(Urrh, this movie is terrible! Not mah supaman! Too dark, can't see anything. Why he never smile?)
Batman luôn là một nhân vật nghiêm túc, đôi khi điều này làm cho Batman thú vị khi nhắng nhít như trong The Lego Batman Movie, nhưng đối với target audience của BvS, Batman là nhân vật nghiêm túc và đen tối. Đặt trong bối cảnh phim có mặt Batman, Superman cũng bị ảnh hưởng theo tông phim? Tôi cho rằng các thảm họa xảy ra không phải là điều tốt đẹp gì, cho dù không có thiệt hại về người đi nữa, và Superman không cho việc ngăn chặn thảm họa là niềm vui, mà là trách nhiệm của anh khi sở hữu sức mạnh. Vậy nên từ bản chất của Superman đã là một nhân vật nghiêm túc rồi. Thậm chí nếu anh ta cứ cứu được người xong lại nhìn camera cười, thì mới là vô lý.
Nhân dịp #releasethesnydercut đã trở thành sự thật khuấy động internet mấy ngày nay, tôi xin chia sẻ một vài điều về thiên sử thi chưa kết thúc của Superman mà tôi đúc kết được qua lần xem lại thứ n.
David S. Goyer đã chứng minh là một trong những tay viết xuất sắc nhất qua trilogy TDK của Nolan, với những câu thoại kinh điển. Kết hợp với Zack Snyder – bậc thầy kể chuyện bằng hình ảnh – họ tạo ra BvS vô cùng phức tạp đòi hỏi sự đào sâu tìm hiểu.
Bài viết tập trung vào giải thích những câu chuyện được sắp đặt đằng sau ý nghĩa của chữ “V” trong tên phim: chữ V có hình dạng cân đối, áp dụng trong phim, tượng trưng cho sự đối lập theo nhiều cách. Hiểu theo sự sắp đặt đối xứng này, thiên sử thi về Superman hiện ra những câu chuyện ẩn giấu mà người xem thông thường dễ bỏ qua.
Tôi sẽ đi thẳng vào các phân cảnh và các câu thoại, cho rằng người đọc đã xem phim rồi nhé.
==================================
Người anh em cùng mẹ khác bà ngoại
Đoạn mở đầu phim tái hiện origin của Batman, theo đúng nguyên tác. Tức là Thomas và Martha Wayne bị giết bởi một tên cướp quèn, không phải Joker (bản của Tim Burton), cũng không có liên hệ gì đến chính trị hay các tổ chức tội phạm (Gotham TV series). Khoan nói đến chuyện này, cái mà tôi muốn đề cập là ý nghĩa về cảnh đám tang của nhà Wayne cùng những câu thoại khó hiểu của Bruce.
Ở cuối phim, trường đoạn đám tang của Superman được dựng rất ăn khớp với cảnh đám tang nhà Wayne đầu phim, sự sắp đặt này có ý nghĩa gì?













_
Hãy kết hợp với một phân cảnh đối xứng khác sau đây.




_
Thời điểm máu chảy ra từ hầm mộ nhà Wayne ăn khớp hoàn toàn với thời điểm Batman cắt vào mặt Superman. Điều này có ẩn ý gì? Máu của người trong gia đình anh đã chảy. Người thân của anh đã mất, và họ đang tổ chức đám tang. Superman – có mẹ cũng tên là Martha – đã được coi như một người anh em của Batman.
Vai trò của Batman
Khán giả dễ dàng nhận thấy Batman đại diện cho con người, như chính Lex nói trong phim:
Lex Luthor: Black and blue, Fight Night! The greatest gladiator match in the history of the world... God vs. Man. Day vs. Night. Son of Krypton vs. Bat of gotham!
Thực ra Batman không hoàn toàn đại diện cho một khái niệm nào trong phim, Batman đơn giản chỉ là Batman. Các khái niệm mà lúc trước được Batman đại diện, từng bước từng bước được Superman trải qua, thừa kế con đường mà Batman đã đi qua trong sự nghiệp siêu anh hùng. 
"deep down, Clark is essentially a good person... and deep down, I'm not." - Batman: Hush
Ở đầu phim, Batman đã trải qua vô số mất mát và trở nên cực đoan. Sự kiện xâm lược của Zod ở Metropolis được liên tưởng đến vụ khủng bố 9/11 - một nỗi đau của người Mỹ.
“If there’s a one percent chance that Pakistani scientists are helping al-Queda build for develop a nuclear weapon, we have to treat it as certainty in term of our response. It’s not about our analysis. It’s about our response.” – Dick Cheney, cựu phó tổng thống Mỹ.
Đoạn Martha là cảnh gây tranh cãi nhiều nhất. Tại sao từ một kẻ cực đoan, Batman lại quay ngoắt 180 độ? Rất nhiều người đã cho rằng cảnh “Martha” là vớ vẩn và không hợp lý chút nào. Diễn biến trong phim cho thấy Lois Lane đã đến kịp lúc, giải thích về Martha và cứu Superman, nhưng mục đích ban đầu Lois Lane bay đến Gotham thực ra là để cứu Batman, để giữ cho Superman không đi quá giới hạn. Batman vốn đã đi quá giới hạn từ lâu, anh không còn là anh hùng của Gotham mà đã trở thành kẻ tư hình đầy bạo lực (mặc dù Zack Snyder đã nói rằng mấy tên tội phạm không ai chết cả).
Batman: I bet your parents taught you that you mean something, that you're here for a reason. My parents taught me a different lesson, dying in the gutter for no reason at all... They taught me the world only makes sense if you force it to.
Trong khoảng lặng khi Lois giải thích rằng Martha là mẹ của Superman, diễn ra sự đấu tranh nội tâm vô cùng phức tạp ở Batman. Rất nhiều bài phân tích đã giải thích về đoạn này rồi, nhưng tôi đào sâu thêm vào ý nghĩa từ lời thoại: Nếu Batman giết Superman, Martha Kent sẽ chết ở trong một xó xỉnh tối tăm nào đó, và chẳng vì lý do gì cả. Điều này sẽ gián tiếp gán cho Batman vai phản diện y như Joe Chill kẻ đã giết cha mẹ anh, bởi vì không có cha mẹ, Bruce phải áp đặt ý nghĩa cho thế giới của anh, vậy thì cớ gì ý chí của anh không thể áp đặt cho chính anh trở lại bên thiện?


Batman thức tỉnh sau khoảng lặng, ăn khớp đến từng giây với cảnh Superman ở Man of Steel
Nửa đầu phim, qua Knightmare và hàng loạt sắp đặt của Lex Luthor, Batman luôn tin rằng Superman sẽ hướng ác, để rồi nửa sau của phim là diễn biến Batman hướng thiện. Một lần nữa, sự đối lập trong kịch bản thật thông minh.
Batman: 20 years in Gotham Alfred, we've seen what promises are worth, how many good guys are left? How many stay that way.
Batman to Superman: Wait. I'll make you a promise: Martha won't die tonight.
_______________________________
Hành trình của Superman: Baptism of fire
Baptism of fire
Baptism of water áp dụng với trẻ sơ sinh và hoàn thành nghi thức bằng việc đặt tên. Trong Man of Steel có rất nhiều cảnh liên quan đến nước, toàn bộ diễn biến phim chính là nghi thức rửa tội, và kết phim Clark Kent chính thức được thế giới biết đến với cái tên: Superman.
Tương tự, BvS chứa rất nhiều phân cảnh về lửa. Baptism of fire dùng cho trường hợp một người gặp phải những thử thách rất khó khăn, qua đó học hỏi và giác ngộ. Nói ngắn gọn, Superman phải trải qua “thử lửa” trong quãng thời gian chập chững bắt đầu làm anh hùng của mình.
Bài học của 2 người cha
Đây là cốt lõi của Man of Steel, ở thời điểm 2013 đã không thể diễn tả đầy đủ ý nghĩa mà phải đến BvS mới khai thác rõ ràng hơn. Cũng nhân tiện tôi def cho cảnh “Kent lốc xoáy” mà dân mạng hay lấy ra làm trò đùa, cảnh mà chính nhiều fan cũng gặp khó khăn khi def phim.
Jonathan Kent hiểu rõ tiềm năng của Clark, nhưng ông cho rằng thế giới chưa sẵn sàng đón nhận anh, và nó sẽ khiến anh đau khổ. Là một người nông dân bình thường, ông chỉ muốn Clark có một cuộc sống bình thường, ông muốn anh được hạnh phúc. Cái chết của ông là một chứng minh cho Clark thấy rằng, anh không thể cứu được tất cả mọi người, và cũng là cái neo giữ Clark khỏi thế giới hiện đại tàn nhẫn.
Đối lập hoàn toàn là Jor El, người cha ngoài hành tinh của Clark. Ngay từ đầu mục đích ông gửi con trai đến trái đất tin tưởng rằng anh sẽ trở thành người dẫn dắt nhân loại, người mang đến hy vọng, một người vĩ đại.
Clark đã đi trên con đường mà Jonathan muốn, cho đến khi tiếp cận với ý thức của Jor El, lẽ thường là anh có lựa chọn thứ 2, theo mong muốn của Jor El, một giấc mơ vĩ đại. Tuy nhiên sang đến BvS, anh bắt đầu dằn vặt và nhớ đến Jonanthan, nhận ra ông đã đúng như thế nào. Con đường của người anh hùng không phải màu hồng, và không đơn giản. Thế giới chưa sẵn sàng đón nhận Superman!
Superman: All this time I've been living my life the way my father saw it. Righting wrongs for a ghost, thinking I'm here to do good. Superman was never real. Just the dream of a farmer from Kansas.
Từ Super đến Man
Clark Kent đã nhận được cái tên Superman ở đoạn kết của Man of Steel, nhưng anh đã xứng đáng với nó hay chưa?
Khái niệm God và Man có thể coi là cốt lõi của BvS. Trong khi “God” đã được các bài phân tích khác mổ xẻ rất nhiều, tôi sẽ đào sâu về “Man” hơn, vì nhiều người đã vô tình hoặc cố ý bỏ qua rằng thời lượng mà Superman đại diện cho “Man” nhiều hơn một phân cảnh “Martha”. Trong đấu tranh nội tâm, vị anh hùng toàn năng Superman khao khát được sống như một con người bình thường. Nhưng thế nào là một con người?
Alfred: Everything's changed. Men fall from the sky, the gods hurl thunderbolts, innocents die. That's how it starts, sir. The fever, the rage, the feeling of powerlessness that turns good men... cruel.
Trong nửa đầu phim, Superman đại diện cho God, cho Power. Anh đến Gotham đối đầu với Batman với vị thế cửa trên. Ban đầu anh còn cố gắng nói lý với Batman, nhưng chỉ với một lựu đạn khói chứa Krytonite, Batman biến anh thành Man, powerlessness. Chúng ta thấy một Superman bất lực, cục súc lao vào đấm đá.
Batman: Breath it in. That’s fear. You're not brave. Men are brave. You say you want to help people, but you can't experience their pain...their mortality. It's time you learned what it means to be a man!
Lần đầu tiên Superman biết thế nào là sợ hãi. Và như Batman nói, không có cảm giác sợ hãi, thì không có lòng dũng cảm. Những phân cảnh sau đó, Superman từng bước đến gần với ý nghĩa của một con người, như bài học của người cha “con người” của anh. Điều duy nhất giúp anh thoát khỏi cơn ác mộng đeo bám, là tình yêu của một người phụ nữ. Người phụ nữ này đã từng là Martha Kent, và sau này là Lois Lane.
Jonathan Kent: It's somethin', innit? One minute in Kansas livin' on a pancake so we come to the mountains. All downhill from here; down to the floodplain, arm at the bottom of the world. I remember one season the water came bad. I couldn't've been twelve. Dad had out the shovels and we went at it all night. We worked 'til I think I fainted, but we managed to stop the water. We saved the farm. Your grandma baked me a cake, said I was a hero. Later that day we found out we blocked the water alright - we sent it upstream. A whole Lange farm washed away. While I ate my hero cake, their horses were drowning. I used to hear them wailing in my sleep.
Clark Kent: Did the nightmares ever stop?
Jonathan Kent: Yeah. When I met your mother. She gave me faith that there's good in this world. She was my world. I miss you, Son.
Superman to Lois: This is my world. You are my world.
Thứ gì khiến Superman sợ hãi? Krytonite! Lần thứ 2 đối mặt với nó, có Lois bên cạnh, anh không còn sợ nó. Krytonite làm cho Superman chỉ còn là “Man”, với lòng dũng cảm, hy sinh thân mình để cứu thế giới. Với tư cách một “Man”, anh đã trở thành anh hùng vĩ đại của nhân loại, của trái đất, trở thành Super-Man. Anh đã hoàn thành ước muốn của cả Jonathan Kent và Jor El. Sự hy sinh là tình tiết thường gặp trong các tác phẩm về anh hùng, nhưng với câu chuyện này và cách mà họ kể nó, biến nó thành câu chuyện mà chỉ khi nhân vật của bạn là Superman mới có thể. That's my Superman.
Wallace Keefe: Who the hell are you?
Lex Luthor: Just a man.
Wallace Keefe: Yeah? Well, what the fuck do you want?
Lex Luthor: To help you stand for something.
Teaser: Hành trình của anh hùng: Into the Belly of the Whale
Cá voi cứu Clark Kent trong Man of Steel
“The idea that the passage of the magical threshold is a transit into a sphere of rebirth is symbolized in the worldwide womb image of the belly of the whale. The hero, instead of conquering or conciliating the power of the threshold, is swallowed into the unknown and would appear to have died. This popular motif gives emphasis to the lesson that the passage of the threshold is a form of self-annihilation. Instead of passing outward, beyond the confines of the visible world, the hero goes inward, to be born again.” – Joseph Campbell, The Hero with a Thousand Faces


Tại sao Lex Luthor cũng đi vào bụng cá voi nhưng kết quả lại ngược lại với Superman? Trong khuôn khổ bài viết này tôi sẽ không nói thêm về chi tiết này, vì tôi… lười. Có thể là một bài khác. Có quá nhiều thứ để nói, quá nhiều tầng nghĩa, đó là chưa kể đến những ref về Jesus. Một thiên sử thi được tạo ra bởi vị đạo diễn được cả Hollywood hâm mộ, và chắc chắn là đọc trên 6 đầu truyện về Superman.

Hôm nay kết thúc ở đây thôi.