ĐỪNG ẢO TƯỞNG VỀ 2 CHỮ "KHÁC BIỆT"

Hôm qua tôi đọc tin tức về anh chàng tiktoker Khaby Lame. Những video anh ta làm chẳng có gì đặc sắc, thậm chí là nhảm nhí (như tuyệt đại đa số các nội dung trên tiktok). Nhưng hiện tại, anh ta có tới hơn 143 triệu lượt theo dõi và tạo được thu nhập lên đến hàng triệu usd trên tiktok. Cá nhân tôi thì không quan tâm đến anh ta. Nhưng các bình luận về anh chàng này khiến tôi chú ý.

Rất nhiều bạn trẻ (và cả bạn không trẻ) coi anh ta là một minh chứng điển hình cho việc thành công nhờ khác biệt. Nhưng từ những gì họ trình bày, có thể thấy rằng họ chưa hiểu đúng về hai chữ "khác biệt". Nếu khác biệt mà dễ đến vậy thì thiên hạ này đầy người thành công rồi.

Tôi xin phép sử dụng 2 thuật ngữ marketing trong bài viết này. KSP (key selling point) tạm hiểu là điểm khác biệt NỔI BẬT khiến khách hàng chú ý và yêu thích sản phẩm. Ví dụ như chiếc điện thoại Sony Experia đang được quảng cáo rầm rộ gần đây. Nó có các tính năng camera chuyên nghiệp không khác gì máy ảnh, hướng tới nhóm khách hàng muốn có trải nghiệm quay video và chụp hình chuyên nghiệp. Là một youtuber và film maker, quả thật tôi cảm thấy ấn tượng với sự ra mắt này. Nhưng...

Câu hỏi đặt ra là các hãng khác có làm được điều tương tự hay không? Chắc chắn có. Experia không phải chiếc điện thoại duy nhất có thể cho ra những bức hình đẹp và video bắt mắt. Nó cũng không phải sản phẩm làm tốt nhất trong khoản này. Vậy thì điểm khác biệt của nó mặc dù là nổi bật nhưng không phải độc nhất để khiến khách hàng buộc phải chọn mua. Đấy là điều mà Apple và Samsung đang làm rất tốt.

USP (unique selling point) tạm hiểu là điểm khác biệt DUY NHẤT khiến khách hàng yêu thích và buộc phải chọn mua sản phẩm. Với iPhone, đó là vị thế của 1 chiếc điện thoại sang trọng, đẳng cấp, với mọi trải nghiệm đều đạt mức tốt hoặc xuất sắc. Với Samsung, trước kia là dòng S và Note trứ danh, còn giờ là tính năng màn hình gập mà chưa một đối thủ nào trên thị trường có thể tiệm cận đến. USP của Apple và Samsung là không thể sao chép, hoặc nếu muốn sao chép thì phải tốn rất nhiều thời gian, công sức, tiền bạc. Kẻ mạnh là kẻ sở hữu USP chứ không phải KSP.

Nhiều người nghĩ rằng: "tôi chỉ cần chọn một lối đi khác biệt là tôi sẽ thành công". Ảo tưởng. Nếu đơn giản như vậy thì thiên hạ đầy người thành công rồi. Điểm khác biệt của bạn cần thỏa mãn 2 câu hỏi quan trọng:

Nếu câu trả lời là có, nghỉ đi cho khỏe. Đừng trông đợi rằng bạn sẽ khác biệt khi bạn chỉ làm những việc mà bất cứ ai cũng có thể làm. Và ngay cả khi bạn làm rất xuất sắc thì bạn cũng chỉ tạo được KSP chứ không phải USP. Còn nếu câu trả lời là không, hãy xem xét thêm một câu hỏi nữa.

Thật vô nghĩa nếu chọn điểm khác biệt ở một lĩnh vực mà bạn không hề có khả năng. Tôi sẽ rất ngu ngốc khi muốn trở thành Trịnh Công Sơn thứ 2, hoặc trở thành tác giả văn học lớn nhất Việt Nam. Vì tôi chả có tí hiểu biết nào về âm nhạc và chưa bao giờ vượt quá điểm 6 môn văn khi còn đi học.

Chỉ khi trả lời được cả 2 câu hỏi phía trên, ta mới có thể tự gán cho bản thân 2 chữ "khác biệt" và mới có thể bắt đầu nghĩ đến khẩu hiệu "khác biệt để thành công".

Quay trở lại với anh chàng Khaby Lame. Sự khác biệt của anh ta có dễ sao chép không? Rất dễ. Cho nên, thứ mà anh ta có là KSP, không phải USP. Đám đông chỉ nhìn vào thành công anh ta đạt được mà quên mất rằng ngoài kia có hàng triệu gã khác đã và đang làm những video tương tự. Nhưng họ chỉ nhận lấy thất bại. Cho nên, nếu bạn muốn khác biệt theo kiểu của anh ta thì cơ hội thành công của bạn là 1 phần triệu. Chúc may mắn. Bạn sẽ cần rất nhiều may mắn.

Nếu muốn sự khác biệt, hãy tự tạo ra nó bằng năng lực nội tại của bản thân. Bạn làm tốt những việc gì? Trong số đó, đâu là việc mà ít người làm được? Liệu bạn có thể chọn nó làm kỹ năng chính và đẩy nó đi xa hơn hay không? Bạn có những kỹ năng nào khác có thể bổ trợ cho kỹ năng chính này? Bạn cần học thêm kỹ năng phụ trợ nào để kỹ năng chính có thể thăng hoa?

Chỉ khi trả lời được tất cả những câu hỏi đó thì ta mới nên bắt đầu nghĩ đến câu chuyện "khác biệt để thành công". Còn trước đó, việc của chúng ta là học hỏi và bớt ảo tưởng lại. Khác biệt mà chỉ dựa vào may mắn thì thà đi chơi lô đề còn hơn. Việc đó cũng dựa vào may mắn, nhưng thấy ngay kết quả, không tốn công sức vô ích, và không khiến người ta ảo tưởng. PS:Tác giả bài viết là admin của kênh Youtube HAM HỌC chuyên về khoa học và giáo dục. Nếu được, rất hy vọng bạn ủng hộ tác giả bằng cách bấm theo dõi kênh. Cảm ơn bạn rất nhiều!