Không thể nào kết luận được chắc chắn một điều gì về tự do ý chí vào thời điểm này cả. Con người chúng ta hiện tại vẫn đang bị kẹt ở vấn đề triết học này. Có hai điều khiến chúng ta bị kẹt: - Thứ nhất là vì chúng ta chưa hiểu hết về cấu trúc của vụ trụ cũng như cách vận hành của vạn vật xung quanh. Có vô số điều trong thế giới lượng tử mà con người vẫn chưa hiểu và chưa giải thích được. Chúng ta còn chưa hiểu rõ vật chất thực ra là cái gì. - Thứ hai là chúng ta chưa biết được suy nghĩ được hình thành như thế nào. Sự phát triển của khoa học cho con người những kiến thức nhất định về bộ não nhưng để hiểu được sự tạo thành của suy nghĩ và nhận thức thì còn cả một chặng đường dài. Chừng nào một trong hai điều trên còn chưa được làm sáng tỏ thì chúng ta không thể có kết luận cuối cùng nào về tự do ý chí cả. Chúng ta không thể nào có một câu trả lời đúng cho một câu hỏi mà bản chất của câu hỏi này chúng ta còn chưa hiểu rõ. Một trong những lý do khiến thuyết Tiền Định nghe có vẻ hợp lý đến vậy là vì cách mà nó giải thích vấn đề cũng giống với cách mà vật lý Newton giải thích vạn vật vậy. Tức là nếu một vật đang di chuyển thì chắc chắn phải có những lực đã tác động lên nó, nói cách khác một vật không thể tự di chuyển mà cần phải có những tương tác từ trước đó. Trong đời sống hàng ngày chúng ta quen với vật lý Newton cũng như những khái niệm nguyên nhân hệ quả quá rồi nên thuyết Tiền Định nghe qua có vẻ rất có lý. Tuy nhiên vật lý Newton từ lâu đã được chỉ ra là chỉ đúng trong một phạm trù nhất định mà thôi. Ở trong thế giới vi mô của vật lý lượng tử, những quy tắc đó không thể nào còn áp dụng được nữa. Tôi tất nhiên không phải là chuyên gia gì trong lĩnh vực vật lý lượng tử này nhưng tôi có đọc những bài viết tóm gọn lại vấn đề và nhìn chung chỉ ra rằng trong thế giới của vật lý lượng tử, có những hạt cơ bản di chuyển và tương tác lẫn nhau không theo bất cứ một quy luật gì hết. Thậm chí còn có những học thuyết đi chứng minh rằng việc xác định và dự đoán được chính xác hoạt động của những hạt này là không thể (luôn luôn có yếu tố bất định). Thêm một điều nữa đó là về đoạn tác giả nói về thuyết "Agent Causation" ở trên. Tác giả phản bác lại thuyết này bằng cách chỉ ra rằng cái gì cũng phải có sự bắt đầu của nó, nói cách khác chắc chắn phải có một quyết định ban đầu để bắt đầu cái chuỗi sự kiện ấy. Và tác giả lý luận rằng vì có yếu tố "nguyên nhân hệ quả" nên thuyết Tiền Định lại là đúng. Có 2 vấn đề trong lập luận này: - Vấn đề thứ nhất là yếu tố "nhân quả" chỉ phản ánh được sự ảnh hưởng của một sự kiện lên một sự kiện khác thôi chứ nó không mang yếu tố quyết định hoàn toàn. Tức là phải, đã có một quyết định đầu tiên để bắt đầu chuỗi sự kiện nhưng quyết định đầu tiên này không định hướng hoàn toàn cho cái chuỗi sự kiện kia, vẫn có những sự bất định trong cái chuỗi sự kiện ấy mà cái quyết định ban đầu không bao quát hết được. - Vấn đề thứ hai chúng ta phải hỏi lại một điều đó là vậy thì cái "quyết định ban đầu" để bắt đầu chuỗi sự kiện kia có phải là một quyết định mang bản chất của "Tự Do Ý Chí" không? Nếu câu trả lời là không (tức vẫn tuân theo thuyết Tiền Định), thì tức là phải có những tác nhân khác đã làm ảnh hưởng đến "quyết định ban đầu này". Tức là "quyết đinh ban đầu" này không thực sự là quyết định ban đầu. Vậy thì đâu mới là "quyết định ban đầu"? Theo thuyết Tiền Định thì không thể tồn tại một quyết định ban đầu hay thậm chí là một sự kiện khởi đầu được. Bởi vì theo thuyết này thì không một sự kiện nào có thể tự sinh ra một cách độc lập mà không dựa trên những sự kiện trước đó. Tóm lại theo thuyết Tiền Định thì: Không thể có điểm khởi đầu cho bất cứ thứ gì. Điều này có đúng không? Tôi không biết và tôi không nghĩ là có con người nào trên thế giới này có thể trả lời một cách chắc chắn được. Viết đến đây tôi lại nhớ về một cái băn khoăn tôi đã có từ rất lâu rồi từ thời còn đi học. Dạo đó tôi vẫn băn khoăn không hiểu và không thể lý giải được đâu là điểm bắt đầu của thời gian. Nếu có một thời điểm gọi là thời điểm bắt đầu của thời gian, vậy trước đó thì sao? Trước đó thì gọi là cái gì? Sau này có người giải thích là trước đó thì thời gian không tồn tại. Tôi bứt dứt và không thể hiểu được. Thế nào gọi là thời gian không tồn tại? Và nếu cứ giả sử là thời gian có thể không tồn tại đi thì tại sao bây giờ nó lại tồn tại? Tại sao lại có sự thay đổi này. Điều gì đã dẫn đến sự thay đổi này. Cái gì đã quyết định sự thay đổi này? Trước đó thì sao? Trước đó nữa thì sao? Chính cái khái niệm "điểm khởi đầu" có vẻ như đã là một nghịch lý rồi. Bởi vì chúng ta luôn có thể đặt câu hỏi: Trước đó là gì? Nhưng dù tôi có cố gắng thế nào đi chăng nữa thì tôi cũng không thể hiểu được tại sao một quá trình có thể tồn tại nếu như không có điểm khởi đầu. Đi đến đây là tôi đã đi vào một ngõ cụt của nhận thức rồi. Không thể đi tiếp được nữa.

Có thể rất nhiều người cho rằng số mạng con người đã được định sẵn từ trước theo Thuyết Luân Hồi và Luật Nhân Quả. Nhưng sự tin tưởng sai lầm như thế có những hậu quả rất tai hại về mặt tâm lý và đạo đức tâm linh, vì nó làm xuống tinh thần và làm tê liệt ý chí tiến thủ của con người. Mỗi cái hắt hơi, mỗi vết muỗi cắn hoặc mỗi lần có gấu không phải là đã tiền định hằng bao nhiêu thế hệ về trước. Phần nhiều những chi tiết về cuộc đời chúng ta đều hoàn toàn do chúng ta định đoạt bằng tư tưởng và ý chí ngay trong lúc hiện tại. Những khó khăn trắc trở mà dòng đời đè nặng lên vai của chúng ta bây giờ đều là kết quả của những lỗi lầm mà chúng ta đã gây ra trong quá khứ do sự định đoạt của chính mình. Những khó khăn đó dường như đến với chúng ta từ bên ngoài, bởi vì chúng ta đã quên đi những hành động của ta trong dĩ vãng và tầm nhìn của chúng ta quá ngắn ngủi nên không nhìn thấy sự liên quan giữa những hành động trong quá khứ với hiện tại. Theo mình, chúng ta sở hữu quyền tự do ý chí chẳng khác nào như một con cún bị buộc dây vậy, nó hoàn toàn tự do đi đứng, chạy nhảy tùy theo ý muốn trong cái tầm của sợi dây dài hay ngắn tùy ý (độ dài của sợi dây do Luật Nhân Quả định đoạt)

Mình rất thích mấy tập Doremon đố vui vì cảm giác phương thức của nó rất giống với quan niệm về vận mệnh của mình. Trong cuốn truyện ấy, cứ hết 1 cảnh thì phía dưới trang sẽ cho vài lựa chọn diễn biến tiếp theo cho cảnh đó, với số trang tương ứng. Và dù ta lựa chọn như thế nào thì rồi cũng sẽ đi đến 1 kết truyện cuối cùng. Chính từ bộ truyện đó mà mình liên tưởng vận mệnh như 1 tấm lưới với các đường đan xen. Nó giải thích cho việc ta có thể chọn lựa rất nhiều phương hướng hành động khác nhau trong 1 thời điểm, nhưng rồi mọi thứ vẫn liên kết lại và dẫn ta đến những điểm nút quan trọng (những điểm nút mà dù ta có lựa chọn thế nào chăng nữa thì cũng sẽ vẫn phải đi qua).

Tớ có vài suy nghĩ thế này. 1. Nếu nói rằng chúng ta chịu sự ảnh hưởng của các nhà Marketer tại sao lại không nghĩ ngược lại rằng, Marketers dựa trên chính những hành động và xu hướng của chúng ta để đưa ra những chiến dịch làm hài lòng chúng ta. Vậy suy cho cùng thì cũng là chúng ta là người tự tạo ra lựa chọn cho mình đấy chứ? 2. Và bài này làm tớ liên tưởng đến chuyện con mèo lượng tử : https://vi.wikipedia.org/wiki/Con_m%C3%A8o_c%E1%BB%A7a_Schr%C3%B6dinger Nếu cho rằng hành động của chúng ta đã được xác định từ trước, ai sẽ là người xác định chuyện đó? Bởi vì nếu không, câu chuyện tớ có comment này hay không sẽ luôn nằm ở giữa 2 trạng thái: có và không, cho đến khi có một người duy nhất biết được chuyện đó. Là tớ, vậy tớ có tự do không? 3. Tớ thực sự thấy câu chuyện đầu tiên có vấn đề: Tại sao Oedipus lại phải giết người? Có phải câu chuyện được kể ra chỉ để củng cố thêm lý thuyết mọi việc đều được xác định từ trước? 4. Theo tớ, cho rằng con người có mối quan hệ rằng buộc với vũ trụ tự nhiên và con người không hề tự do với thế giới là không đúng. Vì nếu đúng, thì tất cả mọi người không thể, mỗi người, đều khác nhau như thế này. Cảm ơn vì bài viết của cậu

Thật ra mấy ngày trước trong Group Triết học tôi có post tranh luận về Con người có khả năng tự do lựa chọn không và như thế con người có thể có tội không =))) ý kiến của mấy bác trong bài đó khá hay để tham khảo