Mỗi người cần một cái nhìn toàn diện về sự tồn tại để tích hợp các giá trị của mình, để lựa chọn mục tiêu của mình, hoạch định tương lai của mình, để duy trì sự thống nhất và gắn kết của cuộc sống của chính người đó. Triết học là "hệ điều hành" giúp chúng ta thực hiện công việc trên.
Mỗi người đều có một triết lý, ngay cả khi họ không biết nó. Không có cách nào để tránh nó vì đó là cách bạn hiểu thế giới. Đó là cách bạn kết hợp kiến thức của mình thành sự hiểu biết về thế giới. Đó là cách bạn đưa ra lựa chọn, cân nhắc chi phí và lợi ích, và quyết định cách sống của mình.
Bạn không có quyền lựa chọn rằng bạn có hoặc không cần một triết lý. Sự lựa chọn duy nhất của bạn là xác định triết lý của bạn bằng một quá trình suy nghĩ có ý thức, có kỷ luật và cân nhắc hợp lý một cách cẩn thận - hay để tiềm thức của bạn tích lũy một đống kiến thức không có cơ sở, mâu thuẫn không xác định, nghi ngờ và nỗi sợ hãi, ngẫu nhiên được pha trộn thành một loại dung dịch và được tiềm thức của bạn tiêu hóa thành một loại triết lý lai căng[1].
Triết học là nền tảng của kiến thức. Nó là tiêu chuẩn mà các ý tưởng được TÍCH HỢP và HIỂU. Triết học là quan điểm của một người về thế giới. Vì thế, bất kỳ sai sót nào trong quan điểm của chúng ta về thực tế sẽ khiến chúng ta khó sống hơn. Kiểm tra triết lý của bạn sẽ cho phép bạn phát hiện và tận gốc tất cả các sai sót và mâu thuẫn.
Các nguyên tắc sống, quan điểm, khái niệm về: tình yêu, tình dục, tôn giáo, hạnh phúc, giáo dục, đạo đức, nghệ thuật, khoa học... là những phần mềm chạy trên "hệ điều hành". Các phần mềm này giúp xây dựng nên một thế giới quan rõ ràng, minh bạch, chặt chẽ.
Triết học cho phép bạn dễ dàng tiếp thu kiến thức và suy nghĩ theo các KHÁI NIỆM hơn là suy nghĩ KĨ LƯỠNG.
Xin được tóm tắt, trích dẫn (trong ngoặc kép) một số quan điểm của Ayn Rand[2]:
Âm nhạc, nghệ thuật là gì?
"Âm nhạc lạ sự tái tạo có chọn lọc thực tế thông qua âm thanh. Nó tạo ra các mẫu âm thanh truyền tải cảm xúc, tâm trạng và hành vi. Mọi người phản ứng với âm nhạc bằng cảm nhận cuộc sống của họ".
"Nghệ thuật là sự tái tạo hiện thực có chọn lọc theo những đánh giá - giá trị siêu hình của một nghệ sĩ. Nghệ thuật là công cụ giúp bạn có thể nắm bắt được những điều trừu tượng phức tạp và cụ thể hóa nó".
Thế nào là tình yêu, tình dục?
"Tình yêu là phản ứng của một người đối với những giá trị cao nhất của người đó được tìm thấy trong con người của người khác - một phản ứng tổng hợp của tâm trí và cơ thể, của tình yêu và ham muốn tình dục".
"Tình dục là một năng lực thể chất, nhưng việc thực hiện nó được quyết định bởi trí óc của con người - bởi sự lựa chọn các giá trị của anh ta, được nắm giữ một cách có ý thức hoặc tiềm thức. Một người đàn ông hoặc phụ nữ có lòng tự trọng không bị phá vỡ không có khả năng trải qua một ham muốn tình dục li dị với các giá trị tinh thần".
Khi đã hình thành được các khái niệm, trong mọi khoảnh khắc: các lựa chọn, quyết định, các suy nghĩ, hành động của chúng ta phải dựa trên các khái niệm, các giá trị, tiêu chuẩn đạo đức của mình.
Mọi người đừng lãng phí thời gian của mình để hình thành những khái niệm tùy tiện. Mỗi khái niệm phục vụ một mục đích cụ thể và được tạo ra để cho phép tư duy ở cấp độ cao hơn. Việc hình thành những khái niệm có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của bạn.
Một công việc quan trọng mà triết học có là hướng dẫn bạn cách sống cuộc đời của bạn. Chúng ta liên tục phải đối mặt với các quyết định trong cuộc sống hàng ngày của mình (đặc biệt là các quyết định quan trọng). Mỗi khi được lựa chọn, chúng ta phải tìm cách thực hiện. Chúng ta nên chọn tùy chọn nào trong các tùy chọn này? Mọi quyết định bạn đưa ra phải được hướng dẫn bởi một số loại quy trình ra quyết định, và quy trình đó là đạo đức.
Thí dụ, có ba quyết định quan trọng nhất (theo Naval Ravikant[3]):
1.Nơi bạn sống
2. Việc bạn làm
3. Người bạn cưới
Tại sao chúng ta không nên vội vàng, thờ ơ, hời hợt, cẩu thả trước những quyết định này mà phải cẩn thận, đắn đó, dành rất nhiều thời gian, tâm trí để suy nghĩ?
Vì, những quyết định này phải qua một quá trình nghiêm ngặt, dựa trên các khái niệm có liên quan tới các quyết định đó, dựa vào các giá trị, tiêu chuẩn, đạo đức, lợi ích của chúng ta.
Trên đây chỉ là những lĩnh vực nhỏ của triết học, còn rất nhiều lĩnh vực khác nữa: chính trị, thẩm mỹ, khoa học... giúp bạn có một cái nhìn tổng quát hơn về tất cả các khía cạnh của cuộc sống.
Đối với những người đang trong quá trình hoàn thiện nền tảng triết học, "hệ điều hành" của họ đang trong giai đoạn thai nghén, thì việc cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể như sách là điều hết sức cần thiết.
Khi đã có một "hệ điều hành" vững chắc, bao lâu đi nữa nó cũng không lỗi thời.
Chú thích:
[1]: lai căng: pha trộn nhiều thứ, do đó có vẻ lố lăng
[2]: Ayn Rand (1905-1982) là nhà văn, nhà triết học người Mỹ gốc Nga, tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng: The Fountainhead (Suối nguồn), Atlas Shrugged, Objectivism...
[3]: Naval Ravikant sinh năm 1974, là một doanh nhân và nhà đầu tư người Mỹ gốc Ấn Độ.