Gen Z chẳng có gì sai cả và các Gen khác cũng vậy

Tự dưng đợt vừa rồi không hiểu sao mình đọc được khá nhiều bài nói về Gen Z thế này Gen Z thế kia và rồi thế hệ các anh chị lớn thế này, các anh chị lớn thế kia và các bài thường cố đưa ra là ai đúng, ai sai và thường thì kết luận sẽ là thế giới phải đi theo Gen Z vì Gen Z sắp chiếm lĩnh tất cả đến nơi rồi hoặc ngược lại Gen Z phải gò theo cái khuôn khổ có sẵn của thế giới “người lớn” còn không thì sẽ không làm được trò trống gì cả. 

Trong những thứ mình đọc được thường có sự kêu cả của các bạn Gen Z về việc công ty bóc lột các bạn, những “người lớn” trong công ty thì gia trưởng, không tôn trọng các bạn, rất thích chỉ đạo các bạn phải làm cái này, phải làm cái kia. Ngược lại những “người lớn” thì kêu ca rằng các bạn Gen Z khó chiều, quyền lợi đòi hỏi nhiều, nhưng trách nhiệm chẳng bao nhiêu. Làm mấy hôm thì kêu chán rồi nghỉ, làm việc không trách nhiệm, cũng không lễ phép như thấy các anh chị thì cất tiếng chào đơn giản mà cứ im im vậy.

Khi mình đặt ra câu hỏi này vì bộ não mình một cách đơn giản cũng muốn tìm ra một phe đúng để mình đi theo. Nhưng khi đó, mình chợt giật mình nhớ lại một ý trong cuốn sách “Tâm lý học về tiền” thì có một sự thật hiển nhiên là các thế hệ khác nhau lớn lên trong hoàn cảnh khác nhau, được nuôi dưỡng trong các môi trường khác nhau, chúng ta sẽ có những trải nghiệm cũng như quan điểm về cách mà thế giới hoạt động khác nhau. 

Một người lớn lên trong nghèo khó sẽ có quan điểm về rủi ro và phần thưởng khác với con của một chủ ngân hàng giàu có. Người sống qua thời kỳ lạm phát cao sẽ có hiểu biết khác với người sống trong giai đoạn giá cả ổn định. Những trải nghiệm khác nhau này dẫn đến những niềm tin, mục tiêu và quyết định khác nhau về tiền bạc. Trải nghiệm cá nhân dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng thể, nhưng có thể chiếm tới 80% cách mỗi người nghĩ về thế giới.

Và điều gì nhỉ, Gen z và các gen khác lớn lên trong những môi trường xã hội đặc trưng khác nhau nên các thế hệ này có những giá trị và quan điểm sống khác biệt nhau khá nhiều. Và cho bài viết này, mình sẽ viết về sự khác biệt giữa Gen Y và Gen Z.

Gen Y là những người sống trong những ngày đầu mở cửa, những ngày đầu của sự chuyển biến đa số họ là người sẽ biết cái nghèo nó gần gũi như thế nào và bố mẹ họ đã phải làm gì, vất vả xoay xở thế nào để họ có bữa ăn no và đầy đủ hơn. Bố mẹ họ chấp nhận làm gần như là bất cứ điều gì để con mình được một bữa no. Gen Z thì lại trưởng thành trong khoảng thời gian mà nền kinh tế đã tốt hơn nhiều. Thế hệ Gen Y thấy bố mẹ họ lo cho việc ăn no, mặc ấm, Gen Z thấy bố mẹ họ lo ăn ngon, mặc đẹp. Thế hệ Gen Y lớn lên trong sự khó khăn về tài chính và đôi chút thiếu thốn, Gen Z lớn lên trong sự no ấm.

Gen Y lớn lên trong môi trường văn hóa nề nếp xưa, Gen Z lớn lên trong môi trường hiện đại. 

Gen Y lớn lên trong môi trường với việc được dạy dỗ ngoan ngoãn là phải nghe lời cùng với sự du nhập và dần cởi mở trong văn hóa về việc chia sẻ và lắng nghe ý kiến của người trẻ. Gen Z lớn lên trong môi trường khi mà mọi người đã chấp nhận quyền lên tiếng của người trẻ hơn nhiều.

Gen Y lớn lên trong môi trường khá đóng, Gen Z lớn lên trong thế giới phẳng với internet tốc độ cao. Gen Y “lớn lên” trong nước, Gen Z lớn lên cùng với “toàn cầu”. 

Gen Y Giải trí với tivi, những cuốn truyện tranh, truyện chữ, báo, đài, Gen Z giải trí với youtube, mạng xã hội.

Gen Y thường đề cao về sự ổn định, Gen Z thường đề cao tới việc có trải nghiệm mới.

Gen Y thường đề cao quy trình, hệ thống còn Gen Z đề cao sự linh hoạt, tự chủ. 

Gen Y thường sẽ giữ suy nghĩ của riêng mình và sẽ thường vâng lời hoặc ngấm ngầm chống đối hoặc nếu không thể chấp nhận được họ lẳng lặng bỏ đi. Gen Z cũng có suy nghĩ của riêng mình, họ chấp thuận thứ mà họ cho là đúng và lên tiếng bảo vệ cho điều đúng đó.

Gen Y thì giờ cũng già rồi, cũng đến cái tuổi không còn trẻ nữa đa phần đã qua cái thời muốn thay đổi cả thế giới mà chấp nhận thay đổi mình để hòa hợp với thế giới. Gen Z đang ở độ tuổi thanh niên với nhiều mong ước, hoài bão nhất chắc hẳn vẫn đang muốn thay đổi thế giới nhiều hơn. Nhưng sau này có già đi rồi chắc Gen Z sẽ vẫn thay đổi thế giới theo cách của họ.

Gen Y sống offline còn Gen Z sống online (hơn).

Thế rồi Gen Z không còn là trẻ con nữa, Gen Z bắt đầu tràn vào xã hội với tư cách là thế hệ người trưởng thành tiếp theo. Những người vừa là khách hàng và là lực lượng lao động mới. 

Nhưng liệu có đúng những điều mà Gen Y nói về Gen Z là những con người khó chiều chuộng và đáp ứng được, những con người cả thèm chóng chán; hay Gen Z nói về Gen Y đó là những người bảo thủ, chậm chạp là thực sự đúng?

Mình thì nghĩ khác, những quan điểm theo hướng quá kia không thực sự đúng. Gen Z không phải là con người khó chiều hay cả thèm chóng chán. Họ là những con người vội vã. Không vội vã sao được khi mà trên mạng xã hội là toàn là hình ảnh về những con người hào nhoáng, thành công rực rỡ và từ rất sớm. Vậy Gen Z bị vội vàng, họ vội vã lao vào xã hội với áp lực to lớn phải khẳng định mình, phải thành công ngay lập tức. Họ không ích kỷ, họ không thiếu sự kiên nhẫn mà chỉ bởi họ nghĩ rằng kiên nhẫn như vậy không phải là sự bình thường trong xã hội này. 

Nhưng sự thực là thành công cần thời gian hay ít nhất không nhanh như các bạn nghĩ và giờ là lúc Gen Z phải đối mặt với sự thực đó và phải thích ứng với nó. Nhưng nói thế này cũng không có nghĩa là chỉ một mình Gen Z đang có vấn đề và phải thích ứng. Gen Y cũng vậy, Gen Y cũng đang phải thích ứng với một môi trường mới. Gen Y sẽ phải tìm cách nào đó để làm việc được với các bạn Gen Z chứ không thể chỉ ngồi chờ các bạn Gen Z được. Nếu không thích ứng thì chắc chỉ có Gen Y ngồi làm với nhau thôi nhỉ. Vậy đó, cả 2 sẽ cần phải thích ứng và đồng thời chờ đợi lẫn nhau thích ứng. 

Gen Z sẵn sàng lên tiếng một cách thẳng thắn hơn mà trong đó có nhiều thứ đúng chỉ có cách họ nói không khớp với những điều mà Gen Y mong chờ. Gen Y được dạy theo cách cần khéo léo và cũng mong chờ những lời góp ý vừa đủ và khéo léo, nhưng Gen Z chưa làm được như vậy. Gen Z mong chờ Gen Y chấp nhận những lời nói thẳng thắn và Gen Y chưa làm được như vậy. 

Một lần nữa hai thế hệ cần thích ứng với nhau và với một môi trường mới khách quan là sự tổng hòa của những đặc tính cụ thể của hai thế hệ. Và cuối cùng chẳng có thế hệ nào thắng thế cả, thế giới thực sẽ là cái gì ở giữa và đương nhiên nó sẽ càng ngày càng chuyển dần về phía của Gen Z nhiều hơn khi dần dần các bạn chiếm lĩnh. 

Và một điểm nữa, liệu thực sự Gen Z hay Gen Y có quá cực đoan đến vậy không? Một lần nữa câu trả lời chắc vẫn là không. Có lẽ sự việc này phần nhiều là do ảnh hưởng của mạng xã hội, tâm lý đám đông và cách mà bộ não chúng ta ghi nhớ về mọi việc. Mình vẫn tin là các bạn Gen Z dù có khác biệt thế nào đi nữa phần lớn các bạn cũng vẫn là người biết điều, các bạn không phải là những người quá đáng. Các anh chị Gen Y cũng là người như vậy. 

Nếu sự việc này xảy ra ngày trước, khi mà chưa có mạng xã hội, có lẽ chỉ là một vài câu chuyện truyền miệng và chẳng phải là tâm điểm. Nhưng nay thì sao, nhờ mạng xã hội, một câu chuyện cụ thể có thể thành một trend. Đâu đó một vài người gặp trường hợp tương tự lên xác nhận và thế là nó dường như trở thành xung đột căng thẳng hơn của thế hệ. Chúng ta có những người Gen Y đi bảo vệ mình, bảo vệ quan điểm của mình và chúng ta cũng có những người Gen Z thực hiện như vậy. Cuối cùng là cách bộ não của chúng ta hoạt động, nó lười biếng nên lựa chọn việc chỉ ghi nhớ những tình huống rất bất thường và bỏ qua những điều bình thường, nó lựa chọn việc dán nhãn thay vì nhìn nhận từng người như những cá nhân thực sự cụ thể. 

Và đó là câu chuyện về xung đột của Gen Z và các thế hệ khác. Chẳng có ai sai hay đúng tuyệt đối cả, chỉ là thế giới quan của chúng tôi khác nhau và cũng khác với thực tế hiện nay. Và cách mà mọi thứ bị làm quá lên trên mạng xã hội. 

Chào các bạn Gen Z, chúng ta cùng thích ứng nhé. Và các bạn Gen Y ơi, thực tế đang thay đổi, chúng ta cũng cần điều chỉnh cả mình nữa. Dòng sông cuộc đời sẽ đến và mang chúng ta đến những nơi mà chắc chẳng ai ngờ đến được.

Mong là những điều chia sẻ này có thể giúp ích được các bạn. Gửi yêu thương tới tất cả mọi người!

Mời các bạn ghé thăm blog của mình tại:

- WordPress:https://quanghuypham88.wordpress.com/

- Spiderum: https://spiderum.com/nguoi-dung/Nemo1810