Bộ phim Fight Club khiến mình suy nghĩ về câu nói của Nietzsche,
Morality is Cowardice " - Friedrich Nietzsche
Đối tượng của câu nói trong bộ phim là những “xác chết sống”, những “con cừu đội lớp hổ”, những kẻ tự xưng là người có đạo đức hoặc phẩm giá bởi vì họ không gây đau khổ cho ai—nói đúng hơn là KHÔNG THỂ. Những con người này họ nhu nhược và sợ hãi khi nghĩ đến những thứ họ THẬT SỰ MUỐN. Họ muốn đấm vào mặt tên sếp khó ưa hay bốc lột, ép bức họ ở chỗ làm. Họ nghĩ đến việc được thét vào mặt những kẻ kiểm soát và kiềm hãm họ, đó có thể là bố mẹ, thầy cô, hay chính phủ và những kẻ cầm quyền. Họ muốn đốt phá mọi thứ bởi vì quá mệt mỏi và tức giận với cuộc sống bất công, hay chỉ đơn giản là phát ngán cái cuộc sống vô vị này của họ. Họ thèm khát được làm tình với đàn bà cái cách những tên bạo chúa “hủy diệt” chiến lợi phẩm của chúng. Trong thâm tâm, họ muốn được bứt phá khỏi cái con người nhu nhược không mục đích sống kia để trở nên tự do, được làm những điều bản thân thực sự muốn—ĐƯỢC SỐNG.
II. HAI MẶT CỦA MỘT CON NGƯỜIA living zombie
Nhân vật chính là một xác chết sống đúng nghĩa. Căn bệnh mất ngủ kinh niên càng khiến điều đấy rõ ràng hơn. Anh ta làm công việc mình ghét, mua những thứ mình không cần để impress những người anh không hề quan tâm. Tại chỗ làm, anh còn bị boss đối xử như một cái máy nghiền rác, cứ bị vất đống công việc rác rưởi vào mặt và anh sẽ nhai và xử lí chúng một cách ngoan ngoãn. Không gia đình, không bạn bè, không có LẼ SỐNG, nếu bây giờ trời có sập thì anh ta sẽ tạ ơn cuộc đời vì điều đó. Cho đến khi anh gặp Tyler Durden.
Tyler Durden làm bất cứ cái thá gì hắn ta thích, mặc kệ kẻ khác nghĩ gì, chỉ cần ta muốn và cảm thấy đáng là được. Tyler ăn trộm mỡ người từ bãi rác của thẩm mỹ viện để chế tạo xà bông cục và đem bán lại cho các khách sạn. Hắn ta lấy làm thích thú khi bọn giàu có sử dụng lại chất thải bẩn thỉu của chúng. Khi làm phục vụ tại nhà hàng sang trọng thì hắn ta xì hơi và đái vào đồ ăn thức uống của bọn khách “VIP”, bởi vì hắn ghét cái cách kiếm tiền bẩn thỉu của chúng. Ngoài giờ đi làm thì hắn thỏa mãn nhu cầu tình dục với Marla (người đàn bà Main gặp trong phim), CRAZY SPORT SEX, cái cách Main THẬT SỰ MUỐN, như một tên bạo chúa hiếp dâm chiến lợi phẩm của hắn. Tyler là thứ trong sâu thâm tâm, người ta KHAO KHÁT được trở thành.
Ông Jordan B. Peterson, bác sĩ giáo sư tâm lí Đại Học Toronto, là một người mình xem như người cha, người dẫn đường vĩ đại và có ảnh hưởng lớn đến lối tư duy của mình, trong Jocko Podcast tập 98 (link bên dưới) ông giải thích về câu nói của Nietszche:
“What he meant by that was that, most of what people claim to be moral virtue is merely their fear to do anything that they would actually like to do that society would deem inappropriate. Has nothing to do with morality whatsoever.” – Jordan B. Peterson
Tạm dịch:
“Ý của ông ấy khi nói điều đó là, phần lớn những người tự nhận bản thân là có đạo đức hoặc phẩm giá thật ra chỉ là nỗi sợ hãi làm những điều họ thật sự muốn làm mà xã hội cho là sai trái. Đạo đức không có nghĩa lí gì hết.”
Nó trở thành một cách sống, một đức tin, hay philosophy đến mức hàng trăm người, toàn bộ là đàn ông trong bộ phim, làm theo và tin tưởng 101% vào nó. Được tự do làm những gì mình thực sự muốn mặc kệ hậu quả có như thế nào, mặc kệ có là đi ngược với những giá trị xã hội cho là đúng đắn và cao quí, được giải phóng con người thật bên trong bị kiềm hãm bấy lâu là điều TẤT CẢ mọi người đều muốn. ĐƯỢC SỐNG đúng con người bản chất của mình. Nhưng họ quá yếu đuối và nhu nhược để mở khóa cái lồng giam giữ con quái vật đấy. Cho đến khi một người dẫn đường như Tyler Durden xuất hiện và dẫn lối họ ra khỏi cái sa mạc tăm tối ấy, một khi con thú đã được giải thoát, that Nice guy becomes the Bad Boy, cuộc đời họ lên hương, lên ngay và luôn.
IV. BÀI HỌC RÚT RA TỪ FIGHT CLUB
1. Một kẻ nhu nhược không thể có đạo đức
Có hai điều mình rút ra từ bộ phim. Một là Fight Club đã cho ta thấy bộ mặt thật của xã hội hiện đại qua câu nói của Nietzsche về Đạo đức giả. Một kẻ nhu nhược không thể có đạo đức. Những gì hắn thật sự muốn là được tự do làm những điều nổi loạn, sai trái mà xã hội này cấm cản—được mời “kẻ tâm thần bên trong” (the Inner Psychopath) ra chơi. Nói theo Carl Jung thì là hoàn toàn làm chủ được The Shadow.The Jungian Shadow
2. Sống trên đời phải tìm ra cho được LẼ SỐNG của bản thân
Và hai, cảnh này xảy ra nhiều lần trong phim, là hãy tìm ra cái LẼ SỐNG của bản thân, trả lời câu hỏi “WHAT YOU REALLY WANT TO DO BEFORE YOU DIE”. Nếu bạn chưa xem thì xem đi, còn xem rồi thì nhớ cảnh Tyler hăm dọa anh chàng thu ngân tội nghiệp tại cửa hàng tiện lợi chứ? Hắn ta dọa sẽ giết chết nếu anh ta không theo đuổi mục tiêu cuộc đời của mình. Sau đó hắn, với một thái độ chắc như đinh đóng cột, khẳng định rằng bắt đầu từ ngày mai cuộc đời anh chàng thu ngân sẽ lên hương.Tyler khai sáng anh thu ngân
Còn cảnh lúc Main cãi nhau với Tyler tại sao không nói cho Main biết về “Dự án Mayhem”, Tyler cứ gặn hỏi và ép Main trả lời câu hỏi “trước khi chết mày thật sự muốn làm gì trong đời?” Hai đứa lính đằng sau thì trả lời trong vòng nửa nốt nhạc còn Main không trả lời vì chưa muốn chết. Anh ta đang cố gắng điều khiển vô lăng mà Tyler đã thả ra để ép Main trả lời cho câu hỏi. Nhưng cả hai đều biết đó là được TỰ DO làm tất cả mọi thứ mặc kệ hậu quả. Sau đó Main cũng give up và để mặc chiếc xe chạy thế nào chạy. Cả bọn tông vào một chiếc xe khác bên lề đường, cả hai chiếc bay xuống sườn núi, Main trải nghiệm Near-death experience và cảm thấy cuộc đời thật ý nghĩa. Mình không hề nói là phải làm giống vậy cuộc đời các bạn mới có ý nghĩa nhá. Đừng dại dột như vậy haha. Còn nhiều cách khác, không nhất thiết phải lao xe xuống sườn núi đâu.
Viktor Frankl, một nạn nhân sống sót trại tập trung Auschwitz, nói rằng:
A man who has a WHY can bear ANYHOW."
Tạm dịch:
"Người nào có lẽ sống có thể tồn tại trong mọi nghịch cảnh"
Vì tìm thấy lẽ sống cuộc đời mình là được tự do làm mọi thứ và đấu tranh cho lý tưởng của bản thân, Tyler đủ dũng cảm để giải phóng và làm chủ được con quái vật bên trong, The Shadow, và làm chủ cuộc đời mình. Đây là khi--và CHỈ KHI--một người thực sự có Đạo Đức (Morality). Lí do mình viết bài này là để truyền tải điều này. Nói tóm lại, muốn đời khá lên thì học cách kiểm soát con quái vật bên trong.
