Hiểu về Bitcoin theo cách đơn giản

Bitcoin là một loại tiền tệ kỹ thuật số, còn được gọi là tiền điện tử mã hóa (crypto currency) đầu tiên và phổ biến nhất trên thế giới.

Nếu bạn không phải là dân công nghệ, thì bạn sẽ cảm thấy hơi khó hiểu về công nghệ đứng sau các đồng tiền điện tử (blockchain), và thực sự bạn cũng không cần cố hiểu nó làm gì. Bạn chỉ cần biết rằng, bitcoin có một số điểm tương đồng và khác biệt so với tiền tệ thông thường như sau:

1. Tiền tệ thông thường được các chính phủ phát hành, và các ngân hàng quản lý, trong khi Bitcoin không có người phát hành, không có người quản lý, chính những người dùng là người quản lý bitcoin. Giống như ngày xưa mỗi quốc gia đều có một ông vua đứng đầu, nhưng giờ có một quốc gia mới, mọi người đều bình đẳng và kiểm soát lẫn nhau chứ không có ông vua nào cả.

- Chà, thế thì chẳng phải sẽ rất dễ loạn sao? Lúc cần thì ai sẽ nghe lời ai? Câu trả lời rất đơn giản: Tuy không có người đứng đầu và tất cả người dùng bình đẳng, nhưng tất cả đều phải nghe theo những quy tắc nhất định. Các quy tắc này đảm bảo hệ thống diễn ra trật tự, công bằng và minh bạch. Nhờ có các thuật toán thông minh và hiệu quả nên bitcoin và các loại tiền điện tử hoạt động rất an toàn, bảo mật và đang ngày càng trở nên phổ biến trong nhiều lĩnh vực.

2. Tiền tệ thông thường được in ra để trao đổi, hoặc có thể để số dư trong các tài khoản. Bitcoin thì không thể in hoặc đúc ra, nó chỉ có một hình thức đó là số dư trong các ví Bitcoin, gần giống như tài khoản ngân hàng. Mỗi ví có một địa chỉ duy nhất giống như số tài khoản ngân hàng. Bạn cũng có thể dễ dàng nhận hoặc chuyển Bitcoin từ ví này sang ví khác.

3. Tiền tệ thông thường có tổng trữ lượng do chính phủ quy định, và có thể phát hành thêm khi họ muốn. Bitcoin thì có tổng trữ lượng giới hạn, cụ thể là bộ thuật toán Bitcoin đã quy định tối đa trên thế giới chỉ có 21 triệu Bitcoin, vì thể Bitcoin sẽ không bị lạm phát (mất giá) vì phát hành bừa bãi như các đồng tiền thông thường. Cũng nhờ đặc điểm này, Bitcoin thường được ví như vàng kỹ thuật số.

4. Bitcoin cũng có thể sử dụng trong thanh toán, mua bán giống như tiền tệ thông thường. Hiện nay đã có nhiều website tích hợp thanh toán bằng Bitcoin, tuy nhiên điều này chưa được cho phép tại Việt Nam.

5. Để có được Bitcoin, người ta sẽ dùng các máy tính để khai thác nó giống như đào vàng. Tất nhiên việc khai thác được bao nhiêu cũng là do bộ quy tắc có sẵn quyết định và phân phát. Nó sẽ bắt các máy tính phải “làm việc” và xem ai chăm chỉ thì được trả công nhiều hơn.

Bitcoin được tạo ra vào năm 2007 bởi một nhân vật giấu mặt có nickname là Satoshi Nakamoto, cho đến giờ vẫn không ai biết Satoshi là ai, hay là tổ chức nào (khá giống phim trinh thám đúng không?) nhưng nghe cái tên thì có vẻ như đó là một ai đó ở Nhật Bản.

Từ năm 2008, Satoshi bắt đầu chia sẻ các mã nguồn để mọi người có thể tạo ví, khai thác và giao dịch Bitcoin trên mạng internet. Năm 2009 bắt đầu xuất hiện sàn giao dịch Bitcoin (nơi chúng ta có thể đổi Bitcoin sang tiền tệ thông thường và ngược lại).

Ngày 22 tháng 10 năm 2010, lần đầu tiên Bitcoin được sử dụng để mua hàng hóa - 2 bánh pizza với giá 10000 bitcoin, tương đương 25 đô la Mỹ tại thời điểm đó.

Trong vòng 5 ngày từ ngày 12 tháng 7 năm 2010, giá của Bitcoin tăng lên 10 lần từ 0,008 đô la Mỹ lên 0,08 đô la Mỹ. Trong năm 2011, giá trị của đồng Bitcoin tăng từ 0,30 đô la Mỹ lên 32 đô la Mỹ, trước khi giảm xuống còn 2 đô la Mỹ.

Từ đó cho đến nay, tỷ giá Bitcoin đã liên tục biến động mạnh. Tại thời điểm bài viết này ra đời (tháng 3 năm 2020), Bitcoin đang có giá khoảng 1BTC = 5400 USD.

Có hai cách cơ bản để bạn sở hữu Bitcoin:

Một là tham gia khai thác Bitcoin, hay sử dụng máy tính để đào Bitcoin. Chúng ta sẽ tìm hiểm thêm về điều này trong các bài viết khác. Tuy nhiên bạn nên biết là số người tham gia đào Bitcoin rất lớn và họ có những hệ thống máy tính chuyên nghiệp, nên muốn đào Bitcoin bạn cũng phải đầu tư lớn vào phần cứng và nhiều chi phí khác, nếu không bạn hầu như sẽ chẳng thu được gì. Đào Bitcoin với máy tính cá nhân là điều hoàn toàn không khả thi vì máy của bạn có thể bị hỏng trước khi bạn chờ được một chút Bitcoin xuất hiện.

Hai là mua Bitcoin từ các sàn giao dịch tiền điện tử. Việc này dễ dàng hơn nhiều và ai cũng có thể làm được. Trường hợp mua qua sàn giao dịch, ngoài phí chuyển khoản, bạn có thể phải mất thêm phí dịch vụ trung gian cho sàn. Còn nếu giao dịch trực tiếp không qua sàn, bạn sẽ chỉ phải mất phí chuyển khoản mặc định của Bitcoin.

Tỷ giá của Bitcoin lên xuống liên tục so với các tiền tệ thông thường, và tăng trưởng rất thần kỳ kể từ khi nó ra đời. Cũng vì thế mà nhiều người đã đầu tư vào Bitcoin để kiếm tiền. Có hai kiểu giao dịch Bitcoin cơ bản:

1. Sở hữu Bitcoin: Nghĩa là bạn mua Bitcoin thông qua các sàn giao dịch rồi chuyển về ví Bitcoin của mình. Việc này giống như bạn ra tiệm vàng, mua vàng miếng và mang về để vào tủ. Cách này khá phức tạp và cần nhiều thao tác, nhưng vẫn được phần lớn nhà đầu tư hiện này ưa thích vì họ thực sự được “nắm” Bitcoin trong ví, và cũng vì nhiều người không biết đến cách thứ 2.

2. Giao dịch tỷ giá Bitcoin: Giống như khi mua vàng, thay vì phải mang vàng miếng về nhà, bạn gửi luôn tại tiệm vàng, nhưng số vàng đó vẫn là của bạn. Khi muốn bán, bạn bán cho tiệm vàng theo mức giá mới mà cũng chẳng cần mang đến. Tóm lại hai bên giao dịch mua – bán hoàn toàn dựa trên giá chứ không cần lấy vàng thật ra. Đây là cách thức giao dịch tỷ giá Bitcoin. Hiện nay có nhiều nhà môi giới đã cho phép chúng ta giao dịch tỷ giá Bitcoin theo cách này và nó rất phù hợp, tiết kiệm nếu bạn đơn thuần muốn kiếm tiền từ Bitcoin mà không có nhu cầu sở hữu nó.

Tất nhiên, tỷ giá đã có lên thì có xuống, nghĩa là bạn có thể lời hoặc lỗ khi mua bán Bitcoin. Bạn cần có kiến thức đầu tư về Bitcoin, biết phân tích, nhận định nó không khác gì đầu tư vàng hay cổ phiếu. Chúng ta sẽ tìm hiểu các kiến thức này trong các bài viết khác nếu có dịp.