Đã mang định kiến, còn bị định hướng.

Mấy dạo gần đây, mình lướt facebook bâng quơ và đọc được một loạt những bài như thế này, mọi người tự đọc qua để có góc nhìn cá nhân rồi mình nói suy nghĩ bản thân nhé. 

1. Bài thứ nhất, chuyện đoàn xe PKL diễu hành

Ở bài này, sự việc là có một CLB xe PKL đi diễu hành cho sự kiện nào đó, có va chạm với một xe máy đang lưu thông, rồi như người đăng bài viết "Mặc cho nạn nhân ngã ra đường và bị xe máy đè lên, nhóm người trên vẫn mặc kệ và đi tiếp, duy chỉ có cô lao công tiến tới giúp đỡ..."

Về mặt tính chính xác của bài viết: Mình thấy hoàn toàn là ảnh của CLB xe moto check-in mà không hề có một bức ảnh nào liên quan tới sự vụ được người viết đăng tải. Nói thế để chỉ ra rằng không hẳn mình không tin lời người viết bài, mà là với những gì họ đăng tải thì không thể dẫn tới kết luận được luôn với những gì họ nói. Thực sự thiếu minh chứng.

Nội dung mình muốn bàn tới: Phần comment

Các bạn lướt qua thì thấy có tới 1,3 nghìn lượt bình luận. Phần lớn là chửi rủa nhóm người đi xe PKL. Chửi thẳng có, chửi bóng gió có, chửi tổ lái cũng có, chửi đánh đồng, chửi có văn hóa, gọi nhau vào chửi...
Họ đang viết thứ gì vậy??

Mình không bàn và cũng chưa thể bàn tới tính đúng sai bởi cơ sở về mặt hình ảnh video là chưa rõ ràng. Mình muốn nói về sự chửi kia.
Thứ nhất, cứ cho là những điều người viết nói là đúng, thì họ cũng không có cơ sở để nói những câu đánh đồng miệt thị cả đoàn xe, cả CLB, có người còn dùng chất giọng kỳ thị vùng miền... Việc va chạm và cư xử thiếu lễ độ chỉ do một (hoặc vài) cá nhân thực hiện hành vi đó gây ra, tại sao lại dễ dàng đánh đồng tất cả như vậy. 

Thứ hai, tại sao dễ bị cái nhìn chủ quan của người đăng bài định hướng như thế. Ghét ai ghét cả đường đi, đúng vậy, khi đã bị vài dòng định hướng dẫn đi, cộng hưởng cùng "tinh thần chung" trước đó thì người ta sẵn sàng lôi cả màu áo xanh vốn chẳng liên quan, cả bức ảnh tươi cười của cô gái lạ mặt lên để chửi, rồi chửi tới cả CLB xe kia, bao nhiêu trong số đó đã thử tìm hiểu xem họ là ai, hoạt động với mục đích gì... Rồi liệu bức ảnh kia có được chụp trong sự việc mà người viết đăng tải.

Đọc comment mà mình thực sự ám ảnh bởi cái nhìn phiến diện định kiến của những người này khi miệt thị hai chị trong bức ảnh. Vấn đề đạo đức xã hội đã trở thành trò đùa bìu dái. Thấy người ngã xe mà vẫn đi tiếp- và bình luận như kia bản chất có gì khác nhau không? Mình nghĩ là không, bản chất đều là vô đạo đức. Bạn thử tưởng tượng mình là người bị nói tới mức như thế, bạn có bị ức chế, bị tổn thương không? Chưa kể tới hiệu ứng mạng xã hội. Nó sẽ cộng dồn, sẽ cộng hưởng,..và không xóa đi được.
Có lẽ, ngồi trước bàn phím làm con người ta dũng cảm hơn, nhưng cũng bất cần hơn, liều lĩnh hơn và ăn nói bạt mạng hơn. Sau những tràng cười, nút like cổ vũ, có bao giờ bạn nghĩ tới sự tổn thương mà hai cô gái trong ảnh, thậm chí cả gia đình họ phải gánh chịu...Thử đặt mình vào vị trí người mà mình định chỉ trích, một lần thôi, bạn thấy sao. Càng phải cân nhắc kỹ hơn trên không gian mạng vì ở đó, một người nói, một người nghe còn có ngàn người đọc...
Trích lại một câu của Nguyễn Phương Mai, tác giả viết sách mình thích:

Thực ra mình định trích ra và phân tích nốt những bài đăng tương tự. Nội dung mình muốn nói chủ yếu là, khi đọc một bài viết nào đó, trước khi comment chỉ trích ai đó, thứ nhất cần có cơ sở, có minh chứng rõ ràng. Thứ hai, xem sự việc như đúng những gì đang diễn ra trước mắt, không áp đặt kinh nghiệm, áp đặt nhận thức tư duy, lối mòn định kiến, không đánh đồng. Bởi có những lời nói còn đau hơn cả roi vọt. Và trong trường hợp chỉ trích đúng cũng không nên nghĩ rằng khi mình chỉ trích người sai, người thiếu đạo đức thì mình trở thành người đúng, người có đạo đức. Nếu có, chỉ là cảm giác của bạn thôi. Chỉ trong một bối cảnh bạn rơi vào tình huống hệt như người ta hoặc nhiều phần tương đồng, hãy đưa ra những nhìn nhận.

Nhưng mệt rồi, mệt thực sự và cũng cảm thấy không nên mất thời gian ngồi đọc lại comment của những cái nhìn đầy định kiến, bị định hướng kia. Thời gian đó, pha cốc cà phê ngồi đọc Stoicism của anh Andy Lương ý nghĩa hơn nhiều.