Trong bài trước, mình đã nói về Thiên thời – Nền kinh tế vĩ mô ảnh hưởng đến sự thịnh suy của các ngành nghề. Nếu thông điệp bài trước là hãy xác định nền kinh tế đang ở đâu, sắp tới thế nào để mình chuẩn bị cho sự nghiệp của mình (vì damn, chu kì có tính chất lặp lại mà?) Thì với bài này, hãy cùng xem chúng ta có thể cắm rìu ở đâu để chọn đất tu thân.

Và đoán xem? Không chỉ nền kinh tế có chu kỳ, mà bản thân mỗi công ty cũng có gia đoạn phát triển riêng. Một công ty start up không thể nào mãi mãi là startup. Một là bạn start mãi không up thì dẹp. Hai là công ty bước sang giai đoạn tăng trưởng. Một công ty dù to lâu đời thế nào, cũng phải trải qua những giai đoạn cuối của trưởng thành: Tái cơ cấu hoặc sụp đổ theo thời gian.

Dưới đây là 4 giai đoạn chính trong vòng đời của một doanh nghiệp: Khởi sự - Tăng Trưởng - Trưởng Thành - Bão hòa

Mỗi giai đoạn của công ty lại có đặc tính riêng, yêu cầu bộ kinh nghiệm khác nhau, lương bổng, phúc lợi, văn hóa khác nhau.. và sẽ bị ảnh hưởng bởi từng giai đoạn của chu kỳ kinh tế một cách khác nhau. Thử phân tích công ty Start up làm mẫu nhé

Công ty đang thử nghiệm mô hình kinh doanh, chưa chắc chắn về lợi nhuận.

Mọi thứ thay đổi nhanh, yêu cầu nhân viên phải đa nhiệm, làm nhiều việc cùng lúc.

Ít có phúc lợi như bảo hiểm y tế, xã hội, health checkup

Lương thì có thể rất cao hoặc rất thấp

Cơ hội học hỏi rất lớn, nhưng rủi ro thất bại cũng cao.

Nếu công ty thành công, bạn có thể thăng tiến nhanh và hưởng lợi lớn (cổ phiếu, vị trí quan trọng).

Rất nhiều công ty Start up mọc lên như nấm sau mưa khi giai đoạn nền kinh thế đang ở đỉnh của sự thịnh vượng. Tiền và nguồn vốn kêu gọi được dư thừa. Họ sẵn sàng chi mạnh tay cho các gói phúc lợi nhân sự xịn xò. Tuy nhiên, nếu nhìn xa hơn, bạn có đoán được điều gì đang đợi bạn? Đúng rồi, Suy Thoái. Sau đỉnh cao Thịnh vượng là đáy sâu Suy thoái của nền kinh tế.

Liệu bạn có dám nhảy sang Start up khi biết sắp tới sẽ có một cuộc thanh lọc của thị trường sẽ diễn ra? Hay bạn vẫn chấp nhận rủi ro thất nghiệp dời công ty gắn bó 2 3 năm để nhận được mức lương cao đó. Hay lúc Thịnh vượng, bạn muốn nhảy sang công ty ổn định, siêu ổn định dể có thể bình an trước con sóng? Cái này để các bạn tự trả lời nhé.

Đen đủi cho ai nhảy việc liên tục vào khoảng thời gian cuối 2022, 2023. Khi bạn chạy theo hũ mật ong và các lời mời hấp dẫn từ Start up, bạn phải chuẩn bị mọi rủi ro có thể xảy ra. Mình đã chứng kiến việc nhân sự cấp cao được mời đến làm ở những công ty mới. Tuy nhiên chỉ sau 2 tháng, chị ấy đã bị cho thôi việc vì suy thoái đến, công ty không có tiền để duy trì.

Một trường hợp khác rời bỏ công ty 5 năm (công ty thuộc đạng Trưởng thành), để đến với 1 Start up với lời hứa sẽ được hưởng equity nếu như làm đủ 3 năm sắp tới. Đáng buồn thay, chưa làm được 1 năm thì Suy thoái quét sạch hết rồi.

Đây là giai đoạn rất ít những ý tưởng mới, hay sáng chế mới được sinh ra. Giai đoạn thanh lọc của thị trường khiến ý chí tự lập bị dập tắt rồi. Đây là lúc Start up mới nổi chìm hẳn. Vung tiền quá trán rồi khi bão đến back up không kịp.

Đối với Startup mới (liều) mở ra thì như đánh bạc. Tuy nhiên với những ai hiểu được chu kì kinh tế, thì vẫn có thể có chuẩn bị tốt để mở công ty. Khi mặt bằng rẻ, nhân sự rẻ… cái gì cũng rẻ nhưng nhìn chung thì trường hợp này không có mấy, cũng khso tuyển người cùng chí hướng. Liệu cuộc sống của bạn chắc chắn được bao nhiêu % khi làm ở nơi này, tại giai đoạn này?

Nói thế không có nghĩa nói Start up tồi tệ. Đối với những ai thích thử thách và môi trường thay đổi liên tục, việc làm ở Start up trong giai đoạn thị trường đang Phục hồi hoặc Tăng trưởng chưa dạt đỉnh cũng là một lựa chọn không tồi. Nếu công ty đi lên và cưỡi trên con sống của nền kinh tế, bạn sẽ được thưởng xứng đáng vì những cố gắng của mình. Giờ mình nộp vào các bên thì có phải tốt hơn không.

Vị thế đàm phán cũng khác. Lương bổng yêu cầu cũng khác. Bạn cũng đỡ phải canh cánh là bao giờ Start up mình bị dẹp. Cắm dìu đúng nơi - đúng thời, thì mình cũng đã hơn người khác kha khá rồi. Không đảm bảo sự thành công 100% (vì Start up vẫn mang tính chất rủi ro) nhưng có lợi thế.

Ngoài ra còn 3 giai đoạn của công ty nữa cùng với các giai đoạn khác của nền kinh tế Tuy nhiên, mình để các bạn tự mày mò nhé. Làm đi, đừng lười. Đây là lúc mình cần reflect đó.

Nếu chỉ biết về mỗi chu kì kinh tế, thì ta sẽ bị khủng hoảng khi chọn ngành làm trong từng giai đoạn. Ví dụ: Một người chuyên làm về tài chính mà đến lúc suy thoái (giai đoạn ngành tài chính bị ảnh hưởng nhiều nhất) thì đi làm ngành khác? Nah, vẫn làm ở ngành, chọn công ty khác với giai đoạn khác thôi.

Chắc chắn khi đi làm, mình sẽ thấy những giai đoạn khó khăn cho ngành. Đối với công ty non trẻ chưa có sự chuẩn bị thì tạch. Những công ty lâu đời trong ngành đã có kế hoạch, dự trù từ trước, sẽ sống sót quá thôi.

Vậy làm thế nào để chọn được công ty phù hợp? Một số câu hỏi để bạn có thể tự định hướng bản thân:

Làm rõ phúc lợi, lương bổng, rủi ro, yêu cầu nhân sự của công ty trong giai đoạn kinh tế sắp tới

Lên kế hoạch phát triển cho mình theo những gì đã tìm hiểu và căn thời gian để thay đổi công việc

Đây bài 2 trong Series 3 phần của mình về Tài chính - Cá nhân phân tích và chia sẻ dưới góc nhìn Thiên thời (Kinh tế vĩ mô) - Địa lợi (Chọn công ty) - Nhân hòa (Cá nhân). Bạn nào có thắc mắc hay trao đổi, cứ nhắn mình nha