HỌC ĐÀN GIẢI TRÍ THÌ CÓ CẦN PHẢI LUYỆN NGÓN KHÔNG?

*Bài viết dựa trên quan sát cá nhân và trải nghiệm cá nhân

Dạo vòng trên các trang youtube, không khó để thấy các video hướng dẫn luyện ngón, các Youtuber và các giáo viên, nhạc công lành nghề thường khuyên rằng khi mới bắt đầu học Piano, bạn "NÊN" và "PHẢI" luyện ngón. Suốt hàng trăm năm nay, việc "luyện ngón" khi học Piano hầu như là bắt buộc với học viên chuyên cổ điển và thậm chí cả những học viên nhạc nhẹ. Nếu như đem so sánh kĩ thuật ngón tay của một người "luyện ngón nhiều" và một người "không luyện ngón", sẽ thấy rõ sự khác biệt bao gồm : "độ thẩm mĩ của bàn tay khi di chuyển ngón" và "độ linh hoạt của ngón tay khi đàn các tiết tấu".

Theo quan sát của mình khi dạy, những thành viên "ít luyện ngón" thì hầu như ngón tay rất yếu và khi chạy bài thì tay "không được đẹp", dẫn đến âm thanh cũng "không được đẹp". Những thành viên từng học Guitar thì đã có lịch sử "học bấm dây" trên Guitar, nên tay bấm hợp âm của họ khá vững. Vì thế nên đa phần những ai học qua Guitar đều tiếp cận Piano khá dễ dàng, nhưng chỉ ở mức "dậm hợp âm đệm hát" hoặc "chơi vài câu fill đơn giản" thôi. (không nói thiểu số)

Thứ nhất, tài liệu luyện ngón quá nhiều: 60 bài luyện ngón của Hanon, các bài Etude là những bài luyện ngón phổ biến. Chưa kể những "biến thể" của bài tập luyện ngón mà giáo viên cần phải thiết kế riêng cho người học, vì mỗi giáo trình đều có ưu và nhược, có học viên "thích nghi" cũng sẽ có học viên "nản" nhanh chóng.

Thứ hai, không cần bàn cãi, luyện ngón quá chán hoặc giáo trình luyện ngón chưa phù hợp, đến cả việc chạy gam Đô trưởng cũng là điều "quá sức tưởng tượng" với nhiều học viên mới bắt đầu. Nếu thiết kế những bài dễ hơn, thì nó lại "quá nhàm chán", học viên không muốn học.

Thứ ba, học viên tự luyện ngón đa phần là thất bại. Mục tiêu của luyện ngón vừa "giúp ngón linh hoạt", vừa giúp "tăng tốc độ ngón". Nhưng tại sao nhiều trường hợp dù "chăm luyện ngón" nhưng lực ngón vẫn yếu, chưa thể hiện được sắc thái "mạnh", "sắc nét" hoặc khi tăng tốc thì bị "trật đường ray"? Đó là do khi tự luyện ngón, học viên không nhận ra những lỗi của mình hoặc không có chú tâm sửa bài luyện ngón, nên ngón tay bị lờn (giống như tập tạ mà không tăng đô hoặc tập tạ sai kĩ thuật vậy), tiến bộ sẽ không có là bao.

Còn nhiều lí do nhưng mình chỉ liệt kê sương sương.

Quay trở lại với câu hỏi "học đàn giải trí thì có cần luyện ngón không?", câu trả lời là:

Không cần. Nếu bạn thấy hài lòng với việc chọt choẹt vài ba câu đàn, quánh theo tutorial miễn sao ra tiếng nhạc, đệm hát sương sương, chỉ quan tâm đến "ý mình" không quan tâm đến "ý người nghe". Vì mình cũng từng có thời gian học đàn mà không luyện ngón, dù ngón tay sai tè le nhưng mình vẫn đàn được bài "Nocturne op.9 no.2" của Chopin, "Moonlight 1" của Beethoven, "Hungarian Sonate", "Mariage D'amour" của Richard Clayderman... chỉ bằng việc học qua tutorial, lúc đàn lên nghe vẫn giải trí.

Có, cần thiết nhưng đừng lạm dụng. Nếu bạn thấy không hài lòng với âm thanh mình tạo ra, muốn phát triển hơn, muốn đàn nghe chuyên nghiệp hơn, tạo câu lead nghe phiêu hơn, hoặc xa hơn là "trị" những bản cổ điển. Nếu đi theo hướng này, bạn cần một người sẵn lòng giúp bạn "sửa ngón", tức là sửa thế tay cho đẹp, sửa bài luyện ngón của bạn. Nếu tự học thì phải quan sát thật kĩ "ngón tay" của nhiều nghệ sĩ khác nhau hoặc đọc tài liệu, từ đó rút ra kết luận riêng.

Đừng lạm dụng luyện ngón. Căn bản thì bạn chỉ nên làm quen việc chạy gam trên 24 tông trưởng/thứ, chạy quãng rải... mục đích làm nóng ngón tay. Cái cần tập trung là luyện bài, bởi vì mỗi bài hát đều cần một kĩ thuật chạy ngón riêng, luyện bài - tức là đang luyện ngón, chăm chút đủ cho từng bài nhạc, ngón tay của bạn sẽ tự nhiên "sắc nét". Với điều kiện bạn ý thức "như nào là thế tay chuẩn" sau khi quan sát bàn tay của nhiều nghệ sĩ khi họ trình diễn.

Piano Chill

26/10/2021