Nhân dịp Jack Ma sang Việt Nam, thì kể thêm về 1 dự án đầy tham vọng mà đứa con đẻ của ông, Alibaba, và các công ty lớn khác của Trung Quốc (TQ) xây dựng được gọi là Hệ thống chấm điểm công dân, hiện đang được thử nghiệm trước khi đưa vào áp dụng bắt buộc năm 2020. 

Đọc thêm:

Tưởng tượng trên trang Profile của bạn sẽ thêm một mục Đánh Giá như các quán ăn. Tùy vào độ "thảo mai" của bạn với mọi người mà bạn sẽ nhận được 1 sao hay 5 sao. Đây là điều mà TQ muốn làm với 1.3 tỷ công dân của mình, chỉ ngược lại là bạn bị đánh giá, và sau một khoảng thời gian, họ sẽ có một hệ thống phân loại từ công dân 1 sao (nát bét) đến công dân 5 sao (ưu tú).
Thế nào được gọi là ưu tú? Không đăng Status nhạy cảm, trả nợ đúng hạn, không bị bạn bè trên Facebook bóc phốt, hạnh kiểm tốt, điểm GPA tốt, mua đồ ăn lành mạnh, chăm chỉ tập thể dục, năng nổ chia sẻ những thông tin thể hiện lòng tự hào dân tộc...Nhưng làm sao để biết được nhưng thông tin đó? Nhờ sở hữu hệ sinh thái "của nhà trồng được", từ công cụ tìm kiếm, phần mềm nhắn tin, mạng xã hội, thương mại điện tử, thanh toán trực tuyến..., tất cả các dữ liệu trên Internet của bạn sẽ được tổng hợp và phân tích, sau đó đánh giá để quyết định điểm số công dân của bạn.
Nếu bạn được điểm cao, bạn sẽ được hưởng nhiều lợi ích, như vay tiền lãi suất thấp, mua chung cư trả góp, con được vào học trường công, vào các khu du lịch VIP, xếp hạng cao hơn trên trang mạng hẹn hò...
Nhưng nếu bị điểm thấp, đặc biệt phạm những tội đáng chém, ví dụ như dùng hashtag #Tiananmen Square, bạn sẽ trở thành một người không "đáng tin cậy" đối với hệ thống. Hậu quả là mạng Internet sẽ bị chậm hơn, không thể tìm được việc, không vay được tiền, không được cho con vào học trường xịn, cấm đi du lịch (từ 2013-2016, TQ cấm 6.15 triệu công dân đi máy bay và 1.65 triệu đi tàu hỏa, vì thể hiện những hành động xã hội lệch lạc, ở VN chắc không có vụ này). Bạn sẽ bị xã hội xa lánh bởi mọi người chỉ cần gõ ID của bạn lên hệ thống, trông thấy điểm công dân của bạn quá thấp, thì liệu ai còn muốn giao dịch với bạn nữa. (Tất nhiên là sẽ đẻ ra các dịch vụ mua điểm, các khóa học nâng điểm, và hack điểm giống như với Like trên Facebook).
Cái lợi của việc này là kinh tế sẽ phát triển rất mạnh. Thương mại bắt nguồn từ sự tin cậy, có tin nhau thì mới làm ăn được với nhau. Giống như đi Grab, ai được 5 sao thì dịch vụ lái xe của họ sẽ tốt hơn, nhà hàng nào 5 sao thì chắc cũng sẽ ăn ngon hơn, công dân nào điểm càng cao, thì khả năng tin cậy cũng cao hơn. Những Hot-boy chuyên đi lừa tình các Hot-girl một khi bị bốc phốt, thì sẽ bị Rate 1 sao cho tơi tả, khéo cả đời cũng không tìm được vợ nữa (vì dữ liệu không mai một đi như trí nhớ con người). Sự đáng tin hay không đáng tin của một người sẽ được tăng lên rất nhiều nhờ điểm số. 
Tuy nhiên, mặt Dystopia của Hệ thống chấm điểm công dân này là: ai sẽ là người vẽ ra thang điểm (tất nhiên thì chỉ có chính phủ) và "who watches the watchers". Tư duy bầy đàn sẽ lên tới một tầm vóc mới (vì tiêu chí chấm điểm giống nhau thì hành vi sẽ phải giống nhau). Tầm vóc con người sẽ chỉ quy giản bằng một con số. Sự riêng tư có lẽ bằng 0, vì mọi hành vi của bạn cần được dữ liệu hóa. Sự kì thị có lẽ sẽ không khác gì các tầng lớp quý tộc-bần nông ngày xưa. Nhưng đổi lại, mọi thứ sẽ ở trong "tầm kiểm soát", giấc mơ chưa từng có của những người sở hữu quyền lực. 3 năm nữa, TQ sẽ áp dụng toàn quốc, cùng chờ xem cuộc thi công dân ưu tú lớn nhất nhân loại sẽ diễn ra như thế nào.
Tìm hiểu kĩ hơn về hệ thống này tại Wired.