IV. Tương tác xã hội (Social Interaction):

Tương tác xã hội là khả năng giao tiếp, thiết lập và duy trì mối quan hệ xã hội hiệu quả, giải quyết xung đột. Điều này bao gồm việc hiểu nguyên tắc tôn trọng và tương tác tích cực với người khác.
Mưu cầu vị trí xã hội là một đặc điểm riêng của con người đồng thời cũng là đặc điểm chung của những loài có tính cộng đồng, điều này khiến chúng ta luôn khao khát vị trí xã hội cao (đồng nghĩa với được công nhận bởi nhiều người). Nhưng thay vì cạnh tranh một cách độc hại thì chúng ta nên hướng đến mục tiêu hỗ trợ lẫn nhau và tương tác tích cực để có được nhiều sự công nhận hơn.
Mưu cầu danh vọng hay mưu cầu các vị trí xã hội cao là đặc điểm chung của những loài có tính cộng đồng và con người chúng ta là loài duy nhất mang nó lên một tầm đặc biệt phức tạp. Việc nỗ lực để leo lên những nấc thang cao hơn không có gì sai, đây là những nỗ lực chính đáng và đẹp đẽ, nhưng cách mà mỗi người trong chúng ta chọn để làm sẽ mang tính độc hại hoặc tích cực từ đó quyết định sự thành đạt mong muốn của bản thân và những người liên quan.
Có những việc chỉ cần bản thân ta làm là đủ, không cần đến sự hỗ trợ của người khác. Nhưng cũng có những việc cần sự phối hợp của nhiều người mới mang lại kết quả từ đó gián tiếp giúp ta hoàn thành mong muốn của bản thân. Ví dụ như việc nhận được lương cuối tháng chẳng hạn, đây là cả một quá trình nỗ lực từ góc độ những cá nhân khác nhau cho đến nhiều nhóm kết hợp lại một cách nghiêm túc và hiệu quả, cuối cùng mang lại lợi nhuận cho công ty rồi ngược lại lợi nhuận ấy sẽ được chia lại, đáp ứng mong muốn của mỗi người.
Cái gì không làm được một mình thì sẽ làm được với nhiều người, nhưng phải là những người đúng, phù hợp thì kết quả mong muốn mới đạt được. Vậy làm sao để có thể tham gia vào hoặc tập hợp được một nhóm ăn ý như thế? Điểm mấu chốt nằm ở kết quả giao tiếp hằng ngày với những người xung quanh và vô tình xuất hiện trong cuộc sống của chúng ta.
Để đạt được mức độ “ăn ý” đòi hỏi các thành viên trong nhóm phải hiểu và có khả năng hỗ trợ nhau một cách hiệu quả, việc này đòi hỏi cả một quá trình xây dựng mối quan hệ nghiêm túc, dành thời gian đồng hành và hỗ trợ nhau qua nhiều tình huống. Thời gian đạt được thành quả lệ thuộc vào tốc độ và thế giới quan của mỗi người, đây là lúc kỹ năng giao tiếp của bạn sẽ quyết định khả năng đi tiếp, nếu không cẩn thận việc bạn tự huỷ hoại mối quan hệ của chính mình là điều khó tránh khỏi.
Một số mẹo có thể giúp bạn tạo nền móng và xây dựng nên mối quan hệ tích cực lâu dài:
1. Tăng sự nhận biết tiếng tăm bản thân: việc chăm để ý những sự kiện xảy ra xung quanh hằng ngày có thể mang lại cơ hội thể hiện giá trị bản thân, từ đó giúp mọi người ghi nhớ những điểm mạnh của bạn.
2. Chăm tương xã hội: việc luôn tương tác với mọi người trên lộ trình hoàn thành các tasks hằng ngày với thái độ tích cực sẽ giúp bạn luyện tập, cải thiện kỹ năng giao tiếp và nhìn người hiệu quả. Đồng thời cũng tạo ra sự quan tâm ngược lại và tăng cơ hội chia sẻ giữa bạn và mọi người.
3. Tập trung vào tương tác một cách tích cực: cố gắng thể hiện thái độ tích cực trong mọi hoàn cảnh, lựa chọn dùng từ ngữ hoặc cách gọi thân thiện thay cho sự tiêu cực, thô lỗ, chê bai hoặc mang tính miệt thị sẽ giúp để lại hình ảnh và cảm xúc tốt về bạn nơi mọi người.
4. Xây dựng sự ủng hộ lâu dài: việc chứng minh được bản thân là một thành viên đầy tiềm năng, tích cực và giỏi giang sẽ giúp bạn thu hút sự chú ý của những người cũng đang tìm kiếm những điều tương tự, từ đó truyền cảm hứng cho họ tiếp sức hoặc chọn tham gia cùng bạn.
5.Tham gia hoặc lập ra một nhóm: đây là quyết định quan trọng về việc bạn có thực sự nghiêm túc để đạt được những mục tiêu ngoài tầm với của bản thân hay không. Nếu bạn đã làm các bước trước đó rồi chọn không kết hợp với những người khác thì thành quả bạn đạt được sẽ mãi ở phạm vi cá nhân.
Nhưng có một lưu ý là không phải ai cũng có nhu cầu kết hợp, mỗi người đều đang có những mục tiêu và lý do riêng, chúng ta nên tôn trọng điều đó. Nếu gặp người chưa phù hợp hoặc tương tác lệch pha với mình thì mong các bạn tiếp tục kiên trì đi tiếp mà không để lại những sát thương không đáng có cho bản thân và người khác.

V. Thấu cảm (Empathy):

Thấu cảm là khả năng đặt mình vào vị trí của người khác, hiểu và chia sẻ cảm xúc của họ. Điều này bao gồm việc cảm nhận và đồng cảm với cảm xúc và trạng thái tinh thần của người khác.
Meryl Streep đã nói:
“Sự thấu cảm là nguồn lực mạnh mẽ hơn bất kỳ thứ gì khác để kết nối con người với nhau.”
Còn Dr. Gary Chapman thì khuyên:
"Sự thấu cảm không chỉ là cảm nhận nỗi đau của người khác, mà còn là hành động để giảm bớt nó." 
Quan điểm của mình là sự thấu cảm không những là nỗ lực làm giảm gánh nặng do cảm xúc tiêu cực mang lại, mà còn là sự công nhận, chia vui với thành tựu của người khác.
Để có thể thấu cảm với ai đó bạn cần nhận diện được họ đang cảm thấy như thế nào qua biểu cảm, lời nói, ngôn ngữ cơ thể và tính ổn định của quyết định. Khả năng kết hợp cảm xúc với lý trí để hỗ trợ cũng như đồng hành cảm xúc được đòi hỏi cao trong khả năng này, ví dụ khi ai đó gặp biến cố thì việc an ủi kết hợp với giải quyết vấn đề được đề cao, mặt khác khi ai đó đạt được thành tựu thì khả năng góp vui, gợi ý định hướng lại quan trọng hơn.
Thiếu đi sự thấu cảm trong xã hội giống như món ăn thiếu đi những gia vị tinh tế, chắn chắn không thể ngon được, tệ hơn có thể dẫn đến những tình huống độc hại.
Thấu cảm là bằng chứng cho việc chúng ta thực sự quan tâm đến nhau, mục đích của nỗ lực thấu cảm là để xây dựng mối quan hệ tốt hơn, thế nên nếu được hãy kiên nhẫn và cố gắng đặt mình vào vị trí của người mình đang tương tác khi thấu cảm với họ các bạn nhé.

VI. Khả năng quyết định dựa trên cảm xúc (Emotion-Driven Decision Making):

Khả năng quyết định dựa trên cảm xúc là khả năng đánh giá tình huống và đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc một cách cân nhắc, thay vì dựa hoàn toàn vào lý thuyết hoặc logic.
Mình muốn bổ sung thêm cho định nghĩa của cụm từ này, Emotion-Driven Decision Making không phải là đưa ra quyết định chỉ cân nhắc về mặt cảm xúc, mà là dùng cảm xúc như một loại phản xạ, trực giác để đưa ra quyết định nhanh mà không cần tính toán một cách chi tiết.
Phản xạ cảm xúc cũng giống những loại phản xạ khác, được hình thành qua thời gian dài sử dụng, chỉ cần bạn thường xuyên kết hợp lý trí và cảm xúc trong giải quyết vấn đề hằng ngày thì phản xạ cảm xúc sẽ hình thành.
Ví dụ một số người có cảm giác lo lắng hoặc sợ hãi khi đối mặt với các kỳ thi hoặc deadline công việc với cảm xúc dao động từ nhẹ (lo lắng) đến nặng (sợ hãi) tuỳ vào kết quả đạt được cộng với số lần họ trải nghiệm.
Không phải vì đã quen đối mặt với sự kiện nào đó mà cảm giác sẽ “bình thường”, ngược lại cơ thể ta sẽ cấu thành các phản xạ, báo hiệu bằng cảm xúc, kích hoạt các kịch bản gồm những chuỗi hành động được cho là hiệu quả từ những lần trải nghiệm trước để giúp giảm bớt thời gian, nói cách khác chính là trực giác.
Đôi khi kết quả thu được không như ý, điều bạn cần làm là xem lại cẩn thận từng quyết định nhỏ trong chuỗi hành động liên quan đến cảm xúc đang được kích hoạt để điều chỉnh lại phản xạ của bản thân.

VII. Kiểm soát căng thẳng (Stress Management):

Kiểm soát căng thẳng là khả năng quản lý và xử lý stress một cách hiệu quả, bao gồm cách xả stress và duy trì sự bình tĩnh trong tình huống áp lực.
“Stress” hay còn gọi là “căng thẳng“: là một trạng thái tâm lý và vật lý mà con người trải qua khi đối mặt với áp lực, thách thức hay tình huống khó khăn. Căng thẳng có thể xuất hiện khi ta cảm thấy không có khả năng kiểm soát được tình huống hoặc không đáp ứng được yêu cầu, kỳ vọng.
Có hai loại căng thẳng:
1. Căng thẳng tích cực: thường xuất hiện khi chúng ta đối mặt với thách thức hoặc mục tiêu mới, có thể cung cấp động lực và năng lượng tích cực để vượt qua tình huống đó.
2. Căng thẳng tiêu cực: loại căng thẳng này là kết quả của áp lực và thách thức quá mức, khiến cho người trả qua cảm giác căng thẳng, lo lắng và không thoải mái. Căng thẳng tiêu cực có thể kích hoạt các cơ chế phòng vệ nhằm ngăn chặn cơ thể bị tổn hại thêm, khiến thế giới quan của người bị căng thẳng bị thay đổi và trở nên khó hoà nhập, xuất hiện các hành vi bù đắp thái quá, cơ thể vật lý cũng xuất hiện các dấu hiệu căng thẳng.
Mỗi người có ngưỡng chịu đựng căng thẳng khác nhau và cách họ xử lý căng thẳng cũng đa dạng, từ việc tập trung vào giải quyết vấn dề đến tìm kiếm sự hỗ trợ xã hội hay thực hiện các hoạt động giảm căng thẳng như thiền, tập thể dục và nghệ thuật.
Khi nhận ra bản thân đang có được sự căng thẳng tích cực thì mình khuyên các bạn nên tận dụng nó, nguồn năng lượng này sẽ giúp bạn tập trung hơn, có nhiều giải pháp sáng tạo cho vấn đề.
Ngược lại, nếu bạn đang bị căng thẳng tiêu cực (được nhận biết qua các vấn đề tồn tại lâu dài mà chưa được giải quyết) mình khuyên các bạn nên cởi mở với những giải pháp nằm ngoài cuộc sống hiện tại, bởi vì nếu các yếu tố có sẵn có thể giúp bạn giải quyết thì vấn đề đã không tồn tại lâu đến thế.
Bên cạnh đó, bạn cũng nên cân nhắc loại hoạt động giảm căng thẳng, những hoạt động solo có giới hạn của nó, tính thiếu tương tác không những không giúp được nhiều mà còn có thể làm bạn càng cảm thấy tuyệt vọng hơn. Thay vào đấy bạn nên tìm sự hỗ trợ từ nhóm yêu thích của mình để có sự đồng hành, mỗi thành viên trong nhóm sẽ có cách tiếp cận và giúp đỡ bạn khác nhau, bạn càng có nhiều nhóm thì lại thêm nhiều cách hỗ trợ để bạn cân nhắc.

VIII. Xây dựng quan hệ (Relationship Building):

Xây dựng mối quan hệ là khả năng xây dựng và duy trì mối quan hệ tốt với người khác, bao gồm việc hiểu và đáp ứng nhu cầu và mong muốn của họ.
Ở bước IV: Tương Tác Xã Hội, là nỗ lực chúng ta bỏ ra để tìm kiếm những mối quan hệ giá trị. Còn bước VIII: Xây Dựng Quan Hệ là giai đoạn sau khi đã thành công kết nối.
Để duy trì một mối quan hệ chúng ta cần liên tục đầu tư cho nó, việc này đòi hỏi nỗ lực của cả hai bên (hoặc nhiều bên hơn trong môi trường tập thể), thiếu đi nỗ lực từ một phía sẽ khiến mối quan hệ sẽ chết dần.
Tuy nhiên, mối quan hệ tồn tại càng lâu thì càng khó duy trì, lý do là chúng ta dần cạn đi quỹ xúc tác. Vì vậy việc liên tục cải thiện bản thân và giúp đỡ các thành viên trong team làm điều tương tự sẽ mang đến nhiều mục tiêu, lộ trình mới giúp bổ sung nhiều chất xúc tác để mọi người tiếp tục đồng hành với nhau lâu hơn.

Lời kết

Nếu chỉ dựa vào một khía cạnh hoặc lý trí hoặc cảm xúc - chúng ta có thể bị hạn chế và đối mặt với những hậu quả không lường trước.
Khi chỉ dựa vào lý trí sẽ mang lại sự lạnh lùng, khó chịu trong giao tiếp, khả năng thấu hiểu người khác giảm sút có thể khiến chúng ta gặp khó khăn trong quản lý mối quan hệ và tạo ra sự hài hòa xã hội. Ngược lại, nếu chỉ tập trung vào cảm xúc mà lơi lỏng về khía cạnh lý trí và tư duy của bản thân, chúng ta có thể mất đi sự logic, đánh giá chặt chẽ, và khả năng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Sự thiếu sót về khả năng lý trí có thể dẫn đến quyết định không chín chắn và đánh mất hướng đi rõ ràng trong cuộc sống cá nhân và sự nghiệp.
Vì vậy, tạo ra một sự cân bằng giữa IQ và EQ là quan trọng. Khi kết hợp, chúng tạo ra một hệ thống giá trị linh hoạt và đa chiều, giúp chúng ta đối mặt với những thách thức đa dạng của cuộc sống. Bằng cách này, ta không chỉ có khả năng đánh bại những thách thức lý trí mà còn biết cách giữ cho trái tim và tâm hồn mình luôn mở và thấu cảm với người khác.
Chúc các bạn thành công trong việc thử nghiệm và áp dụng các thông tin trong bài viết. Mình mong sẽ hỗ trợ được các bạn được nhiều nhất có thể trong việc vượt qua những trở ngại hằng ngày đến đạt được những mục tiêu lớn hơn trong cuộc sống.
Mình là Rai, Life Coach với các chuyên môn về quản lý, đào tạo, giao tiếp, đạt mục tiêu cá nhân và nhóm (13 năm kinh nghiệm), hành vi và tâm lý học thực tiễn (5 năm kinh nghiệm)
Các bạn có bất kỳ thắc mắc nào nằm trong chuyên môn của mình hoặc yêu cầu thêm về các topic liên quan xin hãy đặt câu hỏi hoặc để lại lời nhắn với mình qua kênh discord hoặc các kênh mạng xã hội trên profile. Thông tin của mọi người sẽ luôn được giữ kín, mong mọi người yên tâm.
Kỹ năng nghề nghiệp Kỹ năng mềm Tự học Đương đầu với áp lực Tâm lý học trong công việc Tâm lý học thường ngày Tâm lý học chữa lành