Hướng dẫn từng bước cách trả công cho freelancers bằng sự tôn trọng thay vì tiền.

Tác giả Jens Lennartsson


Tôi là một trong những người may mắn thức dậy hằng ngày (đôi khi cực muộn vì tôi làm việc không năng suất vào buổi sáng) và làm những công việc mà tôi yêu thích.
Tôi làm nghề, ờm, kể chuyện tự do. Tôi chụp ảnh, viết bài về du lịch, viết blog trên Medium và dạy mọi người cách kể chuyện bằng ảnh. Tôi làm việc cho các tạp chí, các tập đoàn, các hãng máy bay và các tổ chức phi chính phủ ở mọi nơi trên thế giới.
Từ khi tôi bắt đầu làm công việc này khoảng một thập kỉ trước, tôi đã làm việc với một cơ số người, những người muốn tôi làm cho họ mà không phải trả công. Tôi đã làm phần lớn họ thất vọng, mà thường là theo cách tiêu cực căng cực. Và tôi cũng chẳng tự hào gì về chuyện đó mỗi khi nghĩ lại.
Cho nên tôi thấy giờ là lúc tốt nhất để chúng ta “nói thẳng” ra với nhau. Coi như để cùng đặt mình vào tình huống ấy mà. Cũng là để không ai phải chịu thiệt. Bởi vì tương lai này là của chúng mình, những nghệ sĩ và những người tự do.
Đây là những gì mà bạn — một Giám đốc Nghệ thuật rẻ tiền, một CEO tham lam hay một thiên thần thông thái của NGO — cần phải làm để bắt tôi làm việc bằng cơm nguội và nước lã.

Xin người. Đừng nói với tôi rằng bạn “không thể trả nhiều hơn”.

Tôi khá thông minh. Mặc dù tôi chẳng tốt nghiệp bất cứ Đại học nào, tôi cũng không đến nỗi ngu. Thật sự. Tôi đã chu du nhiều nước và gặp đủ thể loại người cố gắng dụ dỗ tôi làm gì đó chỉ để có lợi cho họ. Họ muốn tôi mua cốc trà đá giá 15k, đắt gấp 3 bình thường, còn giúp tôi đổi tiền của mình sang thứ tiền tệ còn chẳng tồn tại trên quả đất.
Vì vậy nên tôi đã học được cách đọc vi khi có người nào đó nói lời đường mật với tôi. Và trừ khi người rót những lời đường mật ấy vào tai tôi là một quý cô trẻ đẹp xinh xắn, thì sẽ hem bao giờ tôi chấp nhận mình bị coi như một thằng ngu, tập tiếp theo trong season thứ n.
Bạn xin lỗi vì bạn không thể trả tôi nhiều hơn thế, nhể? Tôi cũng không phải chuyên gia về bất động sản, cơ mà có vẻ cái văn phòng đẹp đẽ bóng lộn này có thể tốn của bạn mất vài chục đô-la mỗi tháng đúng hơm? Và nếu bạn có nhiều hơn một chục nhân viên, thì tiền lương hàng tháng của họ cũng đau đầu phết ấy. Hoặc, thực tế là bạn đang kiếm hàng ngàn đô-la trong ngành công nghiệp âm nhạc nhưng lại có “ngân sách eo hẹp, hạn chế, không cho phép” khi tiến hành quay phóng sự về hãng thời trang mới toàn đồ xa xỉ của mình?
Biết sao không? Bạn có thể trả tôi nhiều hơn bạn nói. Bạn chỉ không muốn trả tôi nhiều hơn, bởi vì bạn thà bỏ tiền vào chỗ mà bạn cho là có giá trị hơn là bỏ tiền ra cho tôi.

Nếu bạn không thể trả công, hãy cho lại tôi thứ gì đó!

Thông thường, bạn sẽ cung cấp dịch vụ và đổi lại bằng tiền. Nhưng tôi tin rằng điều quan trọng nhất trên thế giới này, hơn cả tiền, là dành thời gian làm điều gì khiến bạn lớn lên như một con người, học được điều gì đó mới mẻ. Tôi làm những việc mà tôi thích, bởi vì tôi yêu chúng. Nhưng đừng lẫn lộn cái tôi vừa nói với việc tôi không trân-trân — trân trọng-trọng — trọng những tác phẩm mà tôi làm ra.

Tôi đã chắc mẩm rằng mình không phải lo lắng về việc thanh toán các loại hóa đơn hàng tháng. Tôi không chi tiêu nhiều, tôi thích trải nghiệm hơn là mua đồ, tôi kiếm được nhiều tiền vào những tháng bỗng dưng đẹp trời và để dành cho những tháng thất bát. Điều đó cho tôi cơ hội được chọn tôi sẽ làm cái gì và làm với ai.
Điều đó cũng đơn giản nghĩa là tôi không CẦN tiền của bạn.
Tôi lấy thù lao theo giờ ở mức nhất định. Nhưng tôi vẫn sẵn sàng làm thêm nhiều việc hơn thế — nếu tôi cảm thấy tôi sẽ nhận lại được thứ gì đó. Tôi cũng sẵn sàng chụp ảnh cho một NGO nếu điều đó có thể làm thay đổi cuộc đời của một ai đó khác. Tôi cũng hạnh phúc khi làm một công việc nơi tâm hồn nghệ sĩ của tôi có thể bay lượn tự do và thử nghiệm những điều mới lạ.
Hai điều thôi: Một là, không, tôi không nghĩ “có cơ hội tiếp xúc và mở rộng quan hệ” khi làm việc không công cho bạn sẽ giúp tôi theo cách nào đó. Hai là, nếu bạn kiếm tiền từ việc kinh doanh của bạn, tôi cũng sẽ kiếm được tiền khi làm việc cho bạn.

Hoặc bạn cũng có thể trả tôi sau, bạn hiền ạ!

Chuẩn, tôi biết vạn sự khởi đầu nan. Kể cả khi bạn sẽ kiếm được tiền từ việc kinh doanh của bạn, thì thời gian này bạn cũng đang không làm được đồng nào cả. Hãy hỏi tôi liệu bạn có thể trả tôi sau hay không. Hoặc chia làm nhiều đợt. Chỉ cần cho tôi thấy bạn đánh giá cao những việc tôi làm và thời gian của tôi, và tôi sẽ làm tất cả mọi việc trong khả năng để giúp bạn.
Tôi không ngại khi mạo hiểm giúp đỡ một start up về hình ảnh của họ — kể cả khi tôi có thể không nhận lại được gì vì ý tưởng kinh doanh chẳng bao giờ thành hiện thực. Nhưng nếu công việc có tiến triển, hãy trả lại phần của tôi bất cứ khi nào bạn có phần.

Cuối cùng, hãy để TÔI quyết định khối lượng công việc của mình.

Hãy nói thẳng với tôi, rằng NHIÊU ĐÂY là số tiền bạn có thể chi trả. Hãy cho tôi biết rằng bạn hiểu từng này là quá ít, và bạn cũng muốn trả tôi nhiều hơn thế. Hãy nói cho tôi việc bạn cần, và hỏi tôi liệu tôi có thể làm được gì với bằng ấy tiền. Nếu tôi cảm thấy làm việc cùng bạn thật sự vui, thì tôi cũng chẳng ngại khi làm việc 6 giờ với tiền công chỉ 2 giờ. Như tôi đã nói trước đây, tôi yêu những việc tôi làm. Và tôi cũng thích những người tốt luôn thẳng thắn với tôi. Tôi thích những người tôi có thể tin tưởng.
Túm váy lại là như này (vì tôi biết thời gian là tiền bạc): Đừng đối xử với tôi như lúc mẹ tôi thả tôi xuống cầu thang. Hãy tôn trọng những gì tôi làm. Hãy thẳng thắn với tôi.
Nếu bạn thích bài viết này (kể cả khi đang không mặc quần và ngồi tâm sự với em bồn cầu), hãy "chào cờ"🔼 để cho mình thêm động lực, và để thật nhiều người cùng đọc bài viết này nhé!