Học Phát Âm Chuẩn Để Nổi Bật

***Những gì bàn luận trong bài viết này có thể áp dụng với những ngôn ngữ khác***

Nếu bạn được học cách phát âm tiếng Anh sao cho chuẩn, bạn sẽ có cực kì nhiều lợi ích cả trong học tập lẫn công việc.

Biết cách phát âm đúng, bạn sẽ tự tin hơn trong việc nói tiếng Anh. Nếu không phải là tự tin để nói cả câu thì chí ít cũng sẽ tự tin phát âm các từ tiếng Anh khi bạn vô tình gặp chúng. Bạn sẽ thường xuyên hát những bài hát tiếng Anh trong nhà tắm ngay cả khi giọng của bạn vẫn như vịt đực. Bạn sẽ thường xuyên nhại theo diễn viên trong phim khi xem eng sub. Và ngay cả khi bạn nhìn vào cuốn sách tiếng Anh mà không hiểu chữ nào, nếu bạn biết từ nào được phát âm thế nào, bạn vẫn cảm thấy nó bớt đáng sợ hơn. Nhờ vậy mà động lực học tiếng Anh của bạn sẽ tăng lên rất nhiều.

Bạn đã bao giờ vô tình nghe ai đó hát nguyên 1 bài tiếng Anh nghe rất là...tây chưa? Bạn có nhớ cái ấn tượng rằng "Hẳn là người ấy phải giỏi tiếng Anh lắm?" không? Rồi lỡ bạn đọc/hát tiếng Anh rõ là hay, rồi người ta hỏi thế câu đó/bài hát đó nghĩa là gì, thì liệu bạn có muốn trả lời là "Tôi đếch biết" không? Vậy là từ việc biết phát âm đúng, bạn sẽ có thêm nhiều lý do khác để học tiếng Anh tử tế hơn, cẩn thận hơn để không chỉ nói hay mà còn phải hiểu mình đang nói gì nữa :D

Đến lúc đi làm thì sao? Thực trạng sử dụng tiếng Anh của giới trẻ ngày nay là cứ nói phiên phiến cho nhau hiểu là được, vì vậy lượng người phát âm không chuẩn và vẫn có thể đi làm việc với các đối tác nước ngoài không thiếu. Bạn có thể nói rằng khi đi làm thì chỉ cần vậy là đủ, rằng người nước ngoài hiểu mình, mình hiểu họ, thế là xong việc. Điều này khiến cho rất nhiều người ngoài kia đang có thói quen phát âm tiếng Anh sai, mà họ thậm chí còn không có nhu cầu sửa. Chính nhờ vậy, mà nếu bạn phát âm tiếng Anh khác bọt, chắc chắn bạn sẽ nổi bật hơn trong đám đông. Việc phát âm tiếng Anh tốt sẽ tạo cảm giác bạn chuyên nghiệp hơn khi đi làm. Nó giống như việc những ai muốn làm MC thì phải đi học khóa học phát âm để bỏ tật nói ngọng hay âm địa phương vậy. Đấy là chưa kể, chúng ta thường dễ có ấn tượng rằng, một người nói tiếng Anh chuẩn thì hẳn là xịn xò và cũng sẽ giỏi những cái khác - một ấn tượng rất tốt nếu bạn đi xin việc.

Nếu bạn đi làm cho công ty nước ngoài, thì việc phát âm tốt của bạn sẽ giúp người nước ngoài cảm thấy dễ chịu hơn khi trao đổi thông tin với bạn do không phải cố đoán từ bạn đang nói là gì (do bạn phát âm sai). Nó cũng giống như việc bạn nói chuyện với một đứa trẻ mới biết nói vậy. Thay vì chỉ 1 câu là hiểu vấn đề, bạn sẽ phải hỏi đi hỏi lại nhiều lần, và mãi một lúc sau mới "Ồ!" và hiểu ý bé muốn nói. Sau một thời gian làm việc ở Úc, thì mình thấy rằng mặc dù khi đi làm, những người bản xứ chuyên nghiệp sẽ không màng việc phát âm sai của bạn, nhưng họ vẫn sẽ có xu hướng nói chuyện nhiều hơn, thoải mái hơn với những người nước ngoài phát âm tiếng Anh tốt. Cũng dễ hiểu thôi. Nếu bạn phát âm không đúng đến ngay cả những từ cơ bản, họ sẽ dễ mặc định là tiếng Anh của bạn không tốt lắm, từ đó đó sẽ ít nói chuyện với bạn đi vì nghĩ rằng "Mình có nói chắc người ấy cũng không hiểu".

Ngoài ra, một lý do khác để nên học phát âm cho chuẩn chỉnh, đặc biệt là nếu bạn có điều kiện học ở các trường quốc tế hay du học, đó là tiền. Thực ra những gì học được ở các trường quốc tế (dù là high school hay university) không khác gì mấy so với những trường ở VN nếu xét riêng về mặt kiến thức, nếu không muốn nói là các trường ở VN thường học khó hơn so với trường nước ngoài. Vì vậy, nếu có 1 thứ duy nhất khiến cho các trường quốc tế xứng đáng với số tiền bố mẹ các bạn đã bỏ ra, nếu có 1 thứ mà khiến các bạn nổi bật hẳn so với những bạn không được đi du học, thì đó chính là phát âm tiếng Anh chuẩn. Tại sao lại nói là phát âm chứ không gộp cả ngữ pháp? Vì các bạn ở các trường của VN vẫn được học ngữ pháp chuẩn chỉnh như bình thường. Thứ duy nhất các bạn ấy thiếu so với những bạn học ở trường quốc tế, đó là môi trường sử dụng tiếng Anh thường xuyên, là cơ hội để chỉnh sửa phát âm của mình thường xuyên.

Mình có cơ hội được tới quan sát một số trường quốc tế ở VN (và cả ở Úc) và thấy rằng, rất nhiều em chỉ cần bước ra khỏi lớp là nói tiếng Việt. Hay thậm chí, khi thầy giáo người nước ngoài giao chủ đề để bàn luận trên lớp, các em cũng sẽ bàn luận bằng tiếng Việt với nhau, chỉ khi thuyết trình mới nói tiếng Anh. Và khi nói tiếng Anh thì các em cũng sẽ tập trung vào việc nói mau mau để xong, chứ không thực sự để ý xem mình đang phát âm thế nào, sai ở đâu và lần sau cần sửa gì. Như vậy, cả 4 năm học của các em, thứ duy nhất các em có được không phải là thứ tiếng Anh chuẩn chỉnh, mà là thói quen phát âm tiếng Anh sai, trong khi kiến thức thì cũng không hơn những bạn ở các trường khác là mấy (may ra chỉ là khả năng nghe hiểu và phản xạ tiếng Anh tốt hơn thôi). Như vậy là rất lãng phí so với số tiền bố mẹ các em đang bỏ ra.

Mình từng làm 1 clip trên kênh của mình nói về việc học phát âm tiếng Anh. Mình có để link bên dưới.

Tựu chung của video chính là hãy học cách đọc bảng phiên âm tiếng Anh và thuộc nằm lòng nó. Một khi bạn thuộc nó thì mỗi khi bạn gặp một từ bất kì, bạn vẫn có thể nhìn phiên âm của nó và phát âm đúng ngay cả khi bạn không hề hiểu giải nghĩa của nó trong từ điển.

Trong clip mình cũng đề cập tới một số lỗi phát âm khá phổ biến của người Việt mỗi khi nói tiếng Anh. Điểm thú vị mà mình để ý được sau nhiều năm dạy tiếng Anh cho các bạn du học sinh Việt bên Úc, đó là có nhiều bạn, nếu cho các bạn ấy phát âm từng từ một thì nói đúng, nhưng nếu cho nói cả câu thì lại phát âm sai hoặc phát âm thiếu. Điều này xảy ra là vì các bạn ấy quá để ý tới việc phải nói gì, và đầu óc bận nghĩ nhiều tới ngữ pháp, nghĩ tới chọn từ vựng, nghĩ tới cách diễn đạt và cuối cùng phát âm sai mà hoàn toàn không hề biết.

Ngoài ra, với những bạn đi học những khóa học giao tiếp với giáo viên bản xứ, hãy lưu ý một số điều sau. Thứ nhất, hãy đảm bảo giáo viên bản xứ đang dạy bạn là giáo viên có trình độ và thực sự là "giáo viên", chứ không phải là Tây balo. Hiện có rất nhiều chứng chỉ TESOL (chứng chỉ dạy tiếng Anh cho người nước ngoài) rất rẻ, học online, và dù chứng chỉ ghi là "đã hoàn thành 120h huấn luyện" nhưng thực tế thời gian hoàn thành khóa học ấy chỉ cần 2h đồng hồ. Nếu không có điều kiện thuê thầy cô xịn thì chí ít cũng phải đòi người ta có được cái chứng chỉ trên nhé. Thứ hai, khi học ở những khóa này, người bản xứ sẽ cố tình nói chậm lại, và nhấn mạnh nhiều âm trong khi phát âm. Điều này cốt là để bạn biết rõ một từ gồm những âm gì, và muốn bạn nói cho đủ âm, chứ không phải đó là cách họ nói chuyện thông thường, vì vậy đừng cố copy cách nói chuyện đó ra ngoài cuộc sống nhé, nghe kì lắm.

Tương tự, đừng cố bắt chước cách phát âm của diễn viên trong phim. Phần vì mỗi phim lại có một accent khác nhau, phần vì nhiều khi nhân vật phải phát âm một cách cường điệu để diễn đạt cảm xúc cho tốt, nên việc tin tưởng hoàn toàn vào cách phát âm của diễn viên để nhại theo là không hợp lý. Bạn vẫn cần phải tra từ điển để biết chính xác từ đó phát âm như thế nào trước khi bạn có thể cường điệu hóa cách phát âm đó theo cảm xúc.

Cuối cùng, có nhiều bạn do quá để ý tới việc nối âm để nghe cho tự nhiên nên khi nói lại vô tình nhấn mạnh vào chỗ nối âm, khiến cho cách nói chuyện lại trở nên gượng gạo. Mấu chốt của việc nối âm chính là việc đọc đủ âm của mỗi từ, và khi bạn nói liền các từ với nhau thì việc nối âm sẽ diễn ra một cách tự nhiên mà bạn không cần phải cố. (Để chứng minh cho điều đó, mình đố các bạn đọc từ "Em ơi" mà không vô tình phát ra âm 'mơi' đấy ^^).

Accent, hay giọng khi nói tiếng Anh, không quan trọng, vì nhiều lý do.

Một là vì chỉ cần bạn phát âm tiếng Anh chuẩn là đã đủ để người bản xứ hiểu rồi. Hai là vì thay đổi accent là một việc rất khó, và trừ phi bạn buộc phải làm, thì đừng nên làm. Nghiên cứu đã chỉ ra, accent sẽ trở thành vĩnh viễn sau 12 tuổi. Bạn vẫn có thể đổi accent, nhưng bạn sẽ phải sống ở vùng nói accent mới một thời gian rất dài thì nó mới thực sự có thể trở nên khác so với giọng gốc. Tức là việc thay đổi accent sẽ phải được thực hiện từ từ, trong một thời gian dài. Những diễn viên Hollywood khi muốn đổi accent của mình cho phù hợp với vai diễn, họ phải mất rất nhiều tiền thuê các chuyên gia riêng và tập tành rất lâu, mà đó là họ có nền tảng tiếng Anh tốt sẵn rồi đấy.

Mình thấy nhiều bạn cứ cố ép mình phải nói accent Anh Anh hay Anh Mĩ trong khi không có môi trường để làm nó trở nên tự nhiên. Điều này rất dễ làm cho thanh quản của bạn - vốn được rèn luyện nhiều năm để nói tiếng Việt - phải chịu những sức ép không đáng có. Accent Anh Anh hay Anh Mĩ không làm bạn có điểm IELTS speaking cao hơn, cũng không làm bạn dễ được tuyển dụng hơn, nhất là khi việc nói accent bình thường của bạn còn chưa tốt. Giờ bảo một bạn miền Bắc nói giọng miền Nam (hay ngược lại), chưa chắc bạn ấy có thể duy trì được quá 5 câu trừ phi là chuyển vào đó sống lâu năm, đúng không ^^

Về accent, bạn hoàn toàn có thể giảm nhẹ accent Viet-lish của mình bằng việc phát âm tiếng Anh chuẩn, và thực sự như thế là đủ. Cái quan trọng hơn vẫn là phát âm chuẩn chỉnh, kết hợp cùng ngữ điệu tự nhiên (và đương nhiên ngữ pháp cũng phải đúng :D).

Bạn có đang phát âm tiếng Anh chuẩn không? Bạn có đang phát âm từ Hello thành "Hê Lô" không? Time thành "tham" không? Nếu có, có lẽ bạn cần phải học lại bảng phiên âm và tra lại những từ mà trước giờ bạn vẫn tự tin là mình phát âm đúng nhé :D

Chúc các bạn phát âm vui vẻ :D