Đầu tư vào một phần nhỏ của viên kim cương

Một nền tảng cho phép nhà đầu tư sở hữu một phần nhỏ của những viên đá quý đắt giá

Một mô hình đầu tư mới ra đời mang tên “fractional ownership” cho phép các nhà đầu tư mua một phần nhỏ của những viên kim cương có giá trị cao.

Ý tưởng đằng sau mô hình này là: những viên kim cương đặc biệt — vốn liên tục tăng giá trong những năm qua — có thể mang lại lợi nhuận đầu tư hấp dẫn cho các nhà đầu tư cá nhân.

________________________________________

Chúng tôi có thể bị coi là “trường phái cũ”, nhưng vẫn kiên định với quan điểm: khi đầu tư vào tài sản hữu hình, bạn nên trực tiếp nắm giữ nó.

Dĩ nhiên, bạn có thể chuyển khoản cho các công ty uy tín, nhưng vẫn muốn sở hữu vật chất thật càng sớm càng tốt dù đó là đá quý, kim loại quý, tác phẩm nghệ thuật hay một chiếc Ferrari.

Những công cụ đầu tư kiểu “fractional ownership” lại đang xuất hiện đi ngược lại nguyên tắc đó.

Trong cơn sốt đầu tư kim cương điên cuồng của thập niên 1980, nhiều công ty đã lập ra các quỹ hợp danh hữu hạn để bán “cổ phần” của những viên kim cương trắng cho công chúng đầu tư.

Và rồi câu nói đùa cũ lại vang lên: “Các đối tác chung bắt đầu với kiến thức và không có tiền; các đối tác góp vốn thì kết thúc với không có tiền nhưng lại có đầy kiến thức.”

Một bài học đắt giá.

Hơn nữa, mô hình mới này đang được giới thiệu với mức giá khởi điểm quá cao — 750.000 USD mỗi carat. Không thể bắt đầu ở mức giá bán lẻ mà vẫn kỳ vọng sinh lời.

Những mô hình “fractional ownership” ngày nay gợi nhớ đến các quỹ kim cương hợp danh cũ: bạn gửi tiền cho người mà bạn tin là đáng tin cậy, nhưng rốt cuộc lại mất quyền kiểm soát, và chuyện xấu có thể xảy ra.

Nơi an toàn nhất cho tài sản của bạn, vẫn là ở trong tay bạn.

Tuy nhiên, một doanh nghiệp mới đã chọn hướng đi khác: Luxus – nền tảng đầu tư sở hữu một phần nhỏ và tập trung vào kim cương màu quý hiếm – sẽ mang đến cho các nhà đầu tư cá nhân cơ hội hiếm hoi để bước chân vào thế giới đầu tư đá quý cao cấp.

Công ty được sáng lập bởi Dana Auslander, chuyên gia quỹ đầu cơ, và Gretchen Gunlocke Fenton, nhà báo thời trang, đã chính thức ra mắt gần đây với đợt chào bán đầu tiên: một viên kim cương hồng fancy nặng 0,54 carat.

Mục tiêu của Luxus là giúp các nhà đầu tư có thể mua một phần rất nhỏ của viên đá – chỉ từ 0,1% giá trị – qua đó mở ra cánh cửa bước vào thị trường vốn chỉ dành cho những người sở hữu hàng triệu đô la.

Ý tưởng là: những viên kim cương màu đặc biệt, vốn duy trì đà tăng giá ổn định, có thể trở thành một kênh sinh lợi mới.

Tuy nhiên, giống như các hình thức “đầu tư sở hữu một phần nhỏ” khác, nhà đầu tư sẽ không được trực tiếp sở hữu hay tiếp cận viên đá, cũng như không có quyền quyết định thời điểm hoặc cách thức bán lại, và do đó, lợi nhuận chỉ được ghi nhận khi viên kim cương được bán đi.

Hiện nay, kim cương hồng vẫn nằm trong nhóm đá quý đắt giá nhất thế giới.

Những viên có kích thước lớn, độ tinh khiết và màu sắc xuất sắc thường được bán với giá từ 1 triệu đến 1,2 triệu USD mỗi carat trên thị trường bán lẻ.

Viên kim cương đắt nhất từng được bán, Pink Star, là một viên hồng đậm vivid nặng 59,6 carat, hoàn toàn không tì vết bên trong (internally flawless), được bán với giá 71 triệu USD trong phiên đấu giá Sotheby’s năm 2017 — tương đương gần 1,2 triệu USD mỗi carat.

Theo Fancy Color Diamond Index (FCDI) – chỉ số theo dõi giá bán sỉ của kim cương màu – các viên kim cương màu rực rỡ (fancy colored diamonds) đã tăng giá trung bình 9–12% mỗi năm trong những năm gần đây.

Từ đầu năm 2005 đến quý I năm 2022, giá của kim cương fancy vivid pink (cấp độ cao nhất) đã tăng 427,8%.

Ngay cả các cấp độ thấp hơn cũng tăng đáng kể: kim cương fancy pink tăng 325,6%, còn fancy intense pink tăng 382,6%.

Để so sánh, giá vàng trong cùng giai đoạn chỉ tăng khoảng 300%, còn chỉ số S&P 500 tăng 384%.

Trừ khi bạn có trong tay hàng triệu đô la để đầu tư, còn không thì gần như không thể sở hữu được những viên kim cương như vậy. Các viên nhỏ hơn hoặc kim cương không màu thì lại không có mức tăng giá tương đương.

Với sự phát triển của các nền tảng đầu tư thay thế từ nghệ thuật, kỷ vật thể thao cho đến tiền điện tử việc một ai đó tạo ra nền tảng đầu tư cho đá quý chỉ còn là vấn đề thời gian.

Đợt phát hành đầu tiên mà người dùng có thể mua vào là một viên kim cương hồng tím fancy vivid nặng 0,54 carat, xuất xứ từ mỏ Argyle huyền thoại ở Úc – nguồn cung cấp tới 90% kim cương hồng trên thế giới, nay đã đóng cửa.

Luxus đã mua viên đá này từ Kwiat, một công ty kim cương gia đình được thành lập năm 1907, vốn từng mua viên kim cương này tại Argyle Tender – sự kiện đấu giá kín danh tiếng vào năm 2016.

Bà Dana Auslander, Giám đốc điều hành của Luxus, đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý tài sản và cấu trúc sản phẩm tài chính cho các quỹ đầu cơ, từng làm việc tại những tập đoàn lớn như Blackstone Alternative Asset Management và Harbinger Capital Partners, trước khi đồng sáng lập Luxus.

Đồng sáng lập còn lại, Gretchen Gunlocke Fenton, từng làm việc trong bộ phận truyền thông của Chanel và giữ vị trí biên tập viên thời trang tại Vogue, Town & Country, và Glamour. Bà mang đến cho Luxus mạng lưới và hiểu biết sâu rộng trong ngành thời trang – trang sức cao cấp.

Tháng 7 năm 2021, hai nhà sáng lập quyết định chính thức khởi động Luxus và huy động được 2,5 triệu USD vốn đầu tư tiền hạt giống (pre-seed), trong đó có sự tham gia của nhà thiết kế thời trang Veronica M Beard.

Năm nay được xem là giai đoạn thử nghiệm, bắt đầu bằng sản phẩm đầu tay: viên kim cương hồng.

Nếu việc ra mắt toàn diện trong năm tới thành công, Luxus sẽ mở rộng sang các dòng kim cương màu khác, như xanh lam và vàng. Xa hơn, họ còn có kế hoạch tiến vào lĩnh vực đồng hồ xa xỉ.

________________________________________

Luxus sẽ phát hành 2.000 cổ phần cho viên kim cương hồng, mỗi cổ phần có giá 200 USD, định giá tổng viên đá ở mức 400.000 USD.

Công ty cho biết, mức giá này — cũng như các sản phẩm tương lai — được xác định thấp hơn giá bán lẻ nhưng cao hơn giá bán sỉ, dựa trên dữ liệu thị trường và đánh giá độc lập từ các tổ chức chuyên môn, bao gồm Viện Ngọc học Quốc tế (IGI).

Một hội đồng cố vấn độc lập hiện đang được thành lập sẽ chịu trách nhiệm định giá chính thức khi Luxus ra mắt đầy đủ vào năm 2023.

Theo ông Greg Kwiat, Giám đốc điều hành của Kwiat, mức giá chào bán hiện tại phản ánh khá chính xác giá trị thị trường của viên đá:

“Điều quan trọng nhất chúng tôi mang lại là mức giá dành cho nhà đầu tư cá nhân phải phản ánh giá trị thị trường công bằng, đảm bảo họ có khả năng sinh lời. Điều đó đồng nghĩa là không được mua ở mức giá cao nhất có thể tưởng tượng ra, và chắc chắn không phải giá bán lẻ.”

Sau 12 tháng, Kwiat sẽ chịu trách nhiệm bán viên kim cương cho Luxus:

“Khi viên đá được bán, đó chính là lúc nhà đầu tư hưởng lợi nhuận. Trong suốt thời gian đó, chúng tôi sẽ đảm bảo bán với mức giá phản ánh giá trị thị trường hiện tại đầy đủ,” ông nói.

“Tôi nghĩ chúng tôi sẽ bán viên đá này giống như cách chúng tôi bán các tài sản quan trọng khác: giới thiệu riêng cho những người mua tiềm năng tốt nhất.”

Ông Kwiat tỏ ra hào hứng khi Kwiat trở thành công ty kim hoàn đầu tiên tham gia mô hình đầu tư mới này, mà ông cho là một phần tất yếu của tương lai ngành trang sức:

“Chúng ta cần có tầm nhìn xa. Tôi nghĩ đây là một trong những dự án thú vị nhất mà tôi từng tham gia trong suốt 20 năm làm nghề.”

________________________________________

Luxus và Kwiat đều không tiết lộ giá mua ban đầu của viên kim cương, nghĩa là các nhà đầu tư cá nhân sẽ không thể biết được lịch sử giá của nó và phải tin tưởng rằng viên đá đã được định giá hợp lý để họ có thể sinh lời.

Đây là một yếu tố đáng lo ngại, theo ông Martin Rapaport, người sáng lập Rapaport Diamond Report (ấn phẩm theo dõi giá và thị trường kim cương toàn cầu) và RapNet, mạng lưới giao dịch điện tử có tới 930.000 viên kim cương.

Ông Rapaport cảnh báo:

“Nếu đó là một công ty không có tên tuổi và bạn không được minh bạch về giá mua thực tế của viên kim cương, thì hãy tránh xa ngay lập tức.

Các nhà đầu tư sẽ rơi vào thế bất lợi nghiêm trọng khi họ không biết giá gốc thực của tài sản.”

Truyền thống trong ngành là các thương nhân không bao giờ tiết lộ giá họ đã trả, nhưng có thể điều này sẽ phải thay đổi trong kỷ nguyên đầu tư chia nhỏ.

Dựa trên cơ sở dữ liệu của mình, ông Rapaport ước tính một viên kim cương tương tự có giá bán sỉ từ 300.000–400.000 USD mỗi carat, và có thể bán lẻ với giá gấp đôi.

Vì viên đá mà Luxus chào bán chỉ nặng 0,54 carat, điều đó có nghĩa là nhà đầu tư đang mua gần với mức giá bán lẻ hiện hành.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng không thể có so sánh chính xác tuyệt đối, bởi mỗi viên kim cương là duy nhất:

“Rất khó để so sánh thứ gì đó hiếm như thế này,” ông nói.

“Chỉ khi Luxus minh bạch hơn, nhà đầu tư mới có thể biết mình đang mua hời hay bị định giá quá cao.”

Luxus cho phép các nhà đầu tư mua “cổ phần” của những viên kim cương và đồ trang sức cao cấp, tương tự như cách các nền tảng như Masterworks cho phép người dùng đầu tư vào tác phẩm nghệ thuật. Thay vì bỏ ra hàng triệu đô la để sở hữu trọn vẹn một viên đá quý, bạn có thể mua một phần nhỏ – đôi khi chỉ với vài trăm đô la – của viên kim cương đó, và hy vọng giá trị của nó sẽ tăng theo thời gian.

Người sáng lập và Giám đốc điều hành của Luxus, Dana Auslander, xuất thân từ ngành tài chính. Bà từng làm việc tại các quỹ đầu tư lớn như Blackstone và Millennium Management. Sau nhiều năm trong thế giới đầu tư truyền thống, Auslander nhận thấy một khoảng trống: các tài sản xa xỉ như kim cương, ngọc lục bảo hay đồng hồ cao cấp được giao dịch giữa giới siêu giàu, trong khi phần lớn các nhà đầu tư phổ thông không thể tiếp cận. Luxus ra đời nhằm “dân chủ hóa” việc đầu tư vào các vật phẩm xa xỉ có giá trị hiếm có.

Theo Auslander, kim cương và đá quý nói chung có những đặc điểm đầu tư hấp dẫn: nguồn cung hạn chế, tính di động cao, và khả năng giữ giá trị trong thời kỳ lạm phát hoặc biến động kinh tế. Tuy nhiên, thị trường này vốn thiếu tính minh bạch, bị chi phối bởi một số ít các tập đoàn lớn, và hầu như không có chỉ số định giá công khai như thị trường chứng khoán. Chính vì vậy, Luxus hướng tới việc tạo ra một thị trường thứ cấp nơi các “cổ phần” kim cương có thể được giao dịch lại, cung cấp tính thanh khoản cho người sở hữu.

Một trong những viên kim cương đầu tiên được Luxus “mã hóa” (tokenize) để chào bán là một viên kim cương hồng hiếm của nhà Argyle (Úc) – mỏ từng là nguồn cung lớn nhất thế giới cho kim cương hồng trước khi đóng cửa vào năm 2020. Viên đá được định giá khoảng 400.000 USD, và Luxus đã chia nhỏ quyền sở hữu thành hàng nghìn phần, cho phép các nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia.

Tuy nhiên, đầu tư vào kim cương không giống như đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu hay thậm chí nghệ thuật. Một cổ phiếu của Apple hay Tesla có thể dễ dàng giao dịch, định giá công khai và kiểm toán minh bạch. Còn kim cương – đặc biệt là loại “hiếm có, độc nhất” – lại là một thế giới hoàn toàn khác. Giá trị của nó phụ thuộc vào yếu tố cảm xúc, độ hiếm, nguồn gốc và thị hiếu của giới sưu tập hơn là các nguyên tắc tài chính truyền thống.

Luxus cố gắng giải quyết vấn đề này bằng cách hợp tác với các phòng giám định danh tiếng như GIA (Gemological Institute of America) để bảo đảm rằng mọi viên kim cương được chào bán đều có chứng thư rõ ràng. Ngoài ra, công ty cũng thuê các nhà đấu giá và chuyên gia tư vấn trang sức cao cấp để định giá độc lập, từ đó xác định mức giá phát hành cho mỗi đợt chào bán.

Theo Auslander, “Kim cương và trang sức cao cấp là một lớp tài sản đã tồn tại hàng thế kỷ, nhưng lại chưa từng được tổ chức hóa như một phương tiện đầu tư đại chúng. Chúng tôi đang tạo ra một cây cầu nối giữa thế giới tài chính và thế giới xa xỉ.”

Tuy vậy, không phải ai cũng bị thuyết phục. Một số nhà phân tích cho rằng ý tưởng “chia nhỏ viên kim cương” có thể hấp dẫn về mặt tiếp thị, nhưng lại đặt ra câu hỏi thực tế: Ai sẽ mua lại phần sở hữu đó khi bạn muốn bán? Và làm thế nào để xác định giá thị trường hợp lý cho một viên đá mà chỉ một số ít người trên thế giới có thể định giá chính xác?

Một trong những thách thức lớn nhất đối với ý tưởng đầu tư kim cương theo hình thức chia nhỏ là định giá. Không giống cổ phiếu có giá giao dịch niêm yết hàng ngày, giá trị của kim cương không được công bố công khai và thường mang tính chủ quan. Mỗi viên kim cương là độc nhất, và điều đó khiến việc xác lập “giá thị trường” trở nên vô cùng khó khăn.

Các sàn đấu giá lớn như Christie’s hay Sotheby’s có thể tạo ra chuẩn giá tham chiếu, nhưng ngay cả ở đó, giá bán thường chịu ảnh hưởng bởi câu chuyện, người bán, và độ hiếm của từng viên đá. Một viên kim cương hồng Argyle, chẳng hạn, có thể được bán cao gấp đôi giá ước tính chỉ vì nhà sưu tập muốn sở hữu “một phần của lịch sử” sau khi mỏ Argyle đóng cửa.

Trong trường hợp của Luxus, công ty sử dụng các báo cáo giám định độc lập và ý kiến định giá từ các chuyên gia trong ngành để thiết lập giá phát hành ban đầu cho mỗi tài sản. Tuy nhiên, thị trường thứ cấp mà Luxus hứa hẹn vẫn chưa được chứng minh là hoạt động hiệu quả. Người mua các “cổ phần kim cương” vẫn chưa biết chắc rằng họ có thể bán lại dễ dàng, hoặc rằng giá trị tài sản của họ sẽ tăng theo thời gian.

Các chuyên gia tài chính cảnh báo rằng việc đầu tư vào những tài sản không có tính thanh khoản (illiquid assets) như kim cương hoặc nghệ thuật cao cấp có thể rất rủi ro. Khi thị trường đi xuống, những người nắm giữ các “cổ phần” như vậy có thể không tìm được người mua, hoặc buộc phải chấp nhận bán lỗ sâu.

Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng phải lưu ý đến cơ cấu phí. Luxus tính phí quản lý hàng năm, và có thể thu thêm phí khi bán lại hoặc khi tài sản được thanh lý. Những khoản chi phí này làm giảm lợi nhuận ròng của người đầu tư. Một số chuyên gia so sánh mô hình này với các quỹ đầu tư nghệ thuật hoặc rượu vang, nơi lợi nhuận chủ yếu đến từ câu chuyện thương hiệu chứ không phải hiệu suất thực tế của tài sản.

Giới phê bình cho rằng:

“Luxus đang bán ra không chỉ là quyền sở hữu một viên kim cương, mà còn là một giấc mơ – giấc mơ được tham gia vào thế giới xa xỉ mà trước đây chỉ dành cho giới siêu giàu.”

Tuy nhiên, giấc mơ ấy có thể chứa nhiều rủi ro nếu nhà đầu tư không hiểu rõ cơ chế hoạt động. Không có gì đảm bảo rằng giá kim cương sẽ tăng. Trên thực tế, giá kim cương tự nhiên đã suy giảm liên tục trong vài năm gần đây, đặc biệt là khi kim cương tổng hợp (lab-grown diamonds) ngày càng phổ biến và được chấp nhận rộng rãi trong ngành trang sức.

Một yếu tố khác gây tranh cãi là sự thiếu minh bạch trong thị trường kim cương toàn cầu. Chuỗi cung ứng đá quý từ mỏ đến thị trường bán lẻ rất phức tạp, và việc xác định nguồn gốc (provenance) của một viên đá có thể khó hơn nhiều so với tưởng tượng. Các viên kim cương thường được cắt, đánh bóng, rồi trao đổi qua nhiều quốc gia trước khi đến tay người tiêu dùng. Điều này khiến việc định giá, xác minh và theo dõi lợi nhuận đầu tư trở nên mờ mịt.

Dù vậy, Luxus vẫn tin rằng họ đang đi đúng hướng. Công ty nhấn mạnh rằng họ chỉ chọn những viên kim cương “có giá trị đầu tư” – nghĩa là có đặc điểm hiếm, màu sắc nổi bật, hoặc mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt. Đồng thời, mọi viên đá đều được bảo quản trong môi trường kiểm soát nghiêm ngặt, và người mua có thể theo dõi tình trạng của tài sản thông qua nền tảng trực tuyến.

Auslander cho biết:

“Chúng tôi không bán kim cương để đeo, mà bán quyền tham gia vào một lớp tài sản hiếm có. Đây là cách để các nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục của họ – tương tự như cách họ đầu tư vào rượu vang quý hay tác phẩm nghệ thuật.”

Dù ý tưởng đó nghe có vẻ hợp lý trên lý thuyết, các chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi: cho đến khi Luxus chứng minh được rằng các nhà đầu tư có thể thực sự kiếm lời, đây vẫn là một mô hình mang tính thử nghiệm, hấp dẫn về mặt truyền thông hơn là tài chính.

Mô hình đầu tư của Luxus có nhiều điểm tương đồng với Masterworks, một nền tảng nổi tiếng cho phép nhà đầu tư mua cổ phần trong các tác phẩm nghệ thuật đắt giá như tranh của Banksy hay Basquiat.

Cũng giống như Masterworks, Luxus cố gắng biến tài sản xa xỉ – vốn khó tiếp cận và thiếu thanh khoản – thành dạng chứng khoán hóa có thể đầu tư được. Mỗi viên kim cương được “niêm yết” như một loại cổ phiếu riêng lẻ, có mã định danh và bản công bố chi tiết cho nhà đầu tư.

Luxus cho biết, khi thị trường hoặc giá trị viên kim cương tăng đủ cao, họ sẽ bán viên đá và phân chia lợi nhuận cho những người nắm giữ cổ phần, sau khi trừ phí quản lý và chi phí giao dịch. Tuy nhiên, không có thời hạn cụ thể cho các đợt bán ra này, và việc chờ đợi lợi nhuận có thể kéo dài nhiều năm.

Các nhà phân tích cảnh báo rằng sự biến động của thị trường kim cương và chi phí bảo hiểm, lưu trữ có thể làm hao mòn đáng kể phần lợi nhuận tiềm năng. Hơn nữa, không có cách nào để chắc chắn rằng viên kim cương được bán ra sẽ đạt mức giá cao hơn giá ban đầu mà Luxus đã định.

Trong khi đó, những người ủng hộ lại cho rằng đây là một bước tiến dân chủ hóa trong thế giới tài sản xa xỉ.

Thay vì phải bỏ ra hàng triệu đô la để sở hữu trọn vẹn một viên đá, người bình thường giờ đây có thể tham gia chỉ với vài trăm hoặc vài nghìn đô la – và cảm nhận rằng mình là “một phần của thế giới trang sức cao cấp.

Điều này cũng phản ánh một xu hướng lớn hơn: thế hệ nhà đầu tư trẻ, đặc biệt là thế hệ Millennials và Gen Z, đang ngày càng quan tâm đến những trải nghiệm đầu tư có tính biểu tượng, thẩm mỹ và câu chuyện, chứ không chỉ thuần túy lợi nhuận tài chính.

Một viên kim cương hồng 10 carat có thể không sinh lời nhanh, nhưng nó gợi nên cảm giác sang trọng, độc quyền và “chạm tay tới vĩnh cửu” – những giá trị phi vật chất mà tiền khó mua được ở nơi khác.

Dẫu vậy, các chuyên gia tài chính khuyến nghị rằng những khoản đầu tư kiểu này nên được xem là bổ sung, chứ không phải cốt lõi trong danh mục tài chính của nhà đầu tư.

Không có đủ dữ liệu lịch sử để xác định hiệu suất dài hạn của loại tài sản này, và rủi ro mất vốn là hoàn toàn có thật.

“Kim cương là thứ mà bạn nên yêu, chiêm ngưỡng và trân trọng – chứ không nhất thiết là một công cụ đầu tư hiệu quả. Nhưng nếu bạn hiểu rõ rủi ro và chấp nhận nó như một phần của trải nghiệm, thì việc sở hữu một phần viên kim cương 20 carat cũng là một cách thú vị để tham gia vào thế giới xa xỉ.”

Luxus dường như đang bán giấc mơ ấy – một giấc mơ về sự sang trọng có thể chia sẻ, về việc tham gia vào một thị trường xưa nay chỉ dành cho giới thượng lưu, và về niềm tin rằng cái đẹp, dù ở dạng vật chất hay tài chính, đều có thể được sở hữu một phần nhỏ.

Bloomberg

ngày 10 tháng 6 năm 2022

Lược dịch Kira Trần