Sự phát triển của các kì thủ cờ vây nữ là một điều dễ thấy hiện nay trong thế giới cờ vây. Vậy đâu là lý do thành công của những kì thủ xinh đẹp này, dưới góc nhìn của Fujisawa Nữ Lưu Bản Nhân Phường - Ueno Nữ Lưu Kì Thánh và Xie Thất đẳng, ai đang là người dẫn đầu? 
Trong thế giới vi kì, các kì thủ nữ đã có những dấu ấn nổi bật trong một vài năm quay trở lại đây. Việc thấy một kì thủ nữ đánh bại một kì thủ nam trong những giải đấu chính thức đã trở thành một điều bình thường. Trong năm 2020, Fujisawa Rina Nữ Lưu Bản Nhân Phường đã chiến thắng [広島アルミ杯・若鯉戦] (Hiroshima Aluminum cup - Nhược Lý chiến), một giải đấu dành cho cả hai giới tính. Một năm sau đó, Ueno Asami Nữ Lưu Kì Thánh cũng giành chiến thắng tại giải này, hơn nữa còn có số ván cờ thắng nhiều nhất năm 2021, đánh dấu việc lần đầu tiên có một kì thủ nữ làm được điều này. Tại sao họ lại trở nên mạnh mẽ như vậy? Chúng tôi đã có dịp phỏng vấn Ueno - người cũng đã chiến thắng SENKO CUP 2022 vào tháng Tư năm nay, Fujisawa Rina Ngũ đẳng và Xie Yimin Thất đẳng (33 tuổi), cả ba người cùng ở trong top 4 kì thủ nữ mạnh nhất Nhật Bản và tìm ra được lý do cho điều này. 

“Việc gì phải đặt giới hạn cho mình?” 

Q: Xin chào các bạn. Việc mà các kì thủ nữ giành chiến thắng trước các kì thủ nam trong những giải đấu chính thức như hiện nay đã trở nên bình thường hơn nhỉ? 
Xie Yimin Thất đẳng (Xie): Trong năm 2019, cô bé Ueno đã về nhì tại Long Tinh chiến - một giải cờ vây trên truyền hình cho cả nam và nữ, đó là một cú huých rất lớn. Sau ván thi đấu đó, tôi bắt đầu cảm giác rằng rồi sẽ đến lúc một kì thủ nữ chiến thắng một giải đấu chính thức cho cả hai giới. 
Ueno Asami Nữ Lưu Kì Thánh - Nữ Lưu Lập Quỳ cup (Ueno): Tôi đã được động viên bởi những sự thành công của các kì thủ nữ chuyên nghiệp top đầu. Chị Xie chỉ cần thắng thêm 1 ván nữa thôi, 1 ván nữa thôi để có thể tham gia Khiêu chiến giả Xác định của Danh Nhân chiến năm ngoái, và biết đâu có thể khiêu chiến Iyama Yuta? Chị Rina cũng đã đánh bại một kì thủ nam trong Khiêu chiến giả Xác định tại Thập Đẳng chiến năm ngoái, và tôi nghĩ rằng, “Mình cũng có thể làm thế” 
Fujisawa Rina Nữ Lưu Bản Nhân Phường - Nữ Lưu Danh Nhân (Fujisawa): Việc gì phải đặt giới hạn cho bản thân mình nhỉ? Có thể việc đặt một mục tiêu cao là rất khó để thực hiện nó, nhưng việc mơ lớn chắc chắn là tốt hơn rồi, vì khi đó bạn có thể phát triển hơn nữa. Tôi muốn có được thắng lợi trước các kì thủ nam chuyên nghiệp hàng đầu, tôi nghĩ tôi có thể chứ, bằng việc có những chiến thắng trong gang tấc nhưng vẫn giữ được sự tập trung cần có. 
Q: Các bạn có điều gì trong cuộc sống hàng ngày của mình để giúp cho tâm lý của mình trở nên vững vàng hơn không? 
Fujisawa: Trong quá khứ thì tâm lý của tôi dễ gãy hơn nhiều, và có thể bị tổn thương khá là dễ dàng. Nhưng bây giờ thì khác, không quá đau đớn kể cả khi thua một ván cờ, nhưng có lẽ khi tôi càng ngày càng lớn tuổi hơn thì điều đó sẽ đến ư? 
Xie: Khi bạn thua một ván cờ, bạn sẽ nghĩ rằng: “Vậy là kết thúc rồi…”, nhưng sự nghiệp của một kì thủ cờ vây chuyên nghiệp là khá dài, và thắng thua đối với bạn không phải là tất cả. Khi tôi còn trẻ tôi không hiểu được điều đó đâu, nhưng bây giờ kể cả khi thất bại, tôi cũng có thể nghĩ rằng, “Đây sẽ là bài học cho một ngày nào đó, mình sẽ mất vài năm nữa để nhận ra rằng thất bại này là một điều tốt để có thể nhìn lại” 
Ueno: Đúng là như vậy. Tôi cũng tin rằng trong thất bại của mình luôn có một ý nghĩa gì đó. 
Fujisawa Rina (藤沢里菜 - ふじさわ りな) sinh ngày 18/9/1998, quê quán tại Saitama, Nhật Bản - là cháu gái của kì nhân Fujisawa Hosai. Vào năm 2010, cô trở thành nữ kì sĩ cờ vây hoạt động trẻ nhất lịch sử - 11 tuổi 6 tháng, và được thăng cấp lên Ngũ đẳng vào năm 2021. Hiện tại (tháng 7/2022), cô đang giữ hai danh hiệu là Nữ Lưu Bản Nhân Phường - Nữ Lưu Danh Nhân. Khi cô chán học cờ vây, cô sẽ muốn đi lại một chút để giải khuây. Sở thích của cô là nấu ăn.
Fujisawa Rina (藤沢里菜 - ふじさわ りな) sinh ngày 18/9/1998, quê quán tại Saitama, Nhật Bản - là cháu gái của kì nhân Fujisawa Hosai. Vào năm 2010, cô trở thành nữ kì sĩ cờ vây hoạt động trẻ nhất lịch sử - 11 tuổi 6 tháng, và được thăng cấp lên Ngũ đẳng vào năm 2021. Hiện tại (tháng 7/2022), cô đang giữ hai danh hiệu là Nữ Lưu Bản Nhân Phường - Nữ Lưu Danh Nhân. Khi cô chán học cờ vây, cô sẽ muốn đi lại một chút để giải khuây. Sở thích của cô là nấu ăn.

“Đối thủ của tôi có giới tính gì á?” 

Q: Các bạn có để ý đối thủ của mình là nam hay nữ không? 
Không hẳn cho lắm
Xie, Fujisawa và Ueno
Xie: Có một sự chênh lệch rất lớn liên quan tới đặc thù giới tính trong thể thao, nhưng tôi cảm giác rằng điều đó ở cờ vây là không quá nhiều giữa nam và nữ. Nhưng tất nhiên là trong nhiều ván đấu, chúng ta sẽ thường phải chơi với các kì thủ nam nhiều hơn. 
Fujisawa: Đúng vậy, em cũng cảm giác rằng mình sẽ phải chơi với các nam kì thủ nhiều hơn. 
Ueno: Tôi không nghĩ rằng việc phải đối đầu với một kì thủ nam thì tôi phải quan tâm tới mức xếp hạng của anh ấy, vì đơn giản anh ấy là một kì thủ nam thôi, hoặc đôi khi là do các kì thủ nam hàng đầu là quá mạnh. Tôi cũng đôi khi có cảm giác rằng tôi không nên quan tâm tới sự khác biệt này, về cả giới tính và khả năng để có thể chiến đấu. 
Q: Việc số lượng các giải đấu cờ vây dành cho nữ, ví dụ như Senko Cup - Nữ Lưu Tối Cường chiến vào năm 2015 đã giúp tăng số lượng kì thủ cờ vây nữ, liệu chính điều đó đã châm ngòi cho sự thành công của họ? 
Xie: Có rất nhiều giải thi đấu cờ hiện tại, và mỗi giải lại là một cơ hội để phát triển. Tôi không nghĩ chỉ có những giải dành riêng cho nữ, mà còn là những trận tranh đấu có cả các kì thủ nam nữa, điều đó giúp chúng tôi có thể học hỏi nhiều hơn nữa. 
Fujisawa: Có rất. rất nhiều thứ không thể có được thông qua học tập mà chỉ có thể có thông qua thực chiến. Mỗi ván đấu lại đem lại một trải nghiệm/kinh nghiệm riêng cho tôi. 
Ueno: Giới nữ chúng tôi cũng có riêng cho mình [Nữ Lưu Lập Quỳ cup], mà ở đó các kì thủ nữ bận hakama để tôn lên được vẻ đẹp của mình, nên tôi nghĩ không chỉ là một cơ hội cho chúng tôi phát triển, mà còn có thể là cho người hâm mộ theo dõi và tận hưởng ván đấu. 
Q: Sự xuất hiện của các AI cờ vây có tham gia vào điều đó không? 
Fujisawa: Chắc chắn là có. Tôi nghĩ rằng AI có một sự ảnh hưởng rất lớn. Trong khoảng 2-3 năm trở lại đây, các phần mềm cờ trở nên phổ biến hơn với mọi người, nên chúng tôi có thể học định thức - khai cuộc rất dễ dàng, và cảm giác được rằng nó xuất hiện nhiều hơn trong các ván đấu. 
Xie: Chị thường không tốt ở phần định thức lắm, nên thường chịu thiệt hơn đôi chút ở giai đoạn đầu trận, nhưng cũng có thể bắt kịp được ở trung và tàn…
Fujisawa: Ơ không không, ý em là bắt kịp với AI cơ mà (cười) 
Xie: Chúng tôi đôi khi nghĩ rằng mình không thể tiến xa hơn nếu như không luyện tập ngay ở giai đoạn khai cuộc, nên tiếp tục học hỏi AI nhiều hơn nữa. Khi tôi sử dụng định thức, chúng sẽ cho tôi biết nước đi tôi đưa ra hiệu quả tới đâu, nên tôi có thể học tập tốt hơn so với những phương pháp cũ. Tôi nghĩ rằng nó cũng là một lý do giúp các kì thủ nữ trở nên thành công như hôm nay. 
Ueno Asami (上野愛咲美 - うえの あさみ) sinh ngày 26/10/2001 tại Tokyo. Cô lên chuyên vào năm 2016 và được phong lên Tứ đẳng vào năm 2021. Hiện tại (tháng 7/2022) cô đang giữ hai danh hiệu là Nữ Lưu Kì Thánh - cup Nữ Lưu Lập Quỳ. Phong cách cờ vây chủ động đặc trưng của cô ấy được gọi là [Hammer Punch - ハンマーパンチ]. Cô ấy được biết đến với việc nhảy dây để khởi động trước khi bắt đầu ván đấu, khoảng 777 cái.
Ueno Asami (上野愛咲美 - うえの あさみ) sinh ngày 26/10/2001 tại Tokyo. Cô lên chuyên vào năm 2016 và được phong lên Tứ đẳng vào năm 2021. Hiện tại (tháng 7/2022) cô đang giữ hai danh hiệu là Nữ Lưu Kì Thánh - cup Nữ Lưu Lập Quỳ. Phong cách cờ vây chủ động đặc trưng của cô ấy được gọi là [Hammer Punch - ハンマーパンチ]. Cô ấy được biết đến với việc nhảy dây để khởi động trước khi bắt đầu ván đấu, khoảng 777 cái.

“AI là thầy - là bạn và là thần” 

Q: Theo các bạn thì các phần mềm AI có phổ cập không? 
Xie: Lấy ví dụ nhé, có những nước đi mà AI đề xuất chắc chắn không hề phù hợp với lối chơi của tôi, kể cả khi nó nói rằng “đây là nước đi chính xác và có tỉ lệ giành chiến thắng cao hơn các nước khác”, thì tôi cũng sẽ không chơi nó nếu như nó không nằm trong tư duy chơi cờ của tôi. Vì điều này, tôi vẫn đang tìm cách để hòa hợp với AI và học tập cùng nó, đó cũng là một trăn trở của tôi. 
Ueno: Trong trường hợp của cờ vây, có những khi chơi nước được đề xuất thứ hai lại tốt hơn, mặc dù nó không phải là ưu tiên số một của AI, vì có những ván mà tôi vẫn có thể giành chiến thắng dễ dàng kể cả khi AI đánh giá nó không tốt. 
Q: Vậy thì nói không ngoa, đôi khi AI cũng là thần nhỉ? 
Ueno: Tôi nghĩ nó giống một người thầy hơn là một vị thần. Tôi dùng nhiều phần mềm chơi cờ, và đôi khi tôi gọi vài trong số chúng là [パイセン] (Paisen, gọi chúng khác nhau dựa trên sức mạnh của từng phần mềm) 
Fujisawa: Paisen? Ai vậy? 
Ueno: Golaxy là một ví dụ, là một paisen. ELF, OpenGo v1 mới chỉ gần chạm tới mức đó thôi, nên đôi khi tôi gọi là bé ELF (Trans: Nguyên gốc Ueno gọi ELF là ELF-kun). KataGo còn thân thiện hơn nhiều, bởi vì nó cho tôi rất nhiều lựa chọn trên bàn cờ, giống như kiểu nói: “Cậu đi cờ ở đâu cũng được á!” 
Xie: Thế liệu hai em nghĩ AI có phải là một người bạn không? 
Ueno: Em nghĩ sử dụng từ “người đồng hành” có lẽ là tốt nhất. 
Q: Cho tới khoảng hơn 20 năm trước, khi mà các kì thủ nam hàng đầu có những ván cờ ở giải danh hiệu, họ chiến đấu rất mãnh liệt trên bàn cờ và đôi khi chẳng thể nói với nhau câu nào sau ván đấu. Tôi có nghe nói rằng các bạn là những người bạn tốt? 
Ueno: Tôi thường gọi chị Rina là “里菜ぽんたん” (Rina-pontan, tôi sẽ để các bạn tự tìm hiểu), tất nhiên là khi đánh cờ thì vẫn sẽ gọi là “里菜先生” (Rina-sensei) rồi. Tôi coi chị ấy giống như một người tiền bối mà tôi ngưỡng mộ đã lâu, và ngay bây giờ (trong buổi phỏng vấn), tôi… nghĩ tôi ở đâu đó giữa giữa pontan và sensei… 
Fujisawa: Em trêu chị đấy à? Em nói thế thì đâu khác gì chị là người “hai mặt” đâu chứ! (tất cả cùng cười). 
Trong trường hợp của tôi, khi mà ván đấu đã bắt đầu - tôi đã nóng máy, tôi sẽ không quan tâm việc đối thủ có phải là bạn tốt của mình hay không. Chúng tôi có thể trò chuyện trước ván đấu, dĩ nhiên cũng có thể là không, bởi vì nó không ảnh hưởng bất cứ điều gì cả, hay là có ảnh hưởng lên ván đấu. 
Xie: Khi chúng tôi chơi cờ ở những giải đấu chính thức, diễn biến trên bàn cờ thật sự là một cuộc chiến quan trọng hơn nhiều, nhưng nếu gạt nó ra thì chúng tôi dễ tính hơn nhiều. Khi mà có những giải đấu đồng đội tầm cỡ thế giới, ba chị em chúng tôi thường tham gia nó và trước khi - sau khi tới lượt tôi đánh những ván quyết định, tôi thường xem hai đứa em chơi cờ và cổ vũ, đôi khi tôi hơi nhiệt quá nên thành ra cũng hơi đuối…. 
Hsieh Yi Min (謝依旻 - Tạ Y Mân) sinh ngày 16/11/1989 tại Đài Loan. Cô tham gia hệ thống chuyên nghiệp vào năm 2004 và được phong Thất đẳng vào năm 2021. Cô là kì thủ nữ chiến thắng nhiều danh hiệu nhất với (27 danh hiệu tổng thể - 21 danh hiệu của thế giới Nữ Lưu kì sĩ). Như lời cô nói: "Tôi luôn thích bản thân mình khỏe mạnh", sở thích của cô là chạy bộ và golf.
Hsieh Yi Min (謝依旻 - Tạ Y Mân) sinh ngày 16/11/1989 tại Đài Loan. Cô tham gia hệ thống chuyên nghiệp vào năm 2004 và được phong Thất đẳng vào năm 2021. Cô là kì thủ nữ chiến thắng nhiều danh hiệu nhất với (27 danh hiệu tổng thể - 21 danh hiệu của thế giới Nữ Lưu kì sĩ). Như lời cô nói: "Tôi luôn thích bản thân mình khỏe mạnh", sở thích của cô là chạy bộ và golf.

Không chỉ là kì thủ nữ - mà còn là kì thủ trẻ. 

Q: Tôi nghe rằng có một kì thủ nữ đã trở thành kì thủ chuyên nghiệp trong độ tuổi từ 10-13, họ được cho là những “thiên tài” thì phải?
Fujisawa: Em Sumire (Nakamura Sumire Nhị đẳng - 13 tuổi) là một ví dụ. Tôi gặp em ấy lần đầu tiên khi em 4 tuổi, và giống như em ấy tỏa ra một vầng hào quang bự chà bá xung quanh vậy. Tôi thật sự rất ấn tượng về sự sâu sắc khi chơi cờ của em ấy. 
Q: Rina cũng là người đã lên chuyên ngay từ khi học tiểu học nhỉ? Là cháu gái của một kì thủ đã cầm đầu thời kì Chiêu Hòa (1926 - 1989), bạn cũng đã thu hút rất nhiều sự chú ý ngay từ sớm. 
Fujisawa: Khi tôi trở thành kì sĩ chuyên nghiệp thì tôi 11 tuổi thì phải, nhưng em Sumire còn mạnh hơn khi tham gia ngay từ năm 10 tuổi. Tôi cũng nghĩ rằng với lực cờ của em ấy thì chuyện thăng tiến sẽ rất dễ dàng thôi. Mặt bằng chung của các nữ kì thủ chuyên nghiệp đang được nâng lên rất nhanh. 
Ueno: Tôi có một ấn tượng rằng sự chênh lệch trình độ giữa các nữ kì sĩ trẻ và tôi đang dần dần bị thu hẹp lại, mà điều đó hơi đáng sợ thì phải… Kể cả khi mà tôi đã cố gắng học tập nhiều hơn, tôi vẫn để thua trước em ấy vào tháng 3 năm nay (Nữ Lưu Danh Nhân chiến kì 33), và tôi đã nghĩ rằng: “Trời ơi tôi phải làm gì bây giờ…” 
Xie: Những người trẻ tuổi bây giờ có sức phát triển kinh thật…
Fujisawa: Tôi… thật ra không quan tâm họ học nhiều thế nào đâu, nhưng tôi có cảm giác họ tỏa ra những thứ kiểu “tôi học như điên luôn này…” 
Xie: Có lẽ họ không chỉ dành nhiều thời gian để học, họ còn học hiệu quả hơn nhờ có lợi thế của AI ư? 
Dành cho các bạn không biết thì em Nakamura Sumire (仲邑 菫／なかむら すみれ) sinh ngày 2/3/2009, là một nữ kì thủ trẻ vô cùng xuất sắc khi là kì thủ trẻ nhất khi lên chuyên nghiệp (5/1/2019, 9 tuổi 10 tháng), kì thủ trẻ nhất có 100 trận thắng (6/6/2022, 13 tuổi 3 tháng) và trẻ nhất khi giành quyền thách đấu một danh hiệu (Nữ Lưu Danh Nhân chiến kì 33 - 24/3/2022, 13 tuổi)
Dành cho các bạn không biết thì em Nakamura Sumire (仲邑 菫／なかむら すみれ) sinh ngày 2/3/2009, là một nữ kì thủ trẻ vô cùng xuất sắc khi là kì thủ trẻ nhất khi lên chuyên nghiệp (5/1/2019, 9 tuổi 10 tháng), kì thủ trẻ nhất có 100 trận thắng (6/6/2022, 13 tuổi 3 tháng) và trẻ nhất khi giành quyền thách đấu một danh hiệu (Nữ Lưu Danh Nhân chiến kì 33 - 24/3/2022, 13 tuổi)
Q: Vậy thì liệu các kì thủ nữ top đầu, hoặc là thế hệ sau đó sẽ có thể vô địch một giải thế giới nào chứ? 
Xie: Ngay bây giờ thì họ - và chúng tôi đều chưa đạt được những kết quả tốt ở các giải đấu tầm cỡ quốc tế. Nhưng tôi tin rằng hai đứa em này (Fujisawa - Ueno) sẽ có thể thể hiện mình tốt nhất có thể trong tương lai thôi. Thế hệ tiếp theo cũng thật sự có lượng kiến thức nền tảng lớn và đã đem lại kết quả tương xứng. Tôi cảm giác rằng luôn có một giới hạn ở mỗi người về việc họ có thể đi xa tới đầu khi ra trường quốc tế, và người đó sẽ phải tin vào năng lực của mình nếu muốn giành chiến thắng. Tôi rất muốn trông đợi vào tương lai, để có thể nhìn thấy sự thành công của những người trẻ ở những giải đấu quốc tế. 
Ban đầu mình tính để ảnh này là ảnh giới thiệu Xie cơ, nhưng nghĩ lại nó không được chuyên nghiệp lắm nên thôi =)) Hsieh cũng là một cosplayer có tiếng đó, các bạn có thể ngó qua Twitter cá nhân của cổ để xem thử.
Ban đầu mình tính để ảnh này là ảnh giới thiệu Xie cơ, nhưng nghĩ lại nó không được chuyên nghiệp lắm nên thôi =)) Hsieh cũng là một cosplayer có tiếng đó, các bạn có thể ngó qua Twitter cá nhân của cổ để xem thử.
Translator: Sawateru
Xin chào các bạn, The Power Club - Sawateru đây. Dạo gần đây thì do một vài sóng gió cuộc đời mà tổ nghề đưa đẩy mình từ bên Shogi sang cờ vây, mình cũng đã có tương đối quyết định với bàn cờ trắng đen này rồi. Còn tại sao mình lại bỏ việc phát triển bộ môn mình yêu đến phát điên để sang cực khổ với fuseki, bạn có thể nhấn vào hyperlink để tự tìm hiểu nhé!
Vâng, chúng tôi simp cờ vây Nhật chuyên nghiệp. 
Các bạn có thể đọc bài gốc tại đây.
囲碁女流3強が語る｢女流が強くなった3つの理由｣ | 特集

女流棋士の台頭が目立つ囲碁界。牽引する藤沢女流本因坊、上野女流棋聖、謝七段の対談インタビューから見えた女流活躍の要因とは。

toyokeizai.net