bà giáo Miss Courtney

6/ Có 2 nhân vật là Daniella người Pháp và Ingrid người Thụy Điển (xuất hiện từ mùa 2) rất thoáng về chuyện hẹn hò và tình dục. Ở trong lớp, Daniella và sau đó là Ingrid liên tục là mục tiêu thu hút 2 anh chàng điển trai Max và Giovanni. Họ không hề chia tách ra, mà đi tay ba, hai anh chàng luôn đeo bám tháp tùng một cô nàng. Nhưng ngay cả khi đã như thế, 2 người họ vẫn thường xuyên quyến rũ thầy Jeremy Brown với những ngôn từ rất mạnh bạo, nhiều khi gợi dục.

Đây là cách mà bộ phim muốn thể hiện góc nhìn về 2 quốc gia Pháp và Thụy Điển - 2 quốc gia hàng đầu trong làn sóng tự do hóa tình yêu, tình dục nổi tiếng ở phương Tây. Sự tự do tới mức buông thả như thế này nhiều khi sẽ cực kỳ gây khó chịu ở các nền văn hóa khác, như ở phương Đông, hoặc các quốc gia bảo thủ như Anh

Fact: Danielle được chọn làm nhân vật mở đầu Intro cho mỗi tập phim. Trong phần đầu, cô nàng điệu đà bước vào đã gây ra ánh mắt trầm trồ của tất cả nam sinh trong lớp

Nhưng tới mùa 2 khi ánh hào quang đó được nhường lại cho Ingrid, Danielle đã phải trố mắt nhìn. Trong suốt mùa đó, cô nàng cũng liên tục ganh đua với Ingrid trong những vấn đề nhỏ nhặt.

7/ Nhân vật Juan người Tây Ban Nha được thể hiện với một tính cách có thể tóm gọn là "ngô nghê", "ngờ nghệch",... Có lẽ là học sinh kém tiếng Anh thứ 2 trong lớp chỉ sau Jamila. Ông thường xuyên không hiểu được tiếng Anh nên không biết thầy giáo đang yêu cầu gì, và phải liên tục hỏi lại bằng câu cửa miệng trở thành thương hiệu: "Por Favor???". Những lần như thế, Giovanni người Ý thường phải là người phiên dịch lại cho Juan hiểu, vì tiếng Ý và Tây Ban Nha gần giống nhau

Sự ngô nghê ngờ nghệch này trong một bộ phim hài thì nó là một mỏ vàng. Người ta bảo rằng, người Anh xây nên nhân vật Juan ngờ nghệch này dựa trên hình tượng nhân vật "Don Quijote" nổi tiếng - như một lời tri ân cho tác phẩm tiếng Tây Ban Nha cực kỳ được ưa chuộng ở nước Anh từ xa xưa này!

Fact siêu thú vị: chính sự ngờ nghệch của Juan lại làm cho anh chiến thắng trong trò chơi của lớp, mà thầy Jeremy thừa nhận "nếu xảy ra thật thì nó thể hiện sự tệ hại của lớp!"

Vòng đầu tiên, Juan được yêu cầu "nói từ trái nghĩa". Nhưng khi thầy giáo hô khẩu lệnh "Ready?" thì ông ngay lập tức nói "Not Ready!", sau đó là một chuỗi khẩu lệnh được thầy Jeremy đưa ra và Juan lập tức đáp ngược lại. Cuối cùng thầy phải chịu cho Juan thắng!

Trong vòng 2, khi mà các thí sinh đã bị loại và Juan là người duy nhất còn lại. Thầy giáo hỏi, "what another name is for a valley between two mountains" (ta nên hiểu theo cách dễ hơn ở đây là "tên khác cho đường/thung lũng đi qua các núi"). Juan dĩ nhiên không biết, và ông xin "Pass!!!" (Bỏ qua).

Nhưng không ngờ, "Pass" còn một nghĩa khác trong văn cảnh này là "đèo/đường vượt núi" và do đó nó chính là câu trả lời đúng! Juan chiến thắng trong trò chơi!

(Sẽ còn viết tiếp... Hãy chờ!)