Hai xu hướng tự vấn thường gặp ở tuổi trẻ (của mình)

Mình nghĩ khi còn trẻ là lúc ta hay nghi ngại bản thân nhất. Ngoài những thành tích có thể có được thời còn đi học, thì tầm 20 - 24, 25 tuổi là lúc ta đặt nhiều câu hỏi nhất. Về cuộc sống, về bản thân, về những cái ta có và chưa có. Tự vấn xu hướng mình gặp ở rất nhiều bạn của mình, thậm chí là cả mình. Nhưng không phải lúc nào mình, hay bạn mình cũng tự vấn một cách có ích.

Mình tự vấn rất nhiều, đặc biệt là khi mình gặp thất bại. Có những lúc mình tự vấn linh tinh, suy nghĩ rất nhiều thứ. Đôi lúc tự vấn đem lại cảm xúc không tốt và thể trạng lẫn tinh thần thì đều mệt mỏi. Nhưng đôi khi tự vấn lại làm mình quyết tâm hơn và muốn hành động hơn. Vậy những xu hướng tự vấn mà mình rút ra được là gì? Mình sẽ chia sẻ trong bài viết này của mình.  

Mình từng trải qua 2 xu hướng tự vấn. Một cái thiên về chiều sâu và một cái thiên về chiều rộng. 

Cái thiên về chiều rộng tức là: nghĩ về tất cả mọi chủ đề, mọi mảng xoay xung quanh vấn đề mà mình đang trải qua. Đơn cử như ví dụ mình gặp 1 thất bại nho nhỏ trong công việc, bị từ chối một cái hợp tác. Sau đó mình nghĩ là mình có dáng dấp của thằng thất bại, mình không đủ thuyết phục. Rồi sau đó mình quay lại question rằng đề nghị mình đưa ra không đủ hấp dẫn, tổ chức của mình không đủ hấp dẫn. Và mình đi làm ở một tổ chức không đủ hấp dẫn chửng tỏ khả năng mình không hấp dẫn và mình đã đi theo một con đường thất bại. 

Nhưng cách nghĩ như thế chẳng đưa lại cho mình giải pháp nào hợp lý. Thật ra nếu nói là nghĩ theo chiều rộng thì không quá chuẩn, phải là nghĩ tiêu cực và chuyện bé xé ra to. Mình đã từng trải qua rất nhiều vụ mood swing vì cách nghĩ chuyện bé xé ra to như thế, mình cũng đã từng từ bỏ một tổ chức cũng vì cách nghĩ trên. Sau tất cả thì điều mình rút ra là, cách nghĩ đấy chỉ dẫn đến chán nản và thất bại, cuối cùng là từ bỏ. Mà bài học của mình về từ bỏ đó là: Đó là một loại ma túy. Đã từ bỏ một lần rồi, thì lần sau rất dễ nghiện lại, sẽ lại từ bỏ tiếp. 

Quay lại với cách nghĩ thiên về chiều sâu. Nếu ai đã từng đọc Lean Startup thì sẽ biết công cụ "Five Whys". Trong nội dung này, founder của startup thường phải đặt câu hỏi vì sao 5 lần trước khi đưa ra một quyết định hoặc gặp phải một vấn đề cần giải quyết. 5 cái tại sao này sẽ tạo thành một chuỗi dẫn đến căn nguyên của vấn đề mà anh ta đang gặp phải. Không phải 5 cái tại sao về 5 khía cạnh khác nhau của công ty. Với con người và suy nghĩ của mỗi cá nhân mình nghĩ cũng có thể áp dụng như vậy. Trong ví dụ trên, khi bị từ chối, mình đã có thể quay ngược trở lại nghĩ là: Vì sao người ta từ chối mình? Vì lời đề nghị chưa đủ hấp dẫn/ vì lời để nghị chưa phù hợp. Vì sao lời đề nghị chưa hấp dẫn? Vì hiểu rõ điều gì là hấp dẫn với đối tượng. Vì sao lại chưa hiểu? Vì chưa nghiên cứu sâu về đối tượng. Vì sao lại chưa nghiên cứu về đối tượng? Vì chủ quan nghĩ mình đúng với tất cả những giả thuyết đưa ra về đối tượng? Như vậy chỉ cần 3 - 5 lần hỏi tại sao theo một trình tự logic như thế, là mình đã có thể tìm ra câu trả lời cho các vấn đề mình đang gặp phải. Quan trọng hơn, cách nghĩ có chiều sâu thì sẽ "actionable" - có khả năng đưa ra hành động, và "solution-driven" - có khả năng đưa ra hướng giải quyết hơn. 

Mình nghĩ tự reflect, tự vấn là một điều tốt với mọi cá nhân, trong mọi công việc. Nhưng đôi khi chúng ta mắc bệnh nghĩ linh tinh, nghĩ tiêu cực, và không đưa ra được hướng giải quyết, để rồi cứ vật vờ trong chính cái cách tệ hại mà chúng ta chọn để giải quyết các vấn đề cá nhân, và vật vờ như chú zombie trong chính cuộc đời của mình. 

Nếu chưa thể tự thay đổi mindset để nghĩ theo hướng sâu hơn và solution-driven hơn, thì mình nghĩ rằng tập luyện phương pháp "Five Whys" một cách nghiêm túc sẽ giúp chúng ta nghĩ tốt hơn và sâu hơn, không chỉ trong cuộc sống mà còn trong công việc. Thực ra cứ tập "Five Whys" đi, rồi mindset sẽ tự động thay đổi thôi!

Mình mới viết trên Spiderum, mình muốn đây là nơi để mình chia sẻ những trải nghiệm, bài học và cảm xúc cá nhân. Nếu các bạn thấy nội dung mình viết có ích cho các bạn, thì hãy để lại ý kiến để mình có thể cải thiện nhé. 

Mình xin chân thành cảm ơn!

By Otakuguy at [email protected]