Giả thuyết Gai-a và sự tồn vong của nhân loại

Mỗi sáng thức dậy, nếu chúng ta bật các phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, báo chí hoặc internet, rất dễ nhận ra là một tội ác táng tận lương tâm nào đó đã xảy ra và đang được tường thuật lại. Tôi không rõ là do tốc độ phát triển công nghệ nên những thông tin đó được cập nhật nhanh và nhiều hơn, hay là thực sự đạo đức của nhân loại đang suy đồi nhanh hơn cách đây 20 năm?

Ví dụ như nước Mỹ nhé, cứ gặp vấn đề gì đó trong cuộc sống là thường mấy đối tượng (đại từ nhân xưng khi các báo đưa tin về chúng) nghĩ ngay đến mua 1 khẩu súng (hoặc nhiều khẩu) và tìm đến 1 trường học nào đó để phát tiết. Người bình thường thực sự cảm thấy khó hiểu với diễn biến tâm lý và động cơ thúc đẩy phạm tội của những đối tượng này phải không? Ví dụ gần hơn, Việt Nam thì sao, thỉnh thoảng lại thấy con người ta tước đoạt sinh mệnh của nhau chỉ vì 1 cái nhìn đểu, do mời rượu không uống, hay bị bắn một ít nước tưới cây của hàng xóm vào người… Nghe cứ cảm giác như con người bây giờ căm thù nhau lắm và chỉ đợi có 1 lý do dù rất nhỏ để thanh trừng vậy. (Đạo diễn nghĩ ra series phim Thanh trừng – The Purge chắc cũng lấy ý tưởng từ đây!!!). Nhưng kết quả của hiện tượng này là gì, đó là giảm số lượng dân cư đang sống.

Một hiện tượng khác là sự sụt giảm tỷ lệ sinh trên bình diện quốc gia, càng là quốc gia phát triển thì sụt giảm càng nhanh hơn, đây là hậu quả của nhiều yếu tố xen kẽ, từ mức sống cao, dân trí cao dẫn đến mục tiêu nuôi dưỡng trẻ con tập trung vào chất hơn là lượng. Một nguyên nhân khác là tâm lý ngại kết hôn của giới trẻ, phải phân bổ thời gian cho công việc và gia đình hay những áp lực khi làm cha mẹ là một sự thách thức vị nhân sinh với chủ nghĩa khoái lạc đã ăn sâu bén rễ trong tâm thức nhiều công dân trẻ của các quốc gia. Và kết quả của hiện tượng này cũng khiến lượng dân cư mới sinh sụt giảm mạnh.

Trên bình diện địa chính trị, sự kiện nào đáng để ta lưu tâm về khả năng sụt giảm dân số số lượng lớn. Trong thần thoại Hi Lạp, nữ thần đất mẹ Gai-a vì quá mệt mỏi với gánh nặng của lượng con người đông đảo trên lưng, bà đã đề xuất với thần Zeus để tạo ra 1 thiên tai, nhân họa nào đó để giúp bà bớt nặng, và chúng ta đã có cuộc chiến thành Troy nổi tiếng cổ kim chỉ khởi nguồn từ 1 quả táo cho người đẹp nhất. Và thời hiện đại, chúng ta không cần táo và chàng Paris đẹp trai nữa nhưng chiến tranh thì không thời nào thiếu cả. Từ đấy, sinh ra đã ít dần mà chết đi lại đang nhiều hơn, loài người bị gì vậy?

Chưa kể đến hiệu ứng nhà kính, ô nhiễm môi trường, vấn nạn vô sinh, suy thoái kinh tế… tất cả những hiện tượng này đang củng cố cho thấy Trái Đất dường như không còn là một nơi phù hợp để loài người tiếp tục sinh sản và phát triển. Sự thật đằng sau thời đại đen tối này là gì? Chúng ta là chủ nhân của Trái Đất, kẻ đứng đầu chuỗi sinh thái hàng nghìn năm nay, đã chạm tay tới các vì sao và tìm hiểu đến ngọn nguồn của thế giới phân tử, nhưng lại không thể giải thích hay đảo ngược được 1 xu thế đang khiến loài người đi đến con đường cuối cùng hay sao?

Khoảng những năm 1970, nhà hóa học James Lovelock được đồng phát triển với nhà vi sinh vật học Lynn Margulis đã đưa ra giả thuyết Gai-a, lấy tên từ nữ thần đất trong thần thoại Hi Lạp, Gai-a cũng có thể hiểu là Trái Đất của chúng ta. Giả thuyết này đề xuất rằng các sinh vật tương tác với môi trường xung quanh vô cơ của chúng trên Trái Đất để tạo ra một sự tự kết hợp tổng hợp, hệ thống phức tạp này giúp duy trì các điều kiện sống trên hành tinh. Sự tự kết hợp tổng hợp này có thể gọi là chọn lọc tuần tự, gần giống chọn lọc tự nhiên, hàm nghĩa rằng những biến đổi sinh học gây mất ổn định những điều kiện hỗ trợ sự sống sẽ không tồn tại lâu, trong khi những biến đổi có tính khuyến khích sự ổn định có nhiều khả năng hơn trong việc tồn tại và củng cố những điều kiện hỗ trợ sự sống.

Hơi khó hiểu nhỉ? Để tôi thử đưa một số luận điểm để cho thấy sự liên kết giữa giả thuyết này với hoàn cảnh sống của chúng ta hiện nay. Theo lý thuyết sự phát triển của loài, số lượng cá thể của các giống loài khác nhau đều sẽ tăng lên đến một mức giới hạn và sau đó sẽ ổn định hoặc giảm xuống. Tuy thuộc vào khả năng tương thích của giống loài đó với hoàn cảnh môi sinh, bầy đàn, thiên địch, giống loài đó sẽ tự điều tiết tổng số lượng cá thể để liên kết với môi trường tạo thành chuỗi thức ăn (rất phù hợp với lý thuyết Gai-a). Thế nhưng, con người chúng ta từ khi bắt đầu cuộc cách mạng nông nghiệp, dân số không ngừng sinh sôi và lấn chiếm hết toàn bộ môi trường sống tự nhiên của các giống loài khác. Chúng ta trở thành kỷ nhân sinh, một thời kỳ sẽ thành chứng tích cho sự tuyệt chủng của vô số loài để củng cố địa vị của duy nhất 1 loài. Chúng ta trở thành yếu tố bất ổn định nhất với Trái Đất hiện nay chứ không phải bất kỳ giống loài nào khác. Nhưng tự nhiên có để chúng ta phát triển theo con đường đấy mãi hay không? Chúng ta sẽ hủy diệt Trái Đất để phát triển như tằm ăn lá dâu sau đó chạy đến 1 hành tinh khác hay sẽ phải chịu sự điều chỉnh của quy luật tự nhiên?

Tôi chắc là đến đây các bạn đã có sự mường tượng và liên kết nhất định giữa giả thuyết Gai-a và những luận điểm tôi đưa ra. Chúng ta cho rằng mình đứng ở đỉnh của Thế giới, trên muôn loài và có khi sánh vai với các vị thần, nhưng quy luật tự nhiên sẽ không ngừng gây áp lực cho giống loài của chúng ta trên con đường phía trước, 8 rồi 9 rồi 10 tỷ người, những con số đấy có thể chỉ là dự báo một cách toán học của những nhà phân tích dân số, nếu điểm giới hạn số lượng cá thể của loài chúng ta đến sớm hơn thì sao?

Minh Hiếu

04/04/2023

Nguồn: