Định kiến xung quanh lối sống thuần chay

Người ăn chay nên tôn trọng lựa chọn cá nhân của người khác

 Suy cho cùng thì sư tử ăn thịt, thực vật cũng là sinh vật sống, chúng ta đã ăn thịt trong 1000 năm. Vì vậy, nó không có vấn đề gì miễn là động vật được giết một cách nhân đạo? Đây là một trong số lập luận phổ biến nhất mà mọi người sử dụng để chống lại những người ăn chay và chúng là những lập luận mà bản thân tôi đã từng sử dụng nhưng chúng có thực sự đúng đắn?

 Trước hết, nếu xem việc ăn các sản phẩm động vật là lựa chọn cá nhân thì điều này giống hệt như cách một người lựa chọn việc hành hạ chó hoặc cướp của người già. Thực tế, hầu hết mọi lựa chọn mà chúng ta đưa ra đều là lựa chọn cá nhân bất kể lựa chọn đó là đạo đức hay trái đạo đức và bên cạnh đó, nếu đó là lựa chọn cá nhân thì tại sao lại chọn cách tàn nhẫn? Cái nào giá trị cao hơn, mạng sống hay hương vị, hãy thừa nhận rằng một bữa ăn đối với chúng ta chỉ kéo dài trong vài phút nhưng đối với những con vật thì chúng đã bị tước đi cả cuộc đời và thậm chí đã sống một cuộc đời đầy đau khổ và sợ hãi. Chúng ta lấy đi mọi thứ từ chúng trong một khoảnh khắc thoáng qua và ta không quan tâm liệu con vật đã sống một cuộc sống tốt đẹp hay không, thậm chí con vật ấy nếu được sống một cuộc đời tốt đẹp điều này cũng không biện minh cho việc giết hại chúng được. Một trường hợp điển hình là Youtuber Nikki và Dan Filippi không cần thiết phải cho con chó chín tuổi khỏe mạnh Bowser của họ chết nhân đạo vì nó đã cắn đứa trẻ của họ khi đứa trẻ mới biết đi lấy bát thức ăn của con chó. Mọi người trên mạng đặc biệt tức giận vì tại sao họ không cố gắng đưa Bowser trở về nơi họ nhận nuôi mà thay vào đó, họ chỉ chọn giết nó. Đó là một câu chuyện điển hình cho một con vật vui vẻ sống một cuộc sống tốt đẹp nhưng nó vẫn không làm giảm phản ứng của những người trực tiếp gọi họ là những kẻ giết chóc. Chưa kể rằng cái chết của Bowser còn nhân đạo hơn nhiều so với bất kỳ cái chết nào đã từng xảy ra trong lò mổ nhưng ngoài ra cái chết của Bowser không phải là nhân đạo một cách khách quan vì nó không cần phải hoặc không muốn chết, động vật ở nông trại cũng vậy. Hơn nữa các từ đồng nghĩa với từ nhân đạo bao gồm nhân ái và tốt bụng, vậy cắt cổ động vật có phải là nhân ái không? Giết sinh vật khác một cách không cần thiết là tốt bụng? Thực tế là giết mổ nhân đạo đã tồn tại mâu thuẫn trong chính nó

 

  Sư tử tất nhiên là loài động vật ăn thịt bắt buộc, nghĩa là chúng cần ăn thịt để tồn tại mà con người chúng ta thì không. Và bên cạnh đó, tại sao chúng ta lại xây dựng đạo đức của mình dựa trên hành động của các loài động vật hoang dã, những sinh vật làm rất nhiều việc mà chúng ta không bao giờ coi là chính đáng về mặt đạo đức. Tôi nghĩ nếu đạo đức và luật pháp của chúng ta được xác định theo logic này, thì khi ai đó phải hầu tòa vì tội giết người và luật sư bào chữa cho họ nói: nhưng  “sư tử cũng giết sư tử khác”. Thẩm phán nói “À, lập luận so sánh sư tử không thể chối cãi, rất tốt, trắng án!”
 Xem xét một cách nghiêm túc, chúng ta có quyền tự quyết về mặt đạo đức, nghĩa là chúng ta có thể đưa ra quyết định dựa trên quan niệm về đúng và sai, chúng ta cũng có thể chịu trách nhiệm về những quyết định mà chúng ta đưa ra. Đây là lý do tại sao các động vật khác ăn thịt không quan trọng hay tổ tiên của chúng ta có làm điều đó không quan trọng, điều quan trọng bây giờ là chúng ta không cần phải làm như vậy và chúng ta có lựa chọn để không gây ra quá nhiều đau khổ cho động vật. Và mặc dù có thể đúng là chúng ta đã ăn thịt hàng nghìn năm nhưng sự kéo dài của một hành động có khiến nó trở nên đạo đức hay không, liệu có nên cho phép tiếp tục một điều gì đó đơn giản vì đó là điều chúng ta đã làm trong một thời gian dài? Lịch sử dạy chúng ta rằng việc đó chắc chắn không đúng, có rất nhiều ví dụ về những điều hợp pháp nhưng không phải đạo đức và những điều bất hợp pháp nhưng hoàn toàn thuận luân lý. Về bản chất, tính hợp pháp không ngang bằng tính đạo đức và khi chúng ta nghĩ về luật pháp, tại sao cắt cổ lợn lại được chấp nhận nhưng cắt cổ chó khiến bạn trở thành kẻ ngược đãi động vật?

 

 

 Lập luận trên chỉ đúng nếu ăn các sản phẩm từ động vật là nhu cầu không thể thiếu mà chúng ta thừa biết là không phải vậy. Khoa học đã đồng ý là chế độ ăn thực phẩm có nguồn gốc hoàn toàn từ thực vật không chỉ tốt cho sức khỏe và đầy đủ dinh dưỡng mà chế độ ăn như vậy thậm chí có thể mang lại lợi ích sức khỏe trong việc ngăn ngừa và điều trị nhiều loại bệnh tật hàng đầu của chúng ta. Nếu bạn muốn bằng chứng cụ thể hơn về tại sao ăn chay vẫn cung cấp ngang ngửa hoặc thậm chí hơn ăn thịt thì hãy xem qua The Game Changers của Louie Psihoyos

 Một trong những lý do chính khiến chúng ta có những niềm tin trái ngược xung quanh các loài động vật khác nhau là vì văn hóa và truyền thống, nhưng liệu văn hóa và truyền thống có nên được phép xác định đâu là đạo đức và trái đạo đức hay không. Tôi nghĩ hầu hết chúng ta sẽ đồng ý rằng việc tảo hôn và giao phối cận huyết không nên là văn hóa và truyền thống nhưng chắc chắn là không hợp đạo lý. Tương tự, chúng ta không trực tiếp thừa nhận tính phi đạo đức trong văn hóa ăn thịt, nhưng chúng ta không nhận ra văn hóa và truyền thống ăn thịt đã ảnh hưởng nặng nề đến hành vi và hành động của chúng ta. Nhiều đến mức nó vô tình làm những gì cơ bản là phi đạo đức trở nên có thể chấp nhận được. Ăn thịt được chấp nhận vì văn hóa đã bình thường hóa những hành động này đến mức chúng ta thậm chí không đặt câu hỏi suy xét tính đúng sai của việc tiêu thụ động vật.

 

 Mặc dù đúng là thực vật vẫn sống và cũng có thể làm một số điều kỳ diệu nhưng chúng không có tri giác hoặc không có ý thức và chúng không có những trải nghiệm chủ quan như đau đớn. Bên cạnh đó, lượng thực vật dùng làm thức ăn cho chăn nuôi nhiều hơn là làm thức ăn trực tiếp và thực tế chăn nuôi là nguyên nhân số một gây ra nạn phá rừng mưa nhiệt đới và tàn phá môi trường sống. Vì vậy, ngay cả khi thực vật có tri giác và cảm thấy đau đớn, chúng ta vẫn phải ăn chúng. Hãy tưởng tượng điều này: Nếu bạn đang lái xe trên đường và một luống hoa hồng vô tình chắn phía trước xe của bạn, bạn có lao vào con chó bên đường để cứu sống một luống hoa hồng không? Hoặc nếu ngôi nhà của bạn bị cháy và bạn hy vọng một người lính cứu hỏa lao vào để cứu con chó của bạn, trong khi bạn chờ đợi bên ngoài, bạn sẽ cảm thấy thế nào nếu người lính cứu hỏa trở ra mang theo cây nha đam của bạn? Và sau đó hãy tưởng tượng nếu bạn hỏi, "Tại sao anh không cứu con chó của tôi?" Và anh chàng trả lời: "Thực vật cũng có sự sống mà."

 

 Nhưng liệu trí thông minh có nên là thước đo xác định giá trị cuộc sống của một loài so với loài khác không? Mặc dù điều đó khá rõ ràng là không nên, ngay cả khi chúng ta đã tin như vậy thì dù sao chúng ta vẫn sẽ ăn chay vì thực vật là dạng sống ăn được kém thông minh nhất. Nếu bám víu lấy ý tưởng rằng bởi vì chúng ta có thể làm điều gì đó về mặt vật lý, do đó chúng ta có lý do để làm như vậy. Thế thì ta nên hy vọng rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ không gặp phải một sinh vật ngoài Trái Đất tiên tiến hơn đối xử với chúng ta giống như cách chúng ta làm đối với lợn và gà. Điều này cũng đúng ngay cả khi chúng ta là động vật ăn tạp. Chỉ vì chúng ta có thể tiêu hóa vật lý các sản phẩm động vật không khiến chúng ta phải làm như vậy về mặt đạo đức. Chúng ta cũng có thể ăn thịt chó, mèo, cá voi, cá mập và cá heo nhưng chúng ta không biện minh cho việc làm đó bằng cách nói rằng chúng ta là động vật ăn tạp ở đầu chuỗi thức ăn.

 Rốt cuộc ăn chay không phải là một lối sống hoàn hảo lý tưởng nhưng những gì chúng ta có thể làm là cố gắng sống một cuộc sống tốt hơn, đó là giảm bớt những đau khổ mà chúng ta là nguyên nhân và nỗ lực tạo ra một thế giới ít đau đớn và chết chóc hơn. Và chủ nghĩa thuần chay không phải là đánh giá động vật lên trên con người hoặc nói rằng không có bất kỳ sự bất công nào của con người cần được giải quyết, vì tất cả quyền con người và quyền động vật không loại trừ lẫn nhau, chúng ta có thể hành động để tạo ra cả hai điều này cùng một lúc. Chủ nghĩa thuần chay chỉ đơn giản là thừa nhận rằng động vật là những cá thể có mạng sống quan trọng đối với chúng và đáng được chúng ta xem xét về mặt đạo đức.