Trong một động thái gây tranh luận, Viện Ngọc học Hoa Kỳ (GIA) đã loại bỏ hoàn toàn hệ thống 4Cs đối với kim cương nhân tạo, thay thế bằng hai nhãn đơn giản: “premium” và “standard”. Những viên không đạt chuẩn thì… không được chấm điểm. Đây đã là lần thay đổi chính sách thứ ba của GIA liên quan đến kim cương nhân tạo chỉ trong vài năm — và khiến nhiều người khó hiểu. Chủ tịch GIA Susan Jacques cho biết chưa đến 5% kim cương nhân tạo được gửi vào GIA để giám định. Vậy tại sao họ phải thay đổi mạnh một dịch vụ mà không mấy ai dùng?
Lịch Sử Đảo Chiều Liên Tục Của GIA Về Kim Cương Nhân Tạo
Giữa năm 2020, khi kim cương nhân tạo bùng nổ, GIA chịu áp lực từ ngành và bắt đầu cấp báo cáo đủ 4Cs, ngang với kim cương tự nhiên. Đây là chiến thắng cho các nhà sản xuất kim cương nhân tạo, vì họ có thể tự hào quảng bá “được GIA chứng nhận”. Lúc đó, những viên kim cương nhân tạo chất lượng cao có giá hơn 20.000 USD/ct, và người mua muốn sự bảo chứng từ GIA.
Nhưng cung vượt cầu đã kéo giá sụp đổ. Hiện nay, kim cương nhân tạo chỉ còn 50–150 USD/ct, trung bình khoảng 100 USD/ct — đủ để đi ăn tối sang trọng, nhưng chẳng còn là “tài sản” như trước. Một số nhà bán lẻ còn phàn nàn rằng kim cương nhân tạo giờ… không đáng để trả tiền làm giấy GIA.
GIA biện minh rằng 95% kim cương nhân tạo rơi vào cùng một dải màu và độ tinh khiết (thường D–F, VVS–VS), khiến việc chấm 4Cs “không còn cần thiết”. Do đó họ chuyển sang hai nhãn “premium” và “standard”. Tuy nhiên, động thái này bị xem như một bước lùi — GIA đang rời xa kim cương nhân tạo đúng lúc thị trường xuống dốc.
Thảm Cảnh Của Người Mua Thuộc Thế Hệ Millennials
Hãy tưởng tượng một người Millennials mua nhẫn cầu hôn 3 ct kim cương nhân tạo năm 2020 với giá 60.000 USD, tin tưởng tuyệt đối vào chứng nhận GIA.
Hôm nay, viên đá đó trị giá khoảng 300 USD — tức mất hơn 99% giá trị.
Trong khi đó, kim cương tự nhiên dù giảm khoảng 25% kể từ 2022 vẫn giữ giá trị đáng kể. Kim cương nhân tạo thì gần như mất trắng. Chiến dịch marketing “lab-created diamond” từng khiến nhiều người tin rằng chúng sẽ giữ giá. Thực tế: hoàn toàn ngược lại.
Vì Sao GIA Ra Quyết Định Này Ngay Lúc Này?
Nhiều chuyên gia đánh giá đây là bước đi mang tính cơ hội. Khi kim cương nhân tạo thịnh hành, GIA tham gia để giữ vị thế. Nay thị trường bão hòa và giá lao dốc, họ nhanh chóng tạo khoảng cách. Hệ thống đánh giá mới có thể giúp các nhà sản xuất giảm chi phí báo cáo, nhưng cũng cho thấy GIA không còn coi kim cương nhân tạo ngang hàng với tự nhiên.
Điều này có thể làm niềm tin người tiêu dùng xấu đi thêm, nhất là với những người đã “ôm” phải những viên đá giờ gần như vô giá trị.
Góc Nhìn Rộng Hơn
Ngành kim cương nhân tạo — trị giá 12 tỷ USD năm 2023 nhưng dự báo tăng trưởng chậm lại (CAGR ~7% đến 2030) — đang chịu áp lực vì cung dư thừa và nhu cầu giảm. Nhiều nhà bán lẻ như Pandora hoặc De Beers đang cắt giảm giá hoặc quay lại tập trung vào kim cương tự nhiên. Khảo sát gần đây cho thấy 60% khách hàng vẫn ưu tiên kim cương tự nhiên vì tính hiếm và khả năng giữ giá.
GIA đơn giản hóa quy trình có thể giúp phân khúc giá rẻ, nhưng làm mất đi niềm tin của nhóm khách hàng cao cấp.
Kết Luận
Chính sách mới của GIA có thể là bước đi thực dụng — nhưng rõ ràng là quá muộn và không còn tác dụng cứu thị trường đã mất ánh hào quang. Đối với nhà sưu tầm và nhà đầu tư, kim cương tự nhiên (đặc biệt là kim cương màu) vẫn là lựa chọn an toàn hơn, có giá trị bền vững và lịch sử rõ ràng. Kim cương nhân tạo, dù rẻ và dễ mua, đang chứng minh rằng chúng chỉ là xu hướng ngắn hạn, không có sức bền về giá trị.
Nếu bạn mua để giữ giá trị, hãy chọn kim cương tự nhiên cùng báo cáo GIA đáng tin cậy. Mọi lựa chọn khác đều mang tính đánh cược.
Tác giả: Robert Genis
Lược dịch Kira Trần
Thời sự quốc tế