Ai đã từng xem bộ phim Đất phương nam hẳn đều ấn tượng với con người, cảnh vật vùng nông thôn miền Nam đầu thế kỷ hai mươi. Mỗi lần bài ca Đất phương nam vang lên, mình lại nhớ về những hình ảnh trong phim. Dịp này mình khá mong chờ bản điện ảnh nên đã đọc nguyên tác của Đoàn Giỏi để hiểu hơn về nội dung phim.
Bối cảnh Đất rừng phương nam của Đoàn Giỏi là những năm sau thế chiến thứ hai, giặc Pháp theo chân quân đồng minh tái chiếm Đông Dương. Cuộc chiến giữa lực lượng Việt Minh và quân Pháp rất ác liệt. Người dân từ các đô thị phải chạy nạn về vùng nông thôn, trong đó có gia đình An. Nhà An có ba người, bố mẹ đều là thị dân bình thường. Tuy người cha có lòng yêu nước nhưng không hề tham gia cách mạng. 
Trong quá trình tản cư, cha mẹ An bị thiệt mạng do trúng bom. Từ đây, An bắt đầu lưu lạc một mình. Lúc đầu cậu theo nhóm quân Việt Minh đang tải lương, sau ở nhờ nhà dì Tư Béo làm phụ quán. Tại đây, cậu phát hiện vợ chồng Tư Mắm làm gián điệp cho Pháp nên bị truy giết. Dù cậu trốn thoát nhưng quán của dì Tư bị đốt nên dì phải chuyển nơi khác làm ăn. Cuối cùng An nhận ông Hai bắt rắn làm cha nuôi và theo nhà ông di chuyển khắp vùng Nam bộ, sang tận Cao Miên lánh nạn. Ở vùng U Minh, một lần nữa An gặp lại nhóm Việt Minh đang ẩn nấp trong rừng và gia nhập nhóm quân đội này.
Trong phim truyền hình Đất phương nam của Nguyễn Vinh Sơn, bối cảnh lùi lại những năm đầu thế kỷ hai mươi, tập trung khai thác mâu thuẫn giữa người nông dân với địa chủ và thực dân. Kịch bản đã mượn nhân vật và tình tiết trong Đất rừng phương nam, kết hợp với con người, sự kiện có thật. Cho nên phim truyền hình có nhiều chi tiết khác với nguyên tác.
Còn về phim điện ảnh Đất rừng phương nam 2023 không hề dựa theo nguyên tác mà lấy kịch bản truyền hình và sửa thành câu chuyện khác. Có thể gọi nó là dị bản của dị bản. Nhân vật Út Lục Lâm không hề xuất hiện trong nguyên tác và chỉ thoáng qua trong phim truyền hình được đẩy thành nhân vật trọng yếu trong suốt bộ phim. Tương tự, lực lượng chống Pháp chủ chốt từ Việt Minh, nông dân biến thành Thiên Địa hội, Nghĩa Hoà đoàn. Trong lịch sử, các hội kín miền Nam từng nở rộ. Tuy nhiên hoạt động manh mún, có tính chất phức tạp do một số hội giống băng nhóm bảo kê, chèn ép người dân phải nhập hội, đóng thuế. 
Nội dung phim không cần tranh cãi nếu như nó không có dòng chữ “lấy cảm hứng từ Đất rừng phương nam” của Đoàn Giỏi và gắn mác phim lịch sử. Hãy coi nó là một bộ phim hài với tựa đề “Út Lục Lâm và Thiên Địa hội truyền kỳ”.
Đánh giá tổng thể, phim hài này khá ổn, diễn viên nhí đóng rất đạt, thể hiện cảm xúc tốt. Điểm trừ là lạm dụng kĩ xảo không cần thiết, khiến hình ảnh có phần giả tạo. Nguyên nhân có thể do rừng phá hết rồi, không kiếm được cảnh thật. Thêm nữa, bác ba trợn vẫn diễn lố như mọi khi, nói đạo lý không đúng chỗ, nghe nó xàm.