GIÁ TRỊ BẢN THÂN THỰC SỰ NẰM Ở ĐÂU?

Mọi người hay nghĩ, giá trị bản thân là những điều mình và người khác đề cao ở bản thân theo kiểu: giá trị của tôi là sự xinh đẹp, thông minh, tài giỏi, khéo léo. Ủa, vậy người bình thường, sống cuộc đời bình thường, thỉnh thoảng ngô nghê ngốc ngếch hậu đậu thì không có giá trị à?

Kể cả khi ta có chưa đi tới cái đích cao nhất của mỗi giá trị, chưa làm ra được thành tựu gì từ chúng, việc ta sở sữu và đang cố gắng sống theo các giá trị này từng ngày mới là những điều đáng trân quý.

Mỗi khi nhận một công việc mới hay bước vào một mối quan hệ mới, mình thường khám phá đối phương/đối tác ở những khía cạnh sau:

1. Bạn có tôn trọng ý kiến của chính bạn và những người khác?

2. Bạn có tôn trọng cảm nhận của chính bạn và những người khác?

3. Bạn có tôn trọng sự ngay thẳng, tử tế và liêm chính?

4. Khi đứng trước đồng tiền và những giá trị đạo đức, bạn sẽ sẵn sàng/có điều kiện hy sinh thứ gì?

5. Khi đứng trước lợi ích vui thú trước mắt, bạn sẽ sẵn sàng/có điều kiện bỏ qua chúng vì những giá trị bền vững lâu dài?

6. Bạn có sẵn sàng thoả hiệp khi cần thiết?

Mình biết, đó là những điều tối quan trọng với bản thân - hay những giá trị mà mình khó lòng thoả hiệp. Nếu phải thoả hiệp, mình sẽ thấy bứt rứt khó chịu lắm.

Còn bạn, bạn có những câu hỏi gì?

Trước khi nhận ra những giá trị của bản thân, mình từng đau khổ trong những mối quan hệ mập mờ và thiếu sự tôn trọng. Mình từng bức xúc làm việc trong những môi trường vì giá trị đồng tiền mà hy sinh hạnh phúc của nhân viên. Mình cũng từng phải khó chịu mệt mỏi khi chứng kiến những người đồng nghiệp cùng ngành vì lợi ích cá nhân mà quên mất rằng mình đang đánh đổi chính sự an toàn và hạnh phúc của thân chủ.

Đơn giản vì những người đó, những môi trường đó không đề cao những thứ giống mình, hay không có giá trị giống mình - sự mình bạch, tôn trọng, liêm chính và hạnh phúc.

Mình không nghĩ rằng mình đúng, cũng không có nhu cầu thuyết phục người khác suy nghĩ hành xử giống mình. Nhưng bạn biết đấy, cứ ra rả: chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở, gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. Nhưng chọn bạn như nào, như nào là "đen" thì đâu có ai cầm tay chỉ việc.

Ở Việt Nam, mình thấy có quá nhiều hệ giá trị đối lập khiến con người ta cần phải chủ động suy nghĩ và lựa chọn.

Có những điều thế hệ ông bà mình còn thấy rất bình thường một chồng nhiều vợ, đến thế hệ bố mẹ đã trở thành phi pháp. Có những sự thật hiển nhiên ở thời cha mẹ như "thương cho roi cho vọt" thì đến thế hệ mình đã trở thành dấu hiệu của cha mẹ độc hại. Ngay cả việc đi làm bắt buộc phải có chút luôn cúi, tham ô, nịnh nọt bây giờ cũng đã được nhiều người xem xét, điều chỉnh.

Giữa những sự thay đổi đó, bạn chọn trở thành ai?

Dù bạn có muốn trở thành ai đi chăng nữa, nếu không để ý tới từng sự lựa chọn trong cuộc đời, mình và bạn sẽ khó mà thoát khỏi cái lối tư duy và hành xử từ thời ông bà, bố mẹ hay anh chị.

Thứ quan trọng nhất mình cần để ý đầu tiên đó là việc gọi tên các giá trị. Sau đây là một danh sách các giá trị bạn có thể tham khảo. Hãy suy nghĩ về những trải nghiệm trong quá khứ khiến bạn sở hữu các giá trị này. Nhớ về những trường hợp cụ thể nhé! Việc bạn lầm tưởng một giá trị của ai khác là của mình cũng sẽ khiến bạn mệt mỏi không khác gì so với việc mù mờ về giá trị:

Bạn bè, Gia đình, Sự tôn trọng, Niềm tin, Sự tốt bụng, Cái đẹp, Sự an toàn, Sự đủ đầy vật chất, Sự xa hoa, Sự thuộc về, Sự kết nối, Sự hy sinh, Sự kiên nhẫn, Sự bứt phá, Sự thử thách, Sự trung thành, Sự thành công, Sự nỗ lực, Sự ổn định, Sự khám phá, Lòng yêu nước, Sự chung thuỷ, Sự cân bằng, Sự tự do, Trách nhiệm, Sự cạnh tranh, Quy tắc, Sự cam kết, Sự lựa chọn, Sự độc lập, Sự phản chiếu, ... bạn cũng có thể đưa ra những giá trị khác phù hợp với bản thân mình!

Bạn coi trọng cái gì thì hành động, suy nghĩ và cảm xúc của bạn sẽ phản ánh như thế. Đôi khi, mình cũng có thể đoán được về những giá trị của một người qua cả những người bạn họ thân thiết. Và nhiều khi không biết nên làm gì tiếp theo, mình lại quay trở về, suy nghĩ và lên kế hoạch dựa trên các giá trị của bản thân.

Đôi lúc chúng mình sẽ thấy lạc lối giữa những giá trị này chứ. Nhưng không sao đâu bạn ơi. Cứ dần dần gọi tên những điều mình đề cao trong cuộc sống, quan sát và căn chỉnh. Các giá trị có thể thay đổi hoặc có vai trò khác nhau trong các giai đoạn khác nhau của cuộc sống. Mình có chia sẻ thêm một chút về phần tại trong bài chia sẻ tại TEDxHANU, các bạn có thể xem tại đây

Kể chuyện lung tung một chút. Hình xăm thứ hai của mình mang dánh hình của nước. Những đợt sóng to, sóng nhỏ chạy vòng quanh bắp tay phải. Khi chọn hình này, mình muốn nhắn nhủ bản thân cứ uyển chuyển như nước. Bạn đổ nước vào đâu, nó sẽ thành hình dáng của thứ đó. Nước đem lại sự sống cho cây cối nhưng cũng có thể bào mòn đá tảng. Linh hoạt như vậy nhưng bản chất của nước vẫn là sự tinh khiết và trong lành.

Mình mong các bạn cũng tìm được bản chất của mình thông qua các giá trị cá nhân. Để từ đó có thể thay hình đổi dạng, thích nghi và hoà nhập với những vai trò, môi trường, và cộng đồng khác nhau mà không đánh mất đi chính mình!