GODZILLA MINUS ONE: Nỗi ám ảnh từ chiến tranh và vũ khí hạt nhân

8:15 ngày 6 tháng 8 năm 1945 quả bom nguyên tử mang tên “Little Boy” đã được thả xuống thành phố Hiroshima, 3 ngày sau đó ngày 9 tháng 8 năm 1945 quả bom tiếp theo mang tên “Fat Man” được thả xuống thành phố Nagasaki. Cả 2 quả bom được thả xuống Nhật Bản với mục đích là chấm dứt chiến tranh thế giới thứ 2, đã cướp đi sinh mạng của hơn 200 nghìn người, tàn dư phóng xạ của nó vẫn ảnh hưởng đến tận ngày nay. Và dù cho chiến tranh đã đi qua, nhưng những ám ảnh của người Nhật nói riêng và thế giới nói chung về vũ khí hạt nhân vẫn chưa bao giờ kết thúc. Và Godzilla, con quái vật mang trong mình sức mạnh của vũ khí hạt nhân chính là hình tượng mà người Nhật đã tạo ra để liên hệ với chính thứ vũ khí hủy diệt kia. Tuy nhiên theo thời gian, đặc biệt là với sự phát triển của mô hình vũ trụ điện ảnh như ngày nay, hình tượng Godzilla đã được người Mỹ thay đổi đi phần nào.

Godzilla trong vũ trụ Monsterverse được khắc họa giống như 1 anti-hero, 1 quái vật với mục tiêu chính là bảo vệ cho sự cân bằng của trái đất, thậm chí gần đây nhất trong Godzilla x Kong: The New Empire, Godzilla càng lúc càng có phần giống như 1 siêu anh hùng của vũ trụ Marvel hay DC nhiều hơn là 1 quái vật với sức mạnh đe dọa đến sự tồn vong của toàn nhân loại. Với 1 người xem phim như mình, từ sau Godzilla 2014 thì mình đã luôn giữ 1 suy nghĩ rằng phim về những con Kaiju như Godzilla, Kong thì chỉ cần xem giải trí thôi, hay như cộng đồng mạng hay dùng từ đó là: Tắt não đi xem là hay rồi. Bằng chứng là những Godzilla vs Kong, Godzilla: King of The Monster hay gần đây nhất Godzilla x Kong: The New Empire đều mang lại cho mình cảm giác đã con mắt, sướng lỗ tai nhờ những màn chiến đấu long trời, lở đất. Để rồi sau khi được xem xong tác phẩm mới nhất đến từ chính quê nhà của Godzilla là Godzilla Minus One, mình mới chợt nhận ra điều mà mình đã tìm kiếm bấy lâu nay ở dòng phim này, đó là 1 bộ phim dù lấy đề tài quái vật nhưng vẫn vô cùng chất lượng ở mặt kịch bản và chiều sâu nhân vật. Đây là 1 bài review của mình về Godzilla Minus One.

Godzilla Minus One hay Godzilla -1, là phim điện ảnh sử thi lấy đề tài quái vật ra mắt năm 2023 của Nhật Bản, do Yamazaki Takashi đạo diễn, biên kịch kiêm xử lý phần hiệu ứng hình ảnh, đồng thời được Toho Studios, Robot Communications sản xuất và phân phối bởi Toho. Bộ phim xoay quanh cuộc đối đầu của người dân Nhật Bản thời kỳ hậu chiến với mối đe dọa khổng lồ mang tên quái vật Godzilla – thứ biến quốc gia này đang trong tình trạng mất hết tất cả trở về con số âm.

Godzilla Minus One lấy bối cảnh nước Nhật năm 1945 thời điểm chiến tranh thế giới thứ 2 đã kết thúc, với việc Nhật đã đầu hàng phe đồng minh. Nước Nhật giờ đây chỉ còn lại là 1 đống đổ nát hoang tàn, từ kinh tế, quân sự, đời sống của người dân đang trở nên khó khăn hơn bao giờ hết, niềm tin của người dân vào chính phủ Nhật đang dần cạn kiệt. Tưởng như mọi thứ đã không thể nào tồi tệ hơn được nữa, thì từ ngoài biển khơi, sau những cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân của người Mỹ, Godzilla, 1 con quái vật mang trong mình sức mạnh của hạt nhân tràn vào và tấn công nước Nhật, biến tình trạng của nước Nhật từ con số 0 giờ đây còn lùi thêm 1 bước nữa để trở thành.. -1. Phim thực sự đã làm cực kỳ tốt trong việc khắc họa bối cảnh có phần u ám, ảm đạm, thậm chí là có chút ám ảnh với chính cá nhân mình về 1 nước Nhật giai đoạn đầy tăm tối, dường như chẳng có lấy 1 tương lai tươi sáng nào cho người dân cả và nước Nhật. 1 cảm giác ngột ngạt, khó chịu và còn có phần bí bách là những gì mà mình cảm thấy mỗi khi nhìn vào nước Nhật trong Godzilla Minus One, 1 nước Nhật đã bị tổn thương quá nặng nề từ cuộc chiến tranh đã qua và rồi là cảm giác tuyệt vọng đến cùng cực khi mà Godzilla xuất hiện. Đây có lẽ là lần đầu tiên mình có được cảm giác này khi xem phim Godzilla, bởi nếu so sánh với phiên bản Godzilla do Hollywood làm, thì ngoài bản phim năm 2014 cho mình 1 cảm giác con người thật nhỏ bé trước Godzilla ra, các bộ phim khác chưa bao giờ tạo được sức nặng trong bối cảnh cả. King of The Monster dù vẫn làm rất tốt việc khắc họa bối cảnh khi mà các titan đồng loạt được Ghidorah gọi dậy, xong sự tàn phá mà nó mang lại chỉ cho mình thấy được sức mạnh của đám titan và mình vẫn hoàn toàn có thể tin được rằng con người hay phe thiện sẽ lại giành chiến thắng thôi mà. Chính vì điều đó mà những bộ phim Godzilla do Hollywood làm chưa thể mang đến cho mình cái cảm giác không còn hy vọng như trong Godzilla Minus One.

Nhắc đến Godzilla mà không nhắc đến vũ khí hạt nhân thì quả thực là 1 sự thiếu sót vô cùng lớn. Bởi suy cho cùng, Godzilla vẫn được tạo nên từ nỗi sợ và những ám ảnh của người dân Nhật Bản từ thứ vũ khí hủy diệt này. Godzilla xuất hiện trong phim tuy không quá nhiều, xong cứ mỗi lần con quái vật này xuất hiện, sức tàn phá mà nó mang lại luôn khiến người xem phải cảm thấy lo sợ, bất an và cũng là cảm thấy bản thân mình thật là nhỏ bé đến nhường nào trước sức mạnh của nó. Điều đáng sợ hơn là sức tàn phá của Godzilla cứ mỗi lần nó xuất hiện sẽ ngày một lớn hơn, và cứ như vậy, con quái vật dường như không chỉ là đại diện cho sự tàn phá mà bom hạt nhân mang lại, nó có lẽ còn đại diện cho cả thiên tai, thậm chí là cả chiến tranh nữa. Với sức mạnh khủng khiếp của mình, Godzilla hiện lên chẳng khác gì một thảm họa biết đi, và khiến cho mình, hay người xem, chỉ mong muốn tìm ra cách làm sao để chấm dứt được cái thảm họa đáng sợ này. Nhưng nhìn vào thực tại trong phim, con người quả thực là quá nhỏ bé và vô vọng trước 1 sức mạnh tuyệt đối như Godzilla. Minus One thực đã làm quá tốt trong việc đưa người xem nhớ lại hình tượng phổ biến nhất của Godzilla trong mắt người Nhật, con thằn lằn hạt nhân trong suốt 70 năm lịch sử hình thành và phát triển, đúng là đã từng được xây dựng giống như là 1 phản anh hùng, 1 vị vua quái vật và là kẻ bảo vệ cho sự cân bằng của thế giới giống như cách mà Hollywood đã và đang làm. Tuy nhiên nguyên mẫu đúng nhất của Godzilla, thì nó vẫn là đại diện cho thảm họa, thiên tai, cho cơn thịnh nộ của thiên nhiên và đặc biệt nhất là sự tàn phá khủng khiếp mà bom hạt nhân đã gây ra cho đất nước mặt trời mọc này.

Từ trước đến nay, vũ trụ điện ảnh quái vật hay monsterverse của Hollywood chưa bao giờ được đánh giá cao về mảng nội dung, thậm chí trong Godzilla King of the Monster hay gần đây hơn là Godzilla vs Kong, Godzilla x Kong The new empire, nội dung của phim bị đánh giá là nhồi nhét quá nhiều nhưng lại không có chiều sâu, quá nhiều tuyến nhân vật, các tuyến truyện liên kết không hợp lý và dường như chỉ để phục vụ cho tham vọng mở rộng vũ trụ phim ra nhiều hơn. Đặc biệt phải nói đến là cách xây dựng con người trong những phim này. Mình không chê các diễn viên đóng trong phim, cái mình muốn chê là cách mà đội ngũ đạo diễn, biên kịch đưa vai trò của con người vào trong phim, họ dường như đang cố tăng vai trò của con người trong phim lên, tuy nhiên kết quả đều chỉ đến mức ổn dạo gần đây chứ chưa bao giờ là xuất sắc cả. Vậy thì với Godzilla Minus One thì sao? Câu trả lời đó là phim đã làm cực kỳ xuất sắc trong việc xây dựng tuyến chuyện của con người mà không khiến cho phim trở nên nhàm chán, thậm chí là khiến cho người xem phải chú ý tới chính tuyến truyện của con người nhiều hơn. Lý do là bởi phim không chỉ coi Godzilla là nhân vật trung tâm duy nhất, mà nó còn có sự cân bằng giữa các tuyến chuyện của con người và tuyến truyện của Godzilla. Và đây cũng là lần đầu tiên mà trong 1 bộ phim về Godzilla, con quái vật có được 1 phép ẩn dụ đến chính nội tâm của nhân vật trong phim, mà ở đây mình đang muốn nói đến là nhân vật chính của bộ phim, Shikishima Kōichi, nhân vật mình sẽ nói rõ hơn ở phần sau của video. Có thể nói bước đi của Minus One là 1 bước đi khác biệt, xong không vì thế mà phim làm mất đi những giá trị đã làm nên hình tượng Godzilla như ngày nay, trái lại nó càng khắc họa sâu sắc hơn những giá trị của Godzilla, đồng thời truyền tải được những thông điệp, giá trị nhân văn mà đạo diễn Yamazaki muốn gửi đến khán giả. Những thông điệp đó được truyền tải 1 cách rất tự nhiên, không bị quá giáo điều và cũng không bị quá nhồi nhét để phim sặc mùi đạo lý nhưng lại bị sáo rỗng. Đó là thông điệp về thế hệ người Nhật Bản hậu Thế Chiến ấy đã vượt qua bóng ma của quá khứ như thế nào. Đó là câu chuyện về Chủ nghĩa quân phiệt Đế quốc và tinh thần võ sĩ đạo cực đoan đã ám ảnh cả 1 đất nước, khiến cho những người còn sống sót bị dằn xé tâm can bị mắc kẹt với cuộc chiến như thế nào dù cho cuộc chiến đã kết thúc.

Trong các nhân vật xuất hiện trong Minus One, nhân vật chính Shikishima Koichi, được thủ vai bởi nam diễn viên Kamiki Ryunosuke đã thể hiện cực kỳ xuất sắc vai diễn của mình, đồng thời cũng là nhân vật mà mình muốn tập trung phân tích nhiều nhất trong bài review này. Shikishima trong bộ phim là hiện thân hay nói đúng hơn là đại diện điển hình cho thế hệ người dân Nhật Bản hậu thế chiến thứ 2, những con người đang mắc kẹt trong bóng ma đáng sợ của chủ nghĩa quân phiệt Đế quốc và bị PTSD nặng do tàn dư của chiến tranh đẻ lại. Tương lai đối với họ chỉ là một màn đêm tăm tối, xám xịt hay 1 đường hầm mà đi mãi chẳng tìm ra được lối thoát. Shikishima trong phim là 1 Kamikaze, 1 thần phong hay 1 phi công cảm tử. Những người như Shikishima được đào tạo và huấn luyện với chỉ 1 mục tiêu duy nhất, chiến đấu và nhận lấy cái chết bằng việc lao thẳng máy bay vào tàu của quân địch, vì với người Nhật thời điểm đó những thần phong hay kamikaze thì việc họ ra đi đúng với tinh thần võ sĩ đạo, đúng với mệnh lệnh “hy sinh trong danh dự”. Thế nhưng cái hy sinh trong danh dự, cho tinh thần Samurai đó để làm gì chứ ? Nó chẳng có ý nghĩa gì cả, trừ việc thỏa mãn cái gọi là tinh thần võ sĩ đạo được thổi phồng đến mức cực đoan của nước Nhật thời điểm đó. Họ gọi đó là “hy sinh trong danh dự”, nhưng người chết rồi thì cần danh dự để làm gì? Để chứng minh với ai? Có lẽ chính vì điều đó mà Shikishima đã muốn sống tiếp, anh đã chọn việc hạ cánh xuống đảo Odo, lấy lý do là máy bay hỏng để không nhiệm vụ cảm tử của mình. Anh đã sợ hãi, đã tìm cách né tránh nhiệm vụ, bởi vì anh không muốn chết. Vậy Shikishima có phải là 1 kẻ hèn nhát không ? Mình nghĩ câu trả lời là không, có thể vì bất tuân mệnh lệnh thì không đáng là quân nhân. Thế nhưng đây đâu phải mệnh lệnh thông thường ? Đây là 1 mệnh lệnh mà đến chính cả 1 người thợ máy trên đảo Odo cũng đã nói, đó là cuộc chiến đã rõ kết cục, vậy thì cần gì phải mù quáng đâm đầu vào cái chết như vậy ? Shikishima muốn sống, điều ấy chẳng hề sai bởi thế cục của cuộc chiến lúc này đã quá rõ ràng, nước Nhật đã thua trước phe đồng minh mà cụ thể là người Mỹ, vậy thì sự hy sinh của những người lính như Shikishima liệu có còn có ý nghĩa gì nữa ?  Vậy nên việc Shikishima muốn sống, điều ấy chẳng hề sai.

 Thế nhưng người chết thì cũng được yên nghỉ, bởi nghĩa tử là nghĩa tận. Nhưng với người sống trong thời điểm này, còn sống là còn đau khổ. Bóng ma của quá khứ, của thất bại, của chủ nghĩa Đế quốc vẫn còn đó. Mặc cho cuộc chiến đã chấm dứt. Thế hệ của những người như Shikishima bị mắc kẹt ấy luôn tìm một đối tượng để đổ lỗi cho thất bại, cho chết chóc và đau khổ mà họ đang phải gánh chịu. Đó là người thợ máy Tachibana đã đổ lỗi cho Shikishima, khi mà anh đã không đủ dũng cảm để bắn con quái vật Godzilla, dẫn đến toàn bộ những đồng nghiệp của Tachibana phải bỏ mạng trước con quái vật, mặc dù Tachibana thừa hiểu rằng trước 1 sức mạnh tuyệt đối như Godzilla, súng đạn chẳng khác gì một trò đùa. Sau Tachibana thì đến cô hàng xóm Sumiko đổ lỗi cho Shikishima về cái chết của các con cô, và việc Tokyo bị tàn phá, bởi vì cô cho rằng nếu những Kamikaze như anh không hèn nhát thì chuyện đã chẳng ra nông nỗi này. Thế nhưng tất cả đều biết chuyện ấy chẳng thể thay đổi kết quả một cuộc chiến đã an bài. Và để sau những lời trách móc đó, Shikishima đã trách chính bản thân mình, anh dằn vặt, đau khổ khi nhìn thấy 1 đống đổ nát ở Tokyo, anh dằn vặt vì nếu anh sẵn sàng làm nhiệm vụ khi đó, có thể cha mẹ anh vẫn sẽ còn sống. Anh cho rằng mình là kẻ hèn nhát, là kẻ không đáng được sống và việc còn sống là 1 sự hổ thẹn với chính những người dân xung quanh. Anh chưa thể rũ bỏ được quá khứ để hướng tới tương lai. Trong thâm tâm, Shikishima vẫn cứ vô thức tìm đến cái chết, bằng cách này hay cách khác. Anh cho rằng mình không đáng có được hạnh phúc khi bao nhiêu người ngoài kia đã bỏ mạng để cho 1 kẻ như anh được sống. Anh không dám vươn tay ra nắm lấy hạnh phúc dù nó ở ngay trước mắt, tất cả chỉ vì một câu “tôi không đáng được sống” mà anh nhắc đi nhắc lại với chính mình. Đỉnh điểm của sự ám ảnh đó là khi mà Godzilla xuất hiện trở lại, những ám ảnh của quá khứ đã bao trùm lên người lính Nhật năm xưa, những cơn ác mộng ngày dày đặc, 1 hiện thực chỉ còn là 1 con số 0 giờ đây bị đẩy xuống -1, từ đáy của sự tuyệt vọng, sự xuất hiện của Godzilla giống như thể mang đến tuyệt vọng của tuyệt vọng cho người dân Nhật và cho chính Shikishima. Anh đau khổ hơn bao giờ hết, chẳng còn có lấy 1 lý do để thực sự sống, không nhìn thấy hy vọng, không còn trông thấy tương lai. Đã có những lúc đáng lẽ anh đã có thể hạnh phúc bên cạnh cô vợ nhặt Noriko và cô bé Akiko, thế nhưng những ám ảnh về chiến tranh, mặc cảm tội lỗi vẫn cứ đeo bám chính bản thân Shikishima mà anh không thể nào bước tiếp. Anh tin rằng cái hạnh phúc mà anh đang có được bên cạnh Noriko và Akiko chỉ là 1 giấc mơ, còn thực chất là anh đã chết ngoài chiến trường rồi. Nhưng thực tại thì vẫn nằm ở đó, Shikishima vẫn còn sống và anh cần phải sống tiếp. Nhưng cuộc sống trong thế giới này quá tàn nhẫn với chính anh và người dân Nhật lúc bây giờ, việc sống giống như là 1 sự trừng phạt nhiều hơn là 1 điều may mắn, bởi cứ sống trong cái sự ám ảnh như thế này thì sống còn có ý nghĩa gì nữa ? Ngày này qua ngày, Shikishima sống với sự đau khổ khôn nguôi đến từ mặc cảm tội lỗi của người sống sót, nó giống như 1 vòng lặp không thể có hồi kết vậy. Đó chính là tác hại đến từ bóng ma của tinh thần võ sĩ đạo cực đoan, của chủ nghĩa quân phiệt Đế quốc độc hại.

Thế nhưng vòng lặp nào cũng cần phải kết thúc và những người trong vòng lặp đó cần phải trở nên tốt hơn. Trong những khoảnh khắc tuyệt vọng nhất đó, trong cái thực tại -1 đầy u ám đó, vẫn lóe lên 1 tia sáng hy vọng dù rằng nó vô cùng mong manh. Thế hệ những người lính, những người còn sống sót sau cuộc chiến đó đã dần rũ bỏ quá khứ tối tăm đằng sau để gượng dậy mà chống lại cơn ác mộng mang tên Godzilla, để nắm lấy tương lai và vận mệnh trong lòng bàn tay mình. Người xem chúng ta thấy rõ nhất điều này qua chính Shikishima, khi anh một lần nữa mất hết tất cả trong cuộc tấn công của Godzilla tại Ginza. Shikishima đã sợ hãi mà không nắm lấy hạnh phúc ngay trước mắt, để rồi chỉ còn biết ân hận khi vụt mất Noriko trong đống đổ nát do cơn thịnh nộ của thiên nhiên gây nên. Nếu như lúc trước Shikishima chỉ mơ hồ tìm kiếm cái chết, thì khi đã mất Noriko, anh thực sự muốn lao vào nơi cái chết đang đợi để trả thù. Có lẽ nếu Shikishima khi tham gia kế hoạch tiêu diệt Godzilla vẫn là Shikishima vừa bước ra khỏi cuộc chiến, anh sẽ thật sự lao máy bay vào và chết chung với Godzilla, với cơn ác mộng đã ám ảnh anh, bởi như Shikishima đã nói: cuộc chiến với anh vẫn chưa kết thúc. Đúng vậy, chiến tranh có thể đã kết thúc, nhưng cuộc chiến bên trong người lính không quân Shikishima Koichi vẫn còn và anh sẽ phải tự tay chấm dứt nó. Tuy nhiên, lần này mọi thứ đã khác rất nhiều, anh giờ đây không còn cô độc nữa, anh đã có bạn bè, có người mà bản thân mình muốn hy sinh để bảo vệ. Shikishima hay nói rộng ra là những người dân Nhật Bản, cũng như bao người khác, đã và đang dần bước ra khỏi bóng tối của chủ nghĩa quân phiệt Đế quốc và tinh thần võ sĩ đạo cực đoan để bước ra ánh sáng. Và để làm được điều đó, phim truyền tải đến khán giả thông điệp về sự tích cực mà ở đây là tình yêu thương, tình cảm, sự gắn kết giữa con người với con người trong những hoàn cảnh khốn khó và ngặt nghèo nhất. Bởi từ xưa đến nay con người vượt qua những khó khăn, thử thách mà thế giới này mang đến là nhờ cái gì ? Tình yêu thương, sự đùm bọc, sự kết nối của con người với con người để cùng nhau vượt qua khó khăn và trong Minus One, thông điệp này được truyền tải tới khán giả 1 cách vô cùng thuyết phục và sâu sắc.

Về các nhân vật khác xuất hiện trong Godzilla Minus One, nhìn chung họ đều thể rất tốt vai trò của mình, họ đóng góp 1 phần không nhỏ trong việc phát triển nhân vật chính là Shikishima, đặc biệt là cô vợ nhặt Noriko và anh kỹ sư sửa máy bay Tachibana, 2 người họ đã thực sự cho Shikishima lý do để bước tiếp, để sống, để tồn tại và để hạnh phúc. Bởi vì giờ đây họ không còn chiến đấu để tìm cái chết một cách vô nghĩa. Họ chiến đấu vì tương lai của mình, vì một hy vọng bản thân sẽ có được hạnh phúc. Bởi vì đơn giản thôi, con người ta ai cũng đáng được sống và ai cũng xứng đáng có được hạnh phúc cho riêng mình. 

Về hình ảnh, kỹ xảo trong Minus One. Mình thực sự đã cực kỳ, cực kỳ shock khi biết được rằng bộ phim này chỉ tiêu tốn chưa đến 15 triệu USD, một con số quá ít ỏi nếu để so với các bom tấn khác mà Hollywood mang đến cho khán giả. Thế nhưng từng thước phim, từng cảnh phim đều được đạo diễn Yamazaki Takashi thực hiện cực kỳ trau chuốt, tỉ mỉ đến từng khung hình. Đặc biệt là phải nói đến thứ đã làm nên thương hiệu cho Godzilla là hơi thở nguyên tử, dù cả phim số lần con quái vật này sử dụng chỉ đếm trên đầu ngón tay, xong mỗi lần dùng chiêu thức này, cảm tưởng như cả 1 quả bom hạt nhân lại được kích nổ vậy và đạo diễn cũng đã rất tinh tế trong việc để vụ nổ mà Godzilla gây ra có hình quả nấm để liên hệ trực tiếp tới thứ vũ khí đã phá hủy nước Nhật năm xưa. Có thể nói hình ảnh của Godzilla Minus One được thực hiện 1 cách quá xuất sắc và tuyệt vời, nó cho thấy được tinh thần làm việc, tình yêu với phim ảnh và sự tôn trọng với 1 biểu tượng trong văn hóa của người Nhật là lớn đến như thế nào. Và Oscar cho hạng mục hiệu ứng hình ảnh xuất sắc nhất, là phần thưởng hoàn toàn xứng đáng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của đạo diễn Yamazaki Takashi và đội ngũ của mình.

Godzilla Minus One thực sự là 1 bộ phim mà đã nó đã thỏa mãn mình, không chỉ ở khía cạnh giải trí mà còn cả ở khía cạnh nội dung. Bộ phim là minh chứng cho việc hãy nỗ lực hết mình, hãy để cho những trí tưởng tượng được bay xa nhất có thể, hãy dồn hết tình yêu, sự nhiệt huyết của mình vào bộ phim thay vì liên tục vắt sữa cho ra các hậu bản, với nội dung ngày 1 nghèo nàn, hãy làm những bộ phim thật chất lượng và rồi người xem sẽ sẵn sàng bỏ tiền ra vì bạn. Mình chấm bộ phim 9.5/10 với những trải nghiệm mà phim đã mang đến cho mình !!!