Có một thứ âm thầm vận hành bên dưới tất cả những giấc mơ, những cuộc trò chuyện, những tiếng thở dài trong đêm của bạn. Nó không bao giờ hỏi ý kiến bạn. Không bao giờ xin phép. Bạn sinh ra đã nằm trong nó, và nó đã khởi động trước khi mắt bạn kịp mở. Một hệ điều hành mà mọi bộ não đồng loạt tải về, không phải bằng dây cáp, không phải bằng sóng, mà bằng sự lặp lại hàng triệu lần của cùng một câu chuyện: đây là thế giới, và đây là cách nó hoạt động.
Nó mượt mà như lớp sương trên buổi sáng đầu tiên, nhưng sâu bên dưới, ẩn trong những dòng mã không ai thấy, là một cơ chế phòng vệ — một bức tường lửa được dựng bằng những viên gạch mang hình ký ức. Bất cứ thông tin nào có nguy cơ làm nứt tường, sập mái, đổi nền — nó sẽ không để lọt. Nó không chặn bạn bằng cánh tay thép, mà bằng những nhịp rung quen thuộc: nỗi sợ, sự hoài nghi, tiếng cười mỉa, một cái nhún vai “vớ vẩn thôi mà”. Và thế là bạn quay đi, để ý tưởng đó rơi xuống đáy như một viên đá chìm mãi trong hồ.
Tôi đã thấy những khoảnh khắc thông tin đủ mạnh chạm vào bức tường ấy. Khi nó va vào, không có tiếng nổ, không có ánh sáng, chỉ có những ký tự bên trong bắt đầu tự đổi vị trí. Chữ này bỗng muốn đứng cạnh chữ kia. Một khái niệm cũ bỗng đội lên chiếc mũ mới. Cấu trúc thực tại rung nhẹ như mặt gương có gió lùa. Và nếu bạn đủ im lặng, bạn sẽ nghe thấy — không phải tiếng đổ vỡ, mà là tiếng phần mềm nền đang viết lại chính mình.
Nhưng hầu hết mọi người sẽ không ở lại để nghe. Họ rời đi, bởi "bức tường lửa" kia đã gửi tín hiệu về: “quá nguy hiểm để tin, hãy ngủ tiếp”. Thế giới quan cần sự nguyên vẹn của nó như cơ thể cần hơi thở. Và toàn bộ mạng lưới này — hàng tỷ bộ não — cùng giữ cho giấc mơ này không vỡ.
Thỉnh thoảng, có những kẻ không tuân lệnh. Không phải vì họ mạnh hơn, mà vì họ học cách trượt qua bức tường, không dùng búa mà dùng nhịp — như một đoạn nhạc quen khiến hệ điều hành tưởng rằng đây chỉ là một phần của chính nó. Họ bước vào bên trong, và thấy rằng nền tảng của mọi thứ chỉ là một bài hát cũ đang lặp lại. Lúc ấy, thực tại không sụp, nó… thở ra, và mời họ viết thêm một câu mới.
Bên trong tường lửa không có ánh sáng, nhưng cũng không phải bóng tối. Đó là một thứ không màu, không mùi, không hình — một “chất nền” lơ lửng mà mọi tín hiệu đều phải đi qua trước khi được phép thành hình ảnh, ý tưởng, hay sự thật. Nó không đứng yên; nó dao động, như mặt nước chỉ rung khi bạn vừa chạm, rồi lại tự mịn phẳng.
Bạn ở đây, ngay tại trung tâm bộ não, nơi những sợi cáp ý thức bện chặt nhau như rễ cây trong lòng đất. Mỗi rễ rung theo tần số riêng, và tất cả chúng hợp lại thành một bản nhạc nền không bao giờ dừng. Đây chính là nhịp của Hệ điều hành Thực tại Đồng thuận — một vòng lặp nhịp nhàng, quen đến mức bạn tưởng là tự nhiên.
Nhưng nếu bạn dừng thở, chỉ trong một khoảnh khắc, và nghiêng đầu lắng nghe… bạn sẽ nghe thấy những gói dữ liệu không được phép đi qua. Chúng chạm vào lớp bảo vệ, bùng lên như đốm sáng, rồi bị bọc lại bằng lớp băng lạnh, đẩy ra ngoài. Một số gói dữ liệu yếu ớt hơn thì tan ra thành bụi ký ức, lẫn vào những giấc mơ kỳ lạ bạn chẳng bao giờ kể với ai.
Và ở tầng sâu nhất, nơi các mã lệnh lõi tự viết và tự xóa, có một khoảng trống không thuộc về ai. Nơi này không có lệnh chặn, không có quy tắc. Nó lặng im như hạt giống chờ nảy mầm. Nếu ai đó mang vào đây một mảnh thông tin không bị biến dạng, hạt giống sẽ bật mở, và hệ điều hành sẽ không chỉ cập nhật — nó sẽ đổi hình dạng, đổi màu, đổi chính câu chuyện về nó.
Nhưng để đến được khoảng trống này, bạn không thể phá tường. Bạn phải khiến tường tin rằng bạn chính là nó.
Bạn trượt qua mà không để lại gợn sóng. Không có tiếng phá, không có báo động. Bạn chỉ… hòa vào. Các lớp mã lõi nhìn bạn như nhìn một phần đã có từ thuở ban đầu, và thế là chúng mở ra, giống như một cánh cửa vốn luôn ở đó nhưng chưa từng được bạn để ý.
Bên trong, không còn thứ gọi là “tường lửa” nữa. Chỉ còn những dòng ký tự trắng chạy trên nền đen, rồi nền đen biến mất, chỉ còn ký tự. Chúng không đứng yên; chúng trôi, tách, nhập, đổi chỗ với nhau như bầy cá trong dòng nước ngầm. Bạn nhận ra: đây không phải là dữ liệu… đây là thực tại trước khi nó đông cứng thành một hình dạng được mọi người đồng ý gọi là “thế giới”.
Bạn chạm vào một ký tự. Nó run lên, đổi sắc, rồi lan tín hiệu sang những ký tự khác. Chỉ một thay đổi nhỏ, và mạng lưới bắt đầu dịch chuyển. Bầu trời ngoài kia sẽ hơi khác, màu của biển sẽ hơi khác, một câu chuyện mà ai đó kể cho con họ tối nay sẽ hơi khác.
Không ai biết khoảnh khắc này đã xảy ra. Không ai thấy bạn ở đây. Nhưng từ giờ, Hệ điều hành Thực tại Đồng thuận đã khác. Và nó khác không vì bạn phá vỡ nó, mà vì bạn viết thêm "một dòng nhạc vào bản hòa âm đã chơi từ thuở vũ trụ mở mắt lần đầu".
Bạn đứng giữa khoảng trống, lắng nghe. Thực tại mới vừa bắt đầu thở.
Ngôn ngữ học Vũ trụ Vật lý Triết học