Trong suốt thế kỷ 20 và phần lớn thế kỷ 21, bản lý lịch (CV, resume) vẫn là cổng chính dẫn lối người lao động đến công việc mơ ước. Nó thường được xem là tấm vé vào cửa đầu tiên của bất cứ hành trình nghề nghiệp nào. Tuy nhiên, xã hội thay đổi nhanh chóng – đặc biệt là công nghệ tuyển dụng và kỳ vọng về năng lực thực tế – đang khiến mô hình hồ sơ xin việc truyền thống trở nên lỗi thời, và thậm chí trong mắt một số chuyên gia là "đang hấp hối".
Ảnh bởi
Marielle Ursua
trên
Unsplash
Lý do chính khiến resume mất giá trị là sự tĩnh tại và nghèo nàn thông tin thực tế. Một bản CV điển hình chỉ kể lại quá khứ: bạn học gì, làm ở đâu, thời gian bao lâu. Nó gần như không cung cấp thông tin về việc bạn sẽ làm việc như thế nào trong môi trường mới, có thể giải quyết vấn đề ra sao, hay hòa nhập cùng đồng đội thế nào. Nhiều nhà tuyển dụng đã nhận ra rằng CV rất dễ bị “thổi phồng” – và với sự hỗ trợ của AI tạo văn bản, điều này chỉ càng dễ dàng hơn.
Hơn nữa, hệ thống lọc tự động (ATS – Applicant Tracking System) vốn dĩ được sinh ra để giải quyết lượng hồ sơ quá lớn, lại tạo ra những nghịch lý bất công. Ứng viên có năng lực thật sự nhưng thiếu từ khóa chuẩn có thể bị loại ngay vòng gửi xe. Trong khi đó, người khéo léo tối ưu câu chữ, hoặc thậm chí nhờ AI viết hộ, lại dễ dàng vượt qua các bộ lọc. Điều này dẫn đến một câu hỏi cơ bản: CV có còn là thước đo năng lực đáng tin cậy?
Chính vì vậy, thị trường tuyển dụng đang dần dịch chuyển sang đánh giá dựa trên kỹ năng. Các công ty công nghệ, dịch vụ, sáng tạo đã triển khai phương pháp skills-based hiring: yêu cầu ứng viên làm các bài test thực tế, giải quyết tình huống mô phỏng, hoặc thực hiện dự án nhỏ. Điều này giúp nhà tuyển dụng thấy được cách ứng viên tiếp cận vấn đề, suy nghĩ ra sao, và kết quả cuối cùng thế nào – những thông tin mà một bản CV không thể tiết lộ.
Song song đó là sự phát triển của các nền tảng đánh giá năng lực trực tuyến và AI-powered matching. Các công ty như TestGorilla, HackerRank, Codility giúp doanh nghiệp đánh giá kỹ năng chuyên môn, trong khi những nền tảng tuyển dụng hiện đại sử dụng trí tuệ nhân tạo để so khớp tính cách, kỹ năng mềm, và phong cách làm việc của ứng viên với văn hóa công ty. AI, thay vì chỉ lọc từ khóa CV, giờ đây “hiểu” ứng viên sâu hơn từ dữ liệu thực tế, hồ sơ kỹ thuật số, bài kiểm tra.
Một xu hướng đáng chú ý khác là sự trỗi dậy của portfolio trực tuyến. Thay vì chỉ kể mình đã làm gì, ứng viên có thể trưng bày sản phẩm thật: code trên GitHub, thiết kế trên Behance, bài viết trên blog cá nhân. Điều này minh bạch, cụ thể và mang tính kiểm chứng. Nhà tuyển dụng không cần tin vào lời nói – họ có thể tự đánh giá năng lực qua những gì ứng viên thực sự tạo ra.
Bên cạnh đó, video resume và phỏng vấn không đồng bộ cũng bắt đầu phổ biến. Các công cụ như HireVue cho phép ứng viên trả lời câu hỏi phỏng vấn bằng video, để nhà tuyển dụng xem lại và đánh giá kỹ năng giao tiếp, sự tự tin, thái độ chuyên nghiệp. Một số công ty khách sạn thậm chí còn tuyển Gen Z thông qua video TikTok. Điều này không chỉ đổi mới quy trình mà còn phá vỡ rào cản địa lý và lịch làm việc.
Cuối cùng, work-sample trials – làm thử, dự án freelance ngắn hạn – cũng được nhiều công ty dùng để giảm rủi ro tuyển dụng. Không còn dựa vào lời hứa trong CV, công ty có thể kiểm chứng khả năng thực tế qua công việc thật, trong thời gian ngắn.
Nhìn rộng hơn, toàn bộ hệ sinh thái tuyển dụng đang chuyển từ niềm tin vào "quá khứ" sang đầu tư vào "tương lai". Từ việc đơn giản nhìn hồ sơ, nhà tuyển dụng hướng tới hiểu sâu ứng viên: kỹ năng, thái độ, tính cách, khả năng thích nghi, và giá trị mang lại. Công nghệ – nhất là AI – là công cụ hỗ trợ đắc lực cho quá trình này, từ sàng lọc thông minh hơn tới xây dựng hồ sơ kỹ thuật số tích hợp các chứng chỉ, video, bài test, dự án.
Điều này không có nghĩa CV sẽ biến mất hoàn toàn. Nó vẫn là “bản tóm tắt” quan trọng, nhưng sẽ không còn là yếu tố duy nhất hay quyết định. Thay vào đó, nó sẽ trở thành một phần trong bộ hồ sơ số hóa giàu dữ liệu hơn, năng động hơn và chân thực hơn.
Cho ứng viên, đây vừa là thách thức vừa là cơ hội. Bạn không thể chỉ dựa vào bằng cấp, danh tiếng công ty cũ, hay khả năng “tô đẹp” CV. Thay vào đó, bạn cần đầu tư phát triển kỹ năng thật, tạo dựng hồ sơ số thể hiện năng lực, rèn kỹ năng mềm và phong thái chuyên nghiệp – kể cả trên video. Ngược lại, những người chịu khó học hỏi, làm việc thật, xây dựng portfolio và thương hiệu cá nhân sẽ dễ dàng vượt lên.
Cho nhà tuyển dụng, đây là lời nhắc cần thiết để làm mới quy trình. Việc gắn chặt vào ATS và lọc keyword rập khuôn chỉ khiến bỏ lỡ nhân tài. Áp dụng đánh giá kỹ năng, phỏng vấn video, thử việc ngắn hạn, và phân tích dữ liệu chuyên sâu sẽ giúp giảm sai sót tuyển dụng, hạn chế bias và tìm đúng người phù hợp.
Kết luận: CV không chết ngay lập tức – nhưng đang thay đổi vai trò. Nó không còn là cánh cửa duy nhất, mà chỉ là một trong nhiều chìa khóa mở ra mối quan hệ giữa ứng viên và doanh nghiệp. Trong tương lai gần, chính năng lực thực chứng, kỹ năng được kiểm nghiệm, và khả năng thích nghi mới là “resume” quan trọng nhất của bất kỳ ai.
Zen