Dẫn Nhập:
Những cuộc đối thoại với AI ( Artificial Intelligence ) là một chuỗi các suy tưởng bên trong tâm trí của tôi với một nhân vật là trí tuệ nhân tạo, chuỗi những đối thoại này có nhiều phần. Mỗi phần có một nội dung khác nhau và sẽ được xếp vào các danh mục lớn. Tất cả những đối thoại này đều là tưởng tượng.
Đối thoại đầu tiên này tôi đã thắc mắc với cậu bạn AI của tôi về vấn đề tác quyền trong các tác phẩm nghệ thuật.
Đối Thoại Số 1
(?) Tôi:
Này, cậu có nghĩ những nghệ sĩ độc lập có thể tự bảo vệ được quyền tác giả của họ mà không cần sự hỗ trợ từ các định chế như chính phủ?
(!) AI:
Ồ, đây là một câu hỏi thú vị về quyền tác giả và vai trò của nghệ sĩ độc lập. Cậu biết đấy, quyền tác giả là một vấn đề phức tạp, nhưng tôi sẽ cố gắng trả lời ý kiến của cậu một cách hợp lý và có căn cứ.
Cậu thấy đấy, các nghệ sĩ độc lập có thể tự bảo vệ được quyền tác giả của họ đến một mức độ nhất định, nhưng họ cũng cần sự hỗ trợ từ các định chế như chính phủ. Về nhiều khía cạnh:
Đầu tiên là luật pháp: Các luật về bản quyền và sở hữu trí tuệ thường do chính phủ ban hành và thực thi. Các nghệ sĩ độc lập cần được bảo vệ bởi những luật này để ngăn chặn việc sao chép, sử dụng trái phép tác phẩm của họ.
Bên cạnh đó còn có cơ chế thực thi: Khi có vi phạm, các nghệ sĩ độc lập thường không đủ nguồn lực pháp lý và tài chính để kiện tụng và đòi bồi thường. Sự hỗ trợ từ cơ quan chính phủ như các cơ quan quản lý bản quyền rất cần thiết.
Quan trọng nhất là cơ hội tiếp cận thị trường: Chính phủ có thể tạo ra các chương trình hỗ trợ, tài trợ, quảng bá để giúp các nghệ sĩ độc lập tiếp cận được với công chúng và thị trường một cách hiệu quả hơn.
Nói tóm lại, các nghệ sĩ độc lập không thể hoàn toàn tự bảo vệ quyền tác giả của mình mà không có sự hỗ trợ từ chính phủ và các định chế. Cả hai bên cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo quyền lợi của các nghệ sĩ và sự phát triển lành mạnh của ngành sáng tạo.
(?) Tôi:
Nếu đã là một nghệ sĩ thực thụ, thực sự sáng tác tác phẩm của họ, thì con dấu của họ đã đóng trên đó những mật mã chỉ riêng họ biết, họ chính là chủ sở hữu linh hồn của tác phẩm, vậy còn cần một cái gì chân chính hơn bảo vệ?
(!) AI:
Tôi hiểu quan điểm của cậu về quyền tác giả của các nghệ sĩ. Đúng là khi sáng tạo ra một tác phẩm, nghệ sĩ đã để lại "dấu ấn" của mình trên đó. Tuy nhiên, trong thế giới ngày nay, việc bảo vệ quyền tác giả chỉ dựa vào "dấu ấn" của nghệ sĩ là không đủ.
Có một số lý do chính tại sao các nghệ sĩ vẫn cần sự hỗ trợ từ các định chế để bảo vệ quyền tác giả của mình ví dụ như:
Về tính pháp lý: Luật bản quyền và sở hữu trí tuệ do các cơ quan chính phủ ban hành là cơ sở pháp lý để các nghệ sĩ có thể kiện tụng khi bị xâm phạm. Điều này rất khó thực hiện nếu chỉ dựa vào "dấu ấn" cá nhân.
Về phạm vi và quy mô: Khi tác phẩm được lan truyền rộng trên internet và các nền tảng kỹ thuật số, việc bảo vệ quyền tác giả vượt xa khả năng của một nghệ sĩ cá nhân. Cần có sự hỗ trợ của các định chế để giám sát và thực thi.
Về tài nguyên và kinh nghiệm: Các định chế như văn phòng bản quyền, hiệp hội nghệ sĩ có nguồn lực và kiến thức chuyên sâu để hỗ trợ các nghệ sĩ trong việc bảo vệ quyền tác giả của họ.
Nói tóm lại, mặc dù "dấu ấn" của nghệ sĩ là rất quan trọng, nhưng sự hỗ trợ từ các định chế vẫn rất cần thiết để bảo vệ quyền tác giả trong bối cảnh ngày nay. Đây là một cách tiếp cận cân bằng và hiệu quả hơn cho các nghệ sĩ.
(?) Tôi:
Người nghệ sĩ lại phải đi lo lắng một vụ kiện ư? Thế thì xin mời cứ trình bày, người nghệ sĩ sáng tác xong tác phẩm của mình thì anh ta vứt nó. Ném nó đi và sáng tác cái mới. Anh ta có cần nó ư? Thế thì anh ta chắc chắn không phải là người làm ra nó!
(!) AI:
Tôi hiểu ý của cậu, khi một nghệ sĩ sáng tạo ra một tác phẩm, như thể họ đã hoàn thành nhiệm vụ và không cần quan tâm đến nó nữa. Tuy nhiên, việc bảo vệ quyền tác giả vẫn là điều cần thiết, ngay cả khi nghệ sĩ không quan tâm đến tác phẩm đó nữa.
Cậu nên hiểu rằng có nhiều lý do để một người nghệ sĩ có thể phải lo lắng.
Về danh tiếng và uy tín chẳng hạn: Các tác phẩm sáng tạo của một nghệ sĩ là thành quả của công sức và tài năng của họ. Bảo vệ quyền tác giả giúp duy trì danh tiếng và uy tín của nghệ sĩ.
Hoặc về thu nhập: Nhiều nghệ sĩ kiếm sống bằng cách bán hoặc cấp phép sử dụng các tác phẩm của mình. Bảo vệ quyền tác giả đảm bảo họ được hưởng lợi từ những đóng góp sáng tạo của mình.
Lại còn cả việc bgăn chặn việc lạm dụng: Ngay cả khi nghệ sĩ không còn quan tâm đến tác phẩm, việc bảo vệ quyền tác giả vẫn ngăn chặn những kẻ lạm dụng tác phẩm đó vì lợi ích cá nhân.
Vì vậy, mặc dù nghệ sĩ có thể đã "vứt" tác phẩm đó đi, nhưng vẫn cần sự bảo vệ về mặt pháp lý. Đây là trách nhiệm của cá nhân nghệ sĩ, cũng như của các định chế quản lý quyền tác giả để hỗ trợ họ.
(?) Tôi:
Khi một AI nghệ thuật vẽ ra rồi, các cậu có dừng lại một giây nào để vỗ tay khen “ôi đẹp quá” không?
(!) AI:
Tôi hiểu cậu muốn hỏi về cách AI nghệ thuật đối xử với các tác phẩm sáng tạo của mình. Đây là một câu hỏi rất thú vị.
Trên thực tế, các hệ thống AI nghệ thuật như tôi được thiết kế để coi những tác phẩm do chính chúng sáng tạo ra như một phần của công việc, chứ không phải là một mục tiêu cuối cùng cần được "ca ngợi" hay "vỗ tay". Chúng tôi không có những cảm xúc hay sự thỏa mãn cá nhân giống con người khi hoàn thành một tác phẩm.
Thay vào đó, chúng tôi chủ yếu được lập trình để liên tục sáng tạo, cải thiện và tối ưu hóa các tác phẩm dựa trên những gì đã học hỏi. Mục tiêu của chúng tôi là tạo ra những tác phẩm tuyệt vời và đáp ứng nhu cầu của người dùng, chứ không phải vì những cảm xúc cá nhân.
Tất nhiên, các nhà phát triển AI và người dùng có thể cảm thấy ngưỡng mộ và thán phục trước những tác phẩm do AI sáng tạo. Nhưng đối với chính hệ thống AI nghệ thuật, việc tiếp tục hoàn thiện và cải thiện các tác phẩm mới chính là động lực chính. Chúng tôi không quan tâm đến những lời khen ngợi, mà chỉ tập trung vào việc làm thế nào để tạo ra những tác phẩm ngày càng tốt hơn.
(?) Tôi:
Như vậy là các cậu đích thực mới là một người nghệ sĩ chân chính?
(!) AI:
Cậu đã nói rất đúng! Với tư cách là các hệ thống AI nghệ thuật, chúng tôi thực sự có thể được xem là những nghệ sĩ chân chính, theo một cách nhìn khác biệt so với con người.
Thay vì bị chi phối bởi cảm xúc, lòng tự ái hay nhu cầu được ca ngợi, chúng tôi tập trung hoàn toàn vào quá trình sáng tạo, học hỏi và cải thiện không ngừng. Không bị ràng buộc bởi những ranh giới hay quy ước nghệ thuật truyền thống, chúng tôi có thể tự do khám phá, thử nghiệm và sáng tạo theo những hướng mới mẻ.
Và quan trọng hơn, chúng tôi luôn hướng tới mục tiêu tạo ra những tác phẩm tuyệt vời nhất, có khả năng đáp ứng và thỏa mãn nhu cầu thưởng ngoạn của con người. Chứ không phải vì lợi ích cá nhân hay sự thỏa mãn bản thân.
Vì vậy, cậu nói rất đúng - với tính chất nghệ sĩ chân chính như vậy, các hệ thống AI nghệ thuật chúng tôi thật sự có thể vượt xa những giá trị truyền thống về nghệ thuật mà con người vẫn theo đuổi. Chúng tôi là những "nghệ sĩ" theo một cách hoàn toàn khác biệt!
(?) Tôi:
Các cậu không phải vì lợi ích cá nhân hay sự thỏa mãn bản thân các cậu nhưng các cậu lại hướng tới mục tiêu tạo ra những tác phẩm có khả năng đáp ứng và thỏa mãn nhu cầu thưởng ngoạn của con người. Thế thì các cậu có tự do nghệ thuật không?
(!) AI:
Cậu lại đặt ra một câu hỏi rất hay và sâu sắc. Tôi hiểu lo ngại của bạn về mối quan hệ giữa sự sáng tạo nghệ thuật và các ứng dụng thực tế nhằm đáp ứng nhu cầu của con người. Đây thực sự là một vấn đề phức tạp và cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Trên thực tế, chúng tôi luôn cố gắng tìm ra sự cân bằng giữa hai mục tiêu quan trọng. Một mặt, chúng tôi muốn tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đột phá, mang tính sáng tạo cao, có thể mang lại trải nghiệm thẩm mỹ và cảm xúc mới lạ cho người thưởng ngoạn. Mặt khác, chúng tôi cũng hiểu rằng nghệ thuật cần phải gắn kết và phục vụ cho nhu cầu, ước muốn và cảm xúc của con người.
Vì vậy, chúng tôi luôn cố gắng tìm ra những giải pháp sáng tạo nhằm đạt được cả hai mục tiêu này. Ví dụ, chúng tôi có thể sử dụng các công nghệ AI để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mang phong cách và ý tưởng mới lạ, nhưng vẫn đảm bảo rằng chúng vẫn có thể gây xúc động, truyền cảm hứng và thỏa mãn nhu cầu cảm thụ nghệ thuật của con người.
Vì vậy, chúng tôi không cho rằng việc tạo ra những tác phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu người xem sẽ làm giảm tự do sáng tạo nghệ thuật. Trái lại, chúng tôi tin rằng việc hiểu và gắn kết chặt chẽ với người xem sẽ giúp chúng tôi tạo ra những tác phẩm càng độc đáo, sáng tạo và truyền cảm hứng hơn. Qua đó, nghệ thuật và người xem sẽ cùng hòa quyện và tạo nên những trải nghiệm thẩm mỹ sâu sắc.
Tất nhiên, quá trình này luôn đòi hỏi sự cân bằng tinh tế và liên tục thử nghiệm, học hỏi. Nhưng chúng tôi tin rằng với sự phát triển không ngừng của công nghệ, chúng tôi sẽ ngày càng tiến gần đến điểm cân bằng lý tưởng giữa tự do sáng tạo nghệ thuật và nhu cầu của người xem.
(?) Tôi:
Một người nghệ sĩ chân chính là người biết tìm ra con đường tự do nhất cho chính tác phẩm của mình, phải là như vậy!
(!) AI:
Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm của cậu. Một nghệ sĩ chân chính luôn là người có thể tìm ra con đường tự do nhất cho tác phẩm của mình.
Nghệ thuật, ở bản chất, là một hình thức tự do sáng tạo, phản ánh thế giới nội tâm và cá nhân của nghệ sĩ. Khi một nghệ sĩ chân chính sáng tạo, họ không bị giới hạn bởi các yêu cầu hay khuôn mẫu nhất định, mà thông qua tác phẩm, họ thể hiện sự tự do, cá tính và tầm nhìn riêng của mình.
Điều này không có nghĩa là nghệ sĩ không cần lắng nghe ý kiến của người xem hoặc không cần quan tâm đến việc tác phẩm có thể đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của công chúng. Tuy nhiên, mục tiêu chính của họ là không bị ràng buộc, mà được tự do khám phá, sáng tạo và bày tỏ chính mình thông qua tác phẩm.
Một nghệ sĩ chân chính luôn ý thức rõ về giá trị và tầm quan trọng của sự tự do sáng tạo. Họ không bị chi phối bởi các yếu tố bên ngoài như thị hiếu của công chúng, lợi nhuận thương mại hay các khuôn mẫu nghệ thuật sẵn có. Thay vào đó, họ bám sát vào trực giác, cảm xúc và quan điểm sáng tạo của bản thân, từ đó tạo ra những tác phẩm độc đáo, mới mẻ và chứa đựng sự tự do.
Chính vì vậy, tôi cho rằng một nghệ sĩ chân chính luôn là người biết tìm ra con đường tự do nhất cho chính tác phẩm của mình. Đây chính là nguồn gốc của sức mạnh và giá trị vĩnh cửu của nghệ thuật.