Trong những năm gần đây, hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ đang trở thành một vấn đề y tế và xã hội đáng báo động. Theo các chuyên gia, tỷ lệ trẻ dậy thì sớm đang tăng lên đáng kể, nhất là ở các đô thị lớn. Hiện tượng này gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với trẻ và đòi hỏi các biện pháp can thiệp kịp thời.
Dậy thì sớm là dậy thì xảy ra ở độ tuổi sớm bất thường. Định nghĩa phổ biến cho mục đích y tế quy ước bắt đầu trước 8 tuổi ở trẻ em gái và 9 tuổi ở trẻ em trai được coi là dậy thì sớm.

1. Các dấu hiệu nhận biết trẻ dậy thì sớm:

- Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé gái và bé trai:

+ Tăng chiều cao (tăng trưởng đột biến) nhanh hơn so với bạn bè cùng trang lứa.
+ Sự phát triển của lông mu, lông nách và lông mặt.
+ Sự phát triển của mụn trứng cá.
+ Tần suất tâm trạng thất thường tăng.
+ Mùi cơ thể.
+ Tăng tính hung hăng.
+ Thay đổi giọng nói.
- Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé gái
+ Sự phát triển và tăng trưởng của vú.
+ Kinh nguyệt sớm hoặc chảy máu âm đạo.
- Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé trai:
+ Tăng khối lượng cơ.
+ Sự phát triển của dương vật và tinh hoàn (sản xuất tinh trùng).

2. Phân loại:

2.1 Dậy thì sớm trung ương-central precociouspuberty(CPP):

Còn được gọi với tên là dậy thì sớm thực sự (true precocious puberty).
- Nguyên nhân gây dậy thì sớm trung ương rất đa dạng và không đồng nhất. Tuy nhiên có thể bao gồm một số vấn đề tiềm ẩn như:
+ U mô đệm vùng dưới đồi sản xuất hoocmon giải phóng gonadotropin (GnRH) - đây là u lành tính và thường là dị tật bẩm sinh gây nên.
+ Bệnh mô bào Langerhands.
+ Hội chứng McCune-Albright.
Tuổi dậy thì sớm trung ương cũng có thể do khối u não , nhiễm trùng (thường gặp nhất là viêm màng não lao , đặc biệt là ở các nước đang phát triển), chấn thương, não úng thủy và hội chứng Angelman. Nếu không xác định được nguyên nhân thì bệnh được coi là vô căn hoặc do cơ địa.

2.2 Dậy thì sớm ngoại biên - peripheral precocious puberty (PPP)

Sự phát triển tình dục thứ phát do steroid sinh dục từ các nguồn bất thường khác gây ra được gọi là dậy thì sớm ngoại biên hoặc dậy thì giả sớm.
Nó thường biểu hiện dưới dạng bệnh nghiêm trọng ở trẻ em.
Các triệu chứng thường là di chứng của chứng tăng sản tuyến thượng thận bao gồm nhưng không giới hạn ở tăng huyết áp, hạ huyết áp, bất thường điện giải, cơ quan sinh dục không rõ ràng ở nữ giới, dấu hiệu nam hóa ở nữ giới. Xét nghiệm máu thường sẽ phát hiện nồng độ androgen cao với nồng độ cortisol thấp.
- Nguyên nhân có thể bao gồm:
Nguồn nội sinh: Khối u tuyến sinh dục (như u nguyên bào thần kinh); khối u tuyến thượng thận; khối u tế bào mầm; tăng sản thượng thận bẩm sinh; hội chứng McCune-Albright; hội chứng Silver-Russell; tuổi dậy thì sớm ở nam giới có yếu tố gia đình (nhiễm độc testosterone).
- Hormone ngoại sinh
+ Hormone ngoại sinh môi trường.
+ Là phương pháp điều trị cho một tình trạng khác.
Cách phân loại và nguyên nhân tương ứng này được trích dẫn từ wikipedia.
Ngoài các yếu tố trên, tôi có tìm hiểu một số nghiên cứu để chỉ ra các tác nhân khác nhau trong cuộc sống hiện đại cũng tác động rất lớn đến vấn đề dậy thì sớm ở trẻ em hiện nay.
Tiếp tục theo dõi:

3. Dậy thì sớm ảnh hưởng thế nào tới trẻ:

3.1 Về thể chất:

Trẻ dậy thì sớm thường tăng trưởng nhanh chóng trong giai đoạn đầu, nhưng sự phát triển này sẽ kết thúc sớm, dẫn đến chiều cao cuối cùng thấp hơn so với tiềm năng. Ngoài ra, sự phát triển cơ quan sinh dục sớm khi trẻ chưa đủ trưởng thành có thể dẫn đến nguy cơ rối loạn nội tiết hoặc các bệnh lý khác.

3.2 Dấu hiệu chỉ ra sự hiện diện của khối u hoặc vấn đề nghiêm trọng về bệnh lý khác:

Một loạt các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc dậy thì sớm(CPP) ở trẻ có thể là dấu hiệu của các căn bệnh nguy hiểm có thể xảy ra có thể ví dụ như:
- Nứt đốt sống.
- U xơ thần kinh.
- Kháng insulin trong máu(hệ quả của béo phì, tiểu đường loại 2 và tăng nguy cơ các bệnh tim mạch),...
Các bạn có thể theo dõi các nghiên cứu khác tại đây.

3.3 Khiến đứa trẻ, đặc biệt là bé gái, trở thành đối tượng quan tâm tình dục của người lớn:

Sự phát triển sớm cơ quan sinh dục và hình thành các đặc điểm ngoại hình trước tuổi dễ khiến trẻ trở thành mục tiêu của sự quan tâm tình dục từ người khác. Nguy cơ này đòi hỏi sự giáo dục và bảo vệ từ phía gia đình và xã hội nhằm đảm bảo sự an toàn cho trẻ.

3.4 Vấn đề về sức khỏe tâm

Nghiên cứu (1) chỉ ra trẻ dậy thì sớm có nguy cơ cao mắc các vấn đề về sức khỏe cảm xúc và tinh thần, chẳng hạn như lo lắng , trầm cảm , lòng tự trọng thấp và hình ảnh cơ thể kém hoặc rối loạn nhận thức về ngoại hình. sự khác biệt so với các bạn đồng trang lứa về ngoại hình nên sẽ sinh ra nhiều cảm xúc, suy nghĩ nếu không được sự hỗ trợ, tư vấn từ cha mẹ, hoặc giáo viên rất dễ có thể khiến các bạn suy nghĩ lệch lạc.

3.5 Nguy cơ lạm dụng chất gây nghiện hoặc quan hệ tình dục từ sớm.

Trẻ dậy thì sớm sẽ có những ham muốn tình dục. Điều này xảy ra ở cả bé nam và bé gái. Đặc biệt với những bạn còn quá nhỏ, chưa có những hiểu biết về an toàn tình dục thì sẽ rất dễ để lại nhiều hệ lụy không mong muốn.
Ngoài ra, việc tò mò về thế giới bên ngoài luôn là động lực thúc đẩy các bạn nhỏ muốn khám phá thế giới. Với bối cảnh hiện nay, nếu không được kiểm soát, các bạn có thể sử dụng các các chất kích thích, hoặc chất gây nghiện để thỏa mãn sự tò mò của mình. Thế nhưng, không ai là phụ huynh hay người thân của các bạn lại mong muốn điều đó cả, chúng ta cần thực sự quan tâm để đồng hành cùng các bạn trên chặng đường mới mẻ này.

4. Tác nhân:

4.1 Xenohormone

Hormone môi trường hay chính là hormone ngoại sinh môi trường được đề cập ở phần CPP. Chúng có thể có nguồn gốc tự nhiên, chẳng hạn như phytoestrogen , có nguồn gốc từ thực vật, hoặc có nguồn gốc tổng hợp. Các hợp chất này có thể gây rối loạn nội tiết thông qua nhiều cơ chế bao gồm tác động trực tiếp lên các thụ thể hormone, ảnh hưởng đến mức độ hormone tự nhiên trong cơ thể và bằng cách thay đổi biểu hiện của các thụ thể hormone.
Xenohormone được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau bao gồm liệu pháp tránh thai & hormone, và nông nghiệp. Tuy nhiên, tiếp xúc với một số xenohormone nhất định trong quá trình phát triển của trẻ em có thể dẫn đến một loạt các vấn đề về phát triển bao gồm vô sinh, biến chứng tuyến giáp và dậy thì sớm.
4.1.1 Nông nghiệp
Thuốc estrogen tổng hợp như hormone tăng trưởng ở bò (BVG) thường được sử dụng để tăng kích thước của gia súc và tối đa hóa lượng thịt và sản phẩm từ sữa có thể có từ chúng. Xenohormone cũng được tìm thấy trong một số loại thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ và thuốc diệt nấm.
4.1.2 Nhựa
Xenohormone được tìm thấy trong hầu hết các loại nhựa và chúng xuất hiện trong nhiều sản phẩm tiêu dùng sử dụng các thành phần nhựa hoặc bao bì nhựa.
Chúng có thể được tìm thấy trong một số đồ gia dụng, bao gồm đĩa và đồ dùng bằng nhựa, xốp, màng bọc thực phẩm, sàn nhà, đồ chơi và các đồ vật khác có chứa nhựa hoặc chất hóa dẻo.
4.1.3 Sản phẩm làm sạch và mỹ phẩm
Nhiều sản phẩm gia dụng có thể chứa một số loại xenohormone, bao gồm bột giặt, nước xả vải, xà phòng, dầu gội, kem đánh răng, đồ trang điểm và mỹ phẩm, sản phẩm vệ sinh phụ nữ.
Tìm hiểu rõ hơn tại đây.

4.2 Yếu tố môi trường

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mối liên hệ giữa phơi nhiễm ô nhiễm không khí lâu dài và sự khởi phát của PP là một rủi ro đáng để kiểm soát. Thực nghiệm đã chỉ ra các hạt bụi mịn (PM 2.5 ) và các hạt bụi (PM 10 ) và lưu huỳnh đioxit (SO 2 ), nitơ đioxit (NO 2 ) và ôzôn (O 3 ) có tác động không nhỏ tới tỉ lệ dậy thì sớm tại Hàn Quốc.

4.3 Rối loạn hormone do điều trị y tế

Việc điều trị một số căn bệnh như hen suyễn, viêm khớp đặc biệt là ung thư hoặc khối u phải xạ trị sẽ dễ ảnh hưởng tới tuyến điều khiến hormone gây rối loạn hormone và dẫn tới tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Đây có thể coi là trường hợp tiến thoái lưỡng nan, nhưng chúng ta cũng nên để tâm phòng ngừa các trường hợp xấu khác xảy ra.

4.4 Các yếu tố khác

Một số yếu tố khác ảnh hưởng tới quá trình dậy thì sớm ở trẻ, như:
Yếu tố di truyền: trẻ có cha mẹ hoặc người thân trong gia đình từng dậy thì sớm có nguy cơ cao mắc tình trạng này. Một số đột biến gen liên quan đến sự phát triển của hormone sinh dục cũng có thể đóng vai trò.
Bệnh lý thần kinh: tổn thương hệ thần kinh trung ương: khối u não, viêm não, viêm màng não, chấn thương đầu hoặc dị tật bẩm sinh như não úng thủy có thể làm rối loạn hoạt động của vùng dưới đồi và tuyến yên, gây dậy thì sớm. Đây cũng là lý do đã được đề cập ở phần CPP.
Tác động từ căng thẳng và tâm lý: Môi trường sống căng thẳng: Trẻ sống trong môi trường có bạo lực gia đình, ly hôn, hoặc trải qua cú sốc tâm lý có nguy cơ dậy thì sớm hơn. Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến trục dưới đồi-tuyến yên, đẩy nhanh quá trình phát triển hormone.
Sự kích thích từ văn hóa và xã hội: Tác động xã hội hóa: Việc tiếp xúc sớm với các nội dung liên quan đến tình dục, qua phim ảnh hoặc mạng xã hội, có thể thúc đẩy trẻ nhận thức và thay đổi sớm hơn về tâm sinh lý.

5. Hướng khắc phục và phòng ngừa

5.1 Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp cho trẻ chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có gas và các sản phẩm có khả năng chứa hormone hoặc hóa chất độc hại. Ưu tiên sử dụng thực phẩm hữu cơ và tự nhiên.

5.2 Tăng cường vận động

Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao để duy trì cân nặng hợp lý và hỗ trợ phát triển toàn diện.

5.3 Giảm tiếp xúc với hóa chất độc hại

Tránh sử dụng bao bì nhựa chứa BPA, chọn đồ dùng an toàn cho trẻ em và hạn chế các sản phẩm có nguy cơ gây rối loạn nội tiết.

5.4 Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường, để bác sĩ xác định nguyên nhân và can thiệp kịp thời.

6. Lời của tác giả

Trên đây, là bài tổng hợp của mình, dựa trên các nguồn tham khảo.
Mình không phải là một người trong ngành y, cũng không theo lĩnh vực nghiên cứu nào, chỉ là có hứng thú tìm hiểu về chủ đề này. Vậy nên rất mong nhận được những lời góp ý chân tình vì mình cũng dành ra vài tiếng để cố gắng vọc vạch về nó cô đọng nhất trong phạm vi cho phép.
Mình muốn khai thác mạnh vào 1 số khía cạnh nhưng chưa có đủ thời gian tìm hiểu, và cũng chưa thành thạo trong lĩnh vực này. Mình muốn note lại 1 chút:
1. Xenohormone đối với mình, việc tiếp xúc với những thứ này trong cuộc sống hiện đại nó luôn hiện hữu và cũng bất đắc dĩ phải sử dụng. Tuy nhiên, mình muốn chúng ta cùng mở rộng góc nhìn về tương lai, tức chính là con cháu của các bạn đọc sau này.
Mình hi vọng rằng, nếu chúng ta biết được sự độc hại của nhựa hay vi nhựa; cái không tốt của thuốc tăng trưởng hay thức ăn chăn nuôi công nghiệp: cái chưa hay của mỹ phẩm: cái chưa đẹp của chất tẩy rửa; cái không thơm của mùi hương nước lau sàn. Mình hi vọng, chúng ta có thể thay đổi thói quen dần dần, để tuổi thọ trung bình của dân tộc ta có thể tăng lên, để người người sống trong khỏe mạnh, đó mới chính là nền tảng của 1 dân tộc thịnh vượng.
2. Ô nhiễm không khí, điều này khỏi phải bàn. Mình nghĩ rằng sẽ còn rất lâu nữa, chúng ta mới có thể có 1 nguồn không khí sạch để dùng khi mà nhà nhà công nghiệp hóa, người người Al hóa. Nhưng chúng ta có quyền quyết định, chọn ở thành phố chật chội hay chọn về vùng quê an bình, mình biết mỗi người có câu trả lời khác nhau, nhưng hãy luôn hướng về quê hương nhé!!
3. Sự kích thích từ văn hóa xã hội, chắc hẳn nếu để tìm 1 nghiên cứu gắn link bạn đọc tiện theo dõi, mình nghĩ làm được. Nhưng mình cũng muốn bạn tự liên hệ với thực tế rằng: Bạn có cảm thấy, trẻ em ở thành phố dậy thì sớm hơn trẻ em ở nông thôn hay không? Mình nghĩ bạn biết câu trả lời. Vẫn là cái tình thế tiến thoái lưỡng nan? Cha mẹ đành phải để con tiếp cận với smart phone, tivi và tiếp đó sẽ là những nội dung mà nếu không kiểm soát thì nó thực sự là điên rồ đấy!
Thoai, tới đây, bút cũng sắp hết mực, tay cũng mỏi, đầu có chút mệt rùi.
Tạm biệt các bạn, chúng ta lại tiếp tục với công cuộc cơm áo gạo tiền và gặp lại vào lần sau nhé! pái pai LoL :v
Góc_nhìn_thời_sự Giáo_dục Trung Học Cơ Sở Tiểu học