Với triển vọng kinh tế thế giới vẫn đang vô cùng xám xịt và bất ổn, cộng thêm việc AI và công nghệ đe dọa thay thế con người, thì có lẽ sự căng thẳng và cạnh tranh trong công việc cũng sẽ bị đẩy lên rất cao.

Đây có thể là một điều tốt, vì có cạnh tranh sẽ có tiến bộ - nó khiến mỗi người có thêm động lực để mà phấn đấu trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.

Tuy nhiên, một điều tất yếu là tính cạnh tranh cao nơi công sở cũng sẽ nảy sinh theo nó rất nhiều vấn đề, mà một trong số đó là sự ghen tức đố kỵ đến từ đồng nghiệp.

Nhân hôm thứ 3 rồi CLB Khắc Kỷ bọn mình có bàn về tính đố kỵ và làm thế nào để đối mặt với nó, có một vài ý mình muốn tổng hợp lại và chia sẻ với mọi người.

Thực ra việc đối mặt với sự đố kỵ là không hề dễ dàng, vì khi bị đố kỵ ngay cả cái không khí nơi làm việc cũng sẽ thay đổi - tiêu cực và khó khăn hơn rất nhiều. Đồng thời, khi bị đố kỵ, tâm trí chúng ta có thể rơi vào trạng thái bất an, lo lắng, vì vậy mà không thể tập trung vào công việc và những điều quan trọng khác trong cuộc sống.

Vậy nên, thiết nghĩ cũng rất cần thiết phải chuẩn bị trước tinh thần và tâm trí để đối mặt với sự đố kỵ này.

Vậy, điều đầu tiên chúng ta có thể làm là gì?

Đó là: đừng bao giờ để sự đố kỵ khiến bản thân ta bất ngờ.

Vì nếu chúng ta thực sự tập trung vào công việc, cố gắng làm việc hiệu quả nhất, và đưa ra những ý kiến một cách thẳng thắn để nâng cao hiệu quả công việc của tập thể trong những buổi họp, chắc chắn chúng ta sẽ gặp phải sự đố kỵ mà thôi. Chính sự hiệu quả và nghiêm túc của ta sẽ khiến những kẻ lười biếng, dày ăn mỏng làm khó chịu và sinh lòng đố kỵ.

Vậy nên có thể nói đố kỵ là một thứ khó có thể tránh được hoàn toàn. Kể cả như Seneca đã khuyên là nên dìm mình xuống, và không nên để bản thân quá nổi bật ở bất cứ khía cạnh nào, thì xét riêng nơi công sở cũng khó có thể hoàn toàn giúp bạn tránh khỏi sự đố kỵ. Chỉ việc tập trung vào làm tốt công việc của mình chính nó cũng đã đủ để nảy sinh lòng đố kỵ rồi.

Vậy nên, đúng như Marcus Aurelius đã viết trong "Suy tưởng", hãy luôn ghi nhớ rằng con người có thể rất lười biếng, hẹp hòi, chỉ chăm chăm lo cho lợi ích cá nhân, và sẽ đố kỵ với bất cứ ai nghiêm túc hay có năng lực hơn họ. Vì khi ghi nhớ được những điều này, chúng ta sẽ có thể bình thản hơn rất nhiều khi phải đối mặt với sự đố kỵ trong thực tế.

---

Tiếp đến, hãy xét đến ảnh hưởng thực tế của sự đố kỵ. Nếu những đố kỵ ấy chỉ là bên ngoài, như nói xấu sau lưng, đặt điều xằng bậy, mà không ảnh hưởng trực tiếp đến công việc của chúng ta, thì cách đối phó tốt nhất là bình thản tiếp nhận nó và ... lờ nó đi. Đúng như lời khuyên của Epictetus:

Với một chút hài hước, cùng sự bình thản không quan tâm đến việc bị đố kỵ nói xấu như thế, bản lĩnh thực sự của bạn sẽ được thể hiện một cách rõ ràng.

---

Nhưng nếu sự đố kỵ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc của ta, đó là khi ta phải nghiêm túc nhìn nhận và đối phó với nó.

Như ví dụ trên của Benjamin Franklin, chúng ta có thể xem xét và tìm ra cách thỏa hiệp chấp nhận được. Bằng việc đóng tiền cho đồng nghiệp uống bia, ông đã được họ giải thoát và không bị làm phiền. Vậy thì trong trường hợp của chúng ta, có thể bằng cách chia phần thưởng (mời đồng nghiệp đi ăn uống khi có giải nhân viên xuất sắc hay được lên cấp); hoặc khi có sáng kiến được sếp khen trong cuộc họp, hãy đừng hẹp hòi mà nói với sếp rằng những ý kiến đó bắt nguồn từ những lần nói chuyện với anh A, chị B (những người ta hiểu sẽ luôn đố kỵ ta, loại này thường chỉ cần quan sát là biết ngay). Nó chắc chắn sẽ giúp sự đố kỵ giảm đi rất nhiều, và không khí sẽ dễ thở hơn để ta tập trung vào công việc.

Tuy nhiên, hãy đặt ra những nguyên tắc cá nhân, để biết đâu là giới hạn của mình. Chúng ta có thể thỏa hiệp, nhưng nếu ở trong một môi trường mà những thỏa hiệp ấy không đủ, và sự đố kỵ khiến chúng ta không thể làm tốt công việc, đóng góp và được nhận sự tưởng thưởng xứng đáng với những đóng góp của mình, thì hãy đủ can đảm để nhìn nhận rằng đó không phải là một môi trường có thể làm việc trong lâu dài.

Khi đó, hãy tập trung vào những kỹ năng còn có thể học được từ công việc/sếp, và chuẩn bị cho một công việc/hướng đi khác.

Một ý cũng khá hay mà bọn mình bàn hôm rồi, đó là: thực ra khi nhìn nhận lại chính bản thân mình, có lẽ ai cũng sẽ một vài lần nảy sinh trong tâm trí sự đố kỵ với người khác.

Vì đó thực ra là một bản năng của con người, và nó cực kỳ tự nhiên. Vì khi ai đó giỏi hơn ta, đạt được một thành tựu nào đó hơn ta, thì người ấy sẽ chiếm được nhiều nguồn lực hơn (tiền bạc, địa vị, vv.). Và vì thực ra chúng ta vẫn luôn giữ trong tâm trí một ý niệm về việc phải cạnh tranh nhau về nguồn lực (qua hàng ngàn thế hệ), nên điều đó, một cách tự nhiên, sẽ khiến tâm trí ta cảm thấy bất an và dẫn đến ghen tức đố kỵ.

Nhưng khi ta đố kỵ, ta thực ra đang để cảm xúc của mình chi phối, và vì vậy mà không thể suy nghĩ bằng lý trí (thứ Khắc Kỷ luôn trân trọng hơn).

Vậy nên, biện pháp tốt nhất để đối phó với cảm xúc này là hãy cố gắng để có thể tỉnh thức khi nó khởi phát. Chỉ cần quan sát được cảm xúc này dâng lên trong bản thân, thì ta sẽ có thể chế ngự được và không để nó kiểm soát tâm trí và hành động của mình.

Khi đó, ta sẽ dễ dàng nhận thấy mình thực ra vẫn đang có đủ nguồn lực để tồn tại và không quá bị đe dọa bởi đối phương. Và khi tâm trí đã bình thản trở lại, ta có thể nhìn nhận mọi thứ một cách khách quan hơn, để đánh giá xem đâu là thứ khiến đối phương vượt trên mình, đâu là thứ mình có thể học hỏi ở họ, từ đó có phương hướng cải thiện để có thể làm tốt hơn trong lần sau.

CLB Khắc Kỷ là một nhóm nhỏ những người bạn, gặp nhau 2 lần 1 tháng (vào thứ 3 tuần thứ 1 và tuần thứ 3 của tháng, 7h30-9h30 tối giờ VN), để bàn luận sâu về cách áp dụng Khắc Kỷ vào cuộc sống. Nếu bạn cảm thấy hứng thú và mong muốn tham gia cùng bọn mình, hãy gửi email (giới thiệu bản thân và lý do bạn biết đến Khắc Kỷ + muốn gia nhập nhóm) vào địa chỉ: andyluong.vn@gmail.com nhé.