ĐỪNG CHỈ ĐẾN VỚI NPOs VÀ NGOs VÌ "GIẤY CHỨNG NHẬN"

Bạn có đang trong quá trình theo đuổi, gặt hái những thành tích, thành tựu cho riêng mình? Những thành tựu đó sẽ được thể hiện qua những tấm bằng, giấy chứng nhận, chứng chỉ hay điều gì khác. Khoan nhé, bài viết này không nói về chủ đề "tầm quan trọng của bằng cấp" đâu. Dù việc đánh giá năng lực đã không còn chỉ giới hạn qua bằng cấp nhưng những tấm bằng, chứng nhận chung quy lại vẫn có ý nghĩa tồn tại của riêng nó. Bởi ít nhất, chúng là bằng chứng dễ (nhanh) thấy nhất cho những điều mà một người đã làm được, đã đạt được sau khi đáp ứng những yêu cầu, điều kiện cần có.

Và bên cạnh đó có những điều mà mình - một đứa cũng đang loay hoay để tìm kiếm những chứng chỉ đáng tin cậy phục vụ cho mục tiêu sự nghiệp - tự hỏi: "Liệu rằng ý nghĩa của những tấm bằng, chứng nhận, chứng chỉ đó có dừng lại ở dòng chữ thể hiện thành tích?", "Câu chuyện đằng sau những thành tích ấy sẽ quan trọng đến đâu với chính bản thân người sở hữu?".

Trước tiên, lợi ích trước mắt của những thành tựu thể hiện qua bằng cấp, chứng nhận là không thể phủ nhận. Những thành tựu được công nhận qua bằng cấp, giấy chứng nhận đóng vai trò trong việc chứng minh năng lực, một quyền lợi nào đó, một giải thưởng mà một người đạt được. Nó có thể được xem là tiêu chuẩn nhất định, là yêu cầu đầu vào của một bối cảnh hay lĩnh vực cụ thể. Chính vì thế, hiển nhiên, có trong tay những chứng chỉ, chứng nhận giúp ta tăng khả năng để trúng tuyển hay thêm cơ hội thăng tiến trong công việc. Việc đầu tư vào chứng chỉ, chứng nhận phần nào cho thấy bạn có sự cam kết và nỗ lực trong việc phát triển bản thân. Một cách cơ bản, ý nghĩa về mặt kỹ năng, chuyên môn và dấu ấn hoạt động của bạn được công nhận, được nhìn thấy qua những dòng chữ thể hiện thành tích trên bằng cấp, chứng nhận. Điều này không chỉ là sự ghi nhận cho kết quả của cả một quá trình mà còn là lời khen khích lệ tinh thần của người nhận được.

Nhưng khi mọi việc bị biến tướng thì ý nghĩa thực sự sẽ bị phai nhạt. Việc theo đuổi những tấm giấy chứng chỉ, chứng nhận quá đà, sự quan trọng hóa kết quả thành tích có thể kéo theo những tình trạng tiêu cực. Bởi vì muốn nhanh chóng có được kết quả nhưng lại không thực sự chịu bỏ ra công sức tương xứng, chúng ta không còn sự nhẫn nại trong quá trình, không còn coi trọng giá trị của sự nỗ lực. Vì mải chạy đua với thời gian, với yêu cầu thành tích phải đạt được, ta sẵn sàng bỏ qua ý nghĩa của quá trình mà chỉ chăm chăm vào lợi ích trước mắt, vào kết qủa mơ hồ/ không chính xác nhưng thỏa mãn nhu cầu cá nhân.  

"Dục tốc bất đạt" - một lời dạy của Khổng Tử mà mình cảm thấy rất hay. Nguyên văn của lời dạy đó là: "Không muốn tốc, không thấy lợi ích nhỏ, dục tốc bất đạt, thấy lợi ích nhỏ thì đại sự không thành”. Vội vàng chạy về đích khiến ta lãng quên những món quà tốt đẹp trên đường đi. Hay như quy luật lượng - chất cũng đã thể hiện rõ việc phải tích lũy đủ về lượng để làm biến đổi về chất. Khi công sức, trí tuệ bỏ ra ít hẳn nhiên kết quả cũng không thể mong đợi lớn lao. Nếu những giá trị thực sự bị bỏ qua thì thành tựu cuối cùng cũng chỉ là "hữu danh vô thực", là sự đánh giá không trọn vẹn. Những thành tích ấy dù có thể làm "tấm bình phong", giúp ta che chắn trong khoảnh khắc thì rồi cũng như "giấy không gói được lửa", bản chất và khả năng thực tế không có thì sự công nhận mà ta mong muốn cũng sẽ nhanh chóng mất đi. 

Ý nghĩa của những thành tựu, thành tích trên những bằng cấp, chứng nhận không chỉ và cũng không nên dừng lại ở kết quả có được. Kết quả quan trọng nhưng quá trình cũng đáng giá không kém. Từ những trải nghiệm cá nhân, mình có thể chắc chắn rằng khi ta coi trọng và tận hưởng quá trình hoạt động, ta sẽ nhận ra nhiều tiềm năng của chính mình hơn nữa. Tấm bằng, tờ giấy chứng nhận có thể là mục tiêu ban đầu nhưng thứ dẫn lối, giúp ta duy trì bền bỉ với công việc đôi khi là những điều bất ngờ xuất hiện trong quá trình nếu ta chịu khó quan sát và học hỏi. Bạn có để ý không? Kết quả thành tích là đích đến cuối cùng của một quá trình nhưng trước khi đến đích, bạn đã vượt qua vô số những nấc thang, những điểm chạm nhỏ trong quá trình đó.

Mình thích sự nỗ lực chân thành bởi mình nhận ra rằng niềm tin, sự tự tin cá nhân được tạo ra từ quá trình nỗ lực mạnh mẽ và bền vững hơn nhiều sự tự tin có được từ những thành tích kết quả ảo kia. Và sau này khi nhìn lại, bạn sẽ càng tự hào, trân trọng hơn những thành tựu mà bản thân đã rất cố gắng gặt hái. Đó sẽ là nguồn động viên kích thích thôi thúc bạn tin tưởng vào bản thân để tiến lên phía trước. 

Một minh chứng rõ ràng là tỷ phú Warren Buffett. Đối với ông quá trình để hoàn thành công việc mới là điều đáng để tâm. Thay vì kết quả, ông khuyên mọi người nên tập trung vào các phương pháp thực hiện, cách thức phát triển cũng như những hành động để gặt hái thành công. Trích một lời nói của tỷ phú để dành tặng bạn “Khi bạn tin và yêu những gì mình làm thì người khác cũng sẽ bị thuyết phục”.

Một số bằng cấp hay chứng nhận thực ra cũng chỉ thể hiện giá trị ở một số thời điểm và trong khoảng thời gian hữu hạn, lấy ví dụ dễ thấy là chứng chỉ ngoại ngữ Toeic kéo dài trong 2 năm. Vậy nên điều thực sự đi suốt cùng với ta là những trải nghiệm, những bài học đã đúc kết được, thực hành được trong quá trình chinh phục mục tiêu đó.

Khoan xem những thành tích, thành tựu được công nhận là điểm kết thúc, hãy để nó trở thành một cột mốc vinh danh tạo ra nhiều cơ hội giúp bạn phát triển hơn trong hành trình dài nâng cao giá trị bản thân.

Giá trị của thành tựu có lẽ còn sâu sắc hơn những điều mình đã nghiệm ra. Dẫu sao thì việc lĩnh hội giá trị và bản chất của một sự việc có lẽ cần nhiều thời gian, nhưng với mỗi chặng đường đi qua, mình mong muốn có thể tự đúc kết chút gì đó cho bản thân. Và mình hy vọng sẽ nhận được giá trị thực sự đằng sau mỗi thành tích trên tấm bằng, mỗi chứng nhận mà mình đạt được trong tương lai. Để làm được điều đó, mình sẽ cần thực sự kiên trì, nhẫn nại, sẵn sàng học hỏi và quan trọng là tôn trọng và tận hưởng quá trình lao động. Mình tin rằng đó cũng là một cách để ta tôn trọng chính bản thân. 

Có một câu mà mình đã tự nhủ khi bắt đầu tham gia hoạt động tại một dự án - bước đệm mà mình luôn trân trọng - chia sẻ với bạn như sau: 

Dù được ghi nhận dưới bất kỳ hình thức nào, hãy để những thành tựu bạn có được là chân thực nhất, là xứng đáng nhất đối với chính bạn mà không phải ai khác.