Hành trang cho sinh viên trước khi bán mình cho tư bản

Thử tưởng tượng, bạn là sinh viên năm 1 hoặc 2, cảm thấy bị peer pressure với những thành công của bạn bè, và cũng tự đặt câu hỏi: "sau này ra trường, liệu mình làm gì để ổn định"? Ở bài viết này, mình sẽ chỉ cho các bạn cách mình được headhunt từ A-Z vào 1 trong những tập đoàn đứng đầu thế giới qua cách cách chuẩn bị đơn giản như Certificate, Linkedin, Internship và 2 ngã rẽ bạn sẽ muốn chuẩn bị trước.

Bạn có thể tìm được đủ mọi lý do khẳng định cho việc học đại học rất quan trọng chỉ với 1 cú click chuột. Và đúng là thế, kiến thức bậc đại học cho bạn góc nhìn rất sâu vào 1 vấn đề, dạy bạn những kỹ năng mềm như teamwork, research,... Nhưng đối với bản thân mình, khái niệm học đại học ngoài việc tiếp thu những kiến thức đó, thì "tư duy bậc đại học" là thứ mình rút ra được. Tư duy bậc đại học theo mình, được phát huy khi bạn vận dụng được tất cả những gì đã học được, áp dụng nó vào suy nghĩ, và sử dụng nó như 1 lối mòn tư duy. Dần dần, nó sẽ trở thành bản năng khi bạn tiếp cận bất cứ 1 vấn đề nào, và nghiễm nhiên, cái đầu đầy sạn của bạn đã có sẵn 1 lộ trình để giải quyết nó. Qua thời gian, tư duy sẽ được trau dồi và được củng cố.

"Chứng chỉ" - thứ rất dễ để có, chẳng qua do mình lười!

Kiến thức chuyên ngành trên trường là không đủ? Đủ chứ. Nhưng cái thiếu ở đây chính là khả năng đáp ứng với thực tế công việc. Cái mình muốn nói là lợi thế của người có thêm chứng chỉ khi xin việc.

Chứng chỉ góp phần mở rộng vùng kiến thức của bạn ra những lĩnh vực khác, mà nếu lựa chọn khôn ngoan, sẽ củng cố vững chắc hơn cho chuyên ngành của bạn.

Việc này hoàn toàn nằm ở bạn. Việc lựa chọn chứng chỉ để học cũng giống như việc bạn nhận ra bản thân còn thiếu sót ở đâu vậy. Lấy ví dụ 1 vài ngành liên quan đến công việc văn phòng, chắc chắn những kỹ năng về sử dụng Pivot hay Query trong Excel sẽ giúp bạn có được lợi thế khi xin việc dưới tư cách là freshman. Hay ngay cả những chứng chỉ về kỹ năng mềm cũng 1 phần cho nhà tuyển dụng thấy được rằng kỹ năng mà bạn viết trong CV không phải là nói suông, qua việc sử dụng chính những certificate đó để chứng minh.

Tuy nhiên, với thời đại hiện giờ, mình vẫn có 1 vài certificate mà mình cho rằng là "must have" đối với các bạn chuẩn bị bước vào con đường làm dân văn phòng.

1. Data analysis Khả năng đọc hiểu, xử lý, chuẩn bị và phân tích dữ liệu là thứ không thể thiếu đối với dân văn phòng. Việc mình tự tin xử lý 1 khối dữ liệu lớn với thời gian ngắn, là thứ sẽ giúp bạn đạt được sự ưu ái trong công việc. Và cũng nhờ kỹ năng này, bạn sẽ thể hiện được với NTD rằng phạm trù kiến thức của bạn không chỉ nằm ở lý thuyết, mà bạn có thể biến nó thành hiện thực qua kỹ năng của mình.

2. Words, Excel, Powerpoint Khi đọc đến đây, chắc hẳn bạn nghĩ rằng cái này mình biết dùng rồi, sao phải học nữa? Mình cũng thế cho đến khi mình thực sự đi sâu vào tất cả các function mà phần mềm có. Và wow, những phần mềm này có khả năng giúp bạn làm những thứ rất cao siêu. VD: sử dụng Data Model trong Excel để map giữa nhiều dataset khác sau, rồi Pivot nó ra. Hoặc là sử dụng VBA như 1 công cụ để tự động hóa công việc.

3. Soft skills Hãy nhớ rằng, những kỹ năng mà bạn ghi trong CV khi là 1 sinh viên mới ra trường, là thứ mà bạn muốn NTD tin rằng bạn có. Nhưng Certificate có thể giúp bạn chứng minh được những thứ đó là sự thật, chí ít là qua lý thuyết.

Có cả trăm những trang web cung cấp các khóa học online nhận chứng chỉ cho bạn, từ Linkedin learning, đến Coursera, Google Learning. Lời khuyên của mình dành cho bạn rằng. Phần lớn qua trải nghiệm của mình, chẳng có trang nào là có những kiến thức cao siêu độc quyền cả, tất cả đều có ở mọi nơi, dưới những cái tên khác nhau. Hãy trọn những trang uy tín. Và đừng ngại bỏ tiền ra cho nó (nếu bạn thật sự chăm học xD). Tuy nhiên, 1 số trường đại học theo mình biết, có liên kết với các đơn vị giáo dục như vậy, nên hãy check trước với trường xem mình có không nhé.

Sao lại không nhỉ. Mỗi một khóa học online như vậy chỉ khoảng từ 3 đến 5 tiếng để hoàn thành. Việc bạn dành thời gian để tích lũy Certificate qua 4 năm là điều không khó.

Thực tập có quan trọng không? RẤT!!!

Có 2 điều mà mình rút ra được khi tham gia vào các chương trình thực tập khác nhau từ các công ty.

1. Làm quen với văn hóa đi làm Văn hóa đi làm chính là thứ mình làm quen đầu tiên. Việc tiếp cận với văn hóa đi làm chính là cách giúp bạn hòa nhập dễ hơn với các công việc sau này.

2. Làm quen với những tác vụ đơn giản Chính những tác vụ đơn giản đó sẽ đóng vai trò làm nền móng cho những thứ cao cấp hơn sau này. Cũng giống như việc bạn phải thành thạo sử dụng các hàm cơ bản trong Excel trước khi bạn uốn nắn được nó theo logic mà bạn cần. Những tác vụ đơn giản cũng đồng thời giúp bạn có được 1 cái nhìn về mặt kiến thức và chuyên môn thực tế trong ngành của bạn.

Đừng chỉ ỉ lại vào việc các chương trình thực tập mà trường bạn có, mà hãy chủ động kiếm những job thực tập cho bản thân. Thường 1 kỳ thực tập sẽ kéo dài từ 3-6 tháng, với khả năng sắp xếp thời gian hợp lý, bạn hoàn toàn có thể kiếm được 2-3 bằng thực tập trước khi ra trường.

Mình cũng từng đứng trước 1 câu hỏi "làm thế nào để được headhunt"? và Linkedin chính là câu trả lời của mình.

Linkedin cũng giống như CV của bạn vậy. Mình có thể khẳng định rằng, có rất nhiều trang mạng xã hội theo hướng tìm kiếm/chia sẻ việc làm như Linkedin, nhưng không cái nào mạnh bằng nó. Việc bạn có 1 trang Linkedin đẹp, với rất nhiều certificates khác nhau, cùng với 2-3 bằng thực tập, đồng nghĩa với việc khi người khác tiếp cận đến bạn, họ thấy được bạn có gì, khả năng cũng như kinh nghiệm của bạn ở đâu.

Connection Thuật toán của Linkedin cũng giống như bao trang mạng xã hội khác, dựa vào nhu cầu của bạn. Vậy nên, việc bạn connect với ai cũng sẽ ảnh hưởng đến việc profile bạn sẽ có ai đọc. Việc tìm những connection này rất đơn giản, bạn search theo vị trí việc làm, connect bất cứ ai mà bạn thấy đang làm việc trong vị trí đó là xong. Hãy nhớ, với 500-1000 connection đầu tiên, bạn chỉ nên tập trung vào 2 đối tượng. 1. Tất cả những người làm cùng ngành với bạn (bất kể vị trí). Việc này sẽ giúp cho bạn tăng khả năng được tìm thấy bởi những người cùng ngành 2. Tất cả những anh chị nào làm HR, Talent acquisition,... Vì họ là những người chuyên tuyển dụng. Kết hợp cả 2 điều này lại chúng ta có: khả năng profile của bạn đến tay những anh chị HR đang tìm kiếm ứng viên trong ngành của bạn cao hơn.

Certificate Đúng vậy, ít nhiều thì từ Linkedin Learning, hay Google Learning, Coursera. Linkedin có hẳn 1 mục để liên kết tài khoản và gắn những Certificate đó của bạn lên profile cá nhân mãi mãi. Việc bạn show những chứng chỉ đó lên Linkedin mà được verified bởi các trang giáo dục như vậy chính là 1 cách để chứng mình bạn thật sự có kỹ năng đó.

1. Không phải time management, mà là priority management Priority management là kỹ năng theo mình thấy là rất quan trọng. Tưởng tượng mà xem, trong cuộc sống, học hành hay công việc, luôn có những thứ cần được sắp xếp thứ tự ưu tiên. Vậy sắp xếp như nào cho hợp lý sẽ ảnh hưởng đến khả năng quán xuyến công việc của bạn. 1 trong những model mình rất thích dùng nó là Eisenhower matrix

Một khi bạn phân tích được vấn đề mình đang đối mặt cần mức độ ưu tiên và quan trọng như nào, bạn sẽ có được thứ tự giải quyết nó. Mà theo mình, đây chính là bước đầu để bạn có thêm được "Time management"

2. Stakeholder management & effective communication Hai kỹ năng này tuy khác nhau nhưng lại rất chặt chẽ với nhau.

Stakeholder management: là khả năng bạn nhận diện những cá nhân đóng vai trò quan trọng trong công việc của bạn. Kỹ năng này bao gồm khả năng quản lý kỳ vọng, hiểu rõ nhu cầu, duy trì mối quan hệ,...

Effective communication: là khả năng lắng nghe, hiểu và phân tích vấn đề từ cả 2 bên. Ngoài ra còn có cách sử dụng ngôn ngữ nói phù hợp với từng người, truyền tải thông tin hiệu quả, áp dụng các cách đặt câu hỏi phù hợp, và truyền đạt đơn giản & rõ ràng,...

3. Và muôn vàn các kỹ năng khác chờ bạn khai phá Mình chỉ liệt kê 2 thứ mà mình thấy quan trọng nhất đối với tất cả sinh viên mới ra trường. Ngoài ra còn rất nhiều kỹ năng mà mình có liệt kê ở dưới, bạn có thể đọc thêm về nó qua các trang khác.

Sau 1 thời gian đi làm. Mình đúc kết được việc thăng tiếng trong công việc có 2 hướng đi chính. Việc bạn xác định được hướng đi mình muốn không phải chuyện ngày 1 ngày 2, mà cần trải nghiệm. Nhưng nếu như bạn đã biết mình muốn gì, thì bạn sẽ có nhiều thời gian chuẩn bị hơn. Mỗi 1 hướng đi đều có những bộ kỹ năng khác nhau để trau dồi. Nhưng không có nghĩa rằng kỹ năng này "là thừa" khi theo hướng còn lại. Nó sẽ bổ trợ cho hướng đi đó của bạn, không cách này thì bằng khách khác, 1 cách gián tiếp.

1. Leader of Others Trưởng phòng, quản lý,... là hướng đi mà bạn sẽ làm việc với "con người" rất nhiều. Quản lý các thành việc trong 1 đội đòi hỏi rất nhiều kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm khác nhau. Những thứ mà mình thấy 1 LO cần có là: - Effective Communication: Advanced - Stakeholder management: Advanced - Project management: Proficient - Change Management: Advanced - Priority Management: Advanced - Time Management: Advanced - Strategic & Creative thinking: Advanced - Gemba: Proficient - Morale management: Advanced - Expectation Management: Advanced - Resouce management: Advanced

2. Individual Contributor - Specialist Chuyên viên, chuyên gia lĩnh vực thường được biết đến là 1 vị trí hiểu rất sâu về 1 lĩnh vực cụ thể, hệ thống hoặc quy trình. Các vị trí chuyên viên thường đóng vai trò nòng cốt cho việc đảm bảo chất lượng quy trình, hiểu rõ nhất về lĩnh vực của mình, tư vấn/cung cấp lời khuyên và hướng giải quyết cho các vấn đề. Họ chủ yếu tham gia vào các project dưới vai trò là tư vấn viên vì những người này hiểu được khi 1 vấn đề được đặt ra, sẽ kéo theo bao nhiêu vấn đề khác, hướng giải quyết nó như nào và cách giải quyết nó. Đồng thời ngăn chặn các rủi ro có thể xảy ra. Những thứ mà mình thấy 1 IC cần có là: - Effective Communication: Proficient - Stakeholder management: Advanced - Project management: Advanced - Change Management: Advanced - Priority Management: Advanced - Time Management: Advanced - Strategic & Creative thinking: Advanced - Continous Improvement: Proficient - Ownership: Advanced - Expectation Management: Proficient - Resouce management: Proficient

Những thứ mình phân tích ở trên đóng vai trò quan trọng vào việc bạn được "headhunt" hoặc tăng khả năng nhận được công việc đầu tiên mà bạn muốn. Tất nhiên, đây chỉ là những ý kiến chủ quan của mình từ kinh nghiệm cá nhân, nhưng ít nhiều, mình mong nó giúp ích được cho các bạn.

Hãy chuẩn bị thật nhiều certificate giá trị để chứng minh năng lực của bạn, cùng với đó là các bằng thực tập. Sử dụng Linkedin 1 cách hợp lý để tăng cơ hội được expose với các nhà tuyển dụng, cũng như tăng cơ hội để họ "hunt" mình. Việc chuẩn bị kỹ càng như vậy cũng đồng nghĩa với việc thể hiện bản thân là 1 ứng cử viên mạnh với bất kỳ vị trí level 1-2 bạn ứng tuyển khi phỏng vấn.