ĐÔI ĐIỀU THÚ VỊ VỀ VIỆC HỌC TIẾNG ANH

1. Xét về sâu xa, bản chất của giáo dục đào tạo là tự giáo dục, tự đào tạo. Dù bạn có thầy, có sách, có bạn thì kết quả của giáo dục vẫn là do quá trình tự chuyển hóa. Ví như bạn có thể dẫn con ngựa ra bờ suối, còn việc ngựa uống nước hay không lại là chuyện của con ngựa.

2. Bởi thế, nhiệm vụ hàng đầu của các nhà giáo dục là dạy kỹ năng tự học, tự nghiên cứu, điều mà ở Việt Nam rất yếu. Tự học luôn quan trọng nhưng ở thời đại 4.0, khi mà công nghệ làm kinh tế - xã hội biến đổi theo từng giờ, thì năng lực tự học lại càng trở nên quan trọng. Nó đứng đầu trong mọi kỹ năng. Nó là thứ đầu tiên mà bạn và con bạn phải quan tâm. Qua thực tế công việc, tôi nhận ra nhiều người đến 50 tuổi vẫn không hiểu tự học là gì, tự học phải như thế nào. Tự học giống như ăn BUFFET SEN TÂY HỒ với hơn 1000 món từ khai vị đến tráng miệng. Ăn gì là quyền ở mình. Không ăn là quyền ở mình. Đừng nên máy móc và đừng nên ngong đợi ai đem món đến. Bạn đừng xơi món chua cay nếu đang đau dạ dày, đừng ăn nhiều hải sản kiểu shushi nếu có tiền sử bị rối loạn tiêu hóa. Nghĩa là bạn phải chọn thứ nào hợp với mình và con mình. Nhưng có hai thức ăn phải xơi ngay và luôn khi muốn học tiếng Anh là bảng chữ cái ABC và thuộc cho được tối thiểu 50 động từ bất quy tắc.

3. Tự học rất xa lạ với dân Việt Nam và dân Trung Quốc bởi ta đa phần quen với đọc chép, học thuộc theo yêu cầu của sách và giáo viên. Học sinh giỏi nghĩa là thuộc bài mẫu, đáp ứng tiêu chí và ý đồ của đáp án. Bởi thế, có những vấn đề, câu hỏi rất đơn giản nhưng phản ứng của học sinh, sinh viên (và cả người lớn) lại chậm chạp, lủng củng, rối ren. Thuyết trình kém, diễn đạt viết và nói yếu là do ta thiếu tự học tự rèn. Một phần cũng do giáo dục của ta bị khiếm khuyết.

4. Những doanh nhân thành đạt, những nhà bác học, những nghệ sỹ thiên tài đều tự học, tự rèn. Họ không trông chờ vào ai cả. Không máy móc và không chỉ làm đúng yêu cầu. Họ làm vượt yêu cầu cả trăm và ngàn lần.

5. Học tiếng Anh thành công hay thất bại chủ yếu phụ thuộc vào năng lực tự học. Người ta thường ỷ lại quá nhiều vào phương pháp, sách và thầy. Thật sai lầm hết sức.

6. Tự học có rất nhiều điểm mạnh và ích lợi không thể mô tả lại cho người chưa đi sâu vào nó. Bạn chỉ có thể cảm nhận sự tuyệt vời của tự học khi bạn đã trải nghiệm nó sâu sắc. Như thúc đẩy sự tự tin vì hiểu rõ tiềm năng của chính mình, nâng cao sức sáng tạo, đào sâu tư duy. Hơn nữa, bạn có thể chọn cái mình thích, lựa thời gian, địa điểm…mà không bị phụ thuộc vào bất cứ ai.

Một số người sùng bái học tiếng Anh đơn ngữ (chỉ dùng Anh để học Anh). Họ cho rằng học tiếng Anh qua tiếng Việt theo phương pháp của Nguyễn Hiến Lê, Trương Vĩnh Ký, Thái Bá Tân là chậm và không hiểu quả vì phải dịch trong não rồi mới nói.

Đây là suy đoán và kết luận hồ đồ, không có cơ sở khoa học thực tế.

Tiếng Anh gọi kiểu suy đoán này là common myths.

Bạn dựa trên số liệu nào để kết luận học song ngữ là kém hiệu quả so với học đơn ngữ?

Dùng Anh để dạy Anh (mỡ nó rán nó) chỉ có tác dụng cao ở giai đoạn đầu sơ khởi, cho các bé chưa biết đọc viết tiếng mẹ đẻ. Người ta gọi là MÔ PHỎNG HÀNH VI TOÀN DIỆN - TPR. Nó cũng chỉ tác dụng cao khi có sự giao tiếp liên tục và ở cường độ cao.

Dạy lên tầm cao, nghĩa là sau 10 tuổi, phương pháp này bộc lộ nhiều trì trệ và yếu kém.

Tôi sẽ chỉ rõ trong hội thảo hàng tuần. Quý vị hãy tham gia và thoải mái biện luận.

---

Việc xài 100% giáo viên bản ngữ và giáo viên Phil hay Sing đều chỉ là bịt mắt các phụ huynh mà thôi. Thời lượng tiếp cận ít thì học kiểu PTR sẽ không nhiều tác dụng. Mà tiếp cận nhiều thì rất tốn kém tiền bạc và công sức.

Bây giờ, các bạn có những công cụ rất mạnh là Đài tiếng nói Hoa Kỳ VOA, CNN, BBC, youtube, phim song ngữ. Lo gì việc viên giáo bản ngữ với giáo viên không bản ngữ.

Tối nay tiếp tục buổi thứ 2 chia sẻ Cách học tiếng Anh qua Bản tin Báo chí, quý vị quan tâm thì tham gia vui vẻ nhé.

TỰ HỌC TIẾNG ANH

Điều cản trở duy nhất
Trên đường học tiếng Anh
Lại chính là suy nghĩ
Và thắc mắc linh tinh.

Hãy nhại như đứa trẻ
Nhại miết sẽ giỏi thôi
Những ai hỏi nhiều quá
Thì ngoại ngữ rất tồi.

TỪ VỰNG

Ngày hôm nay vĩnh viễn
Không trở lại nữa rồi
Hãy học cụm từ vựng
Mỗi ngày chục cụm thôi.

Nước chảy làm mòn đá
Nó không dùng sức đâu
Mà dùng sự nhẫn nại
Bền bỉ và dài lâu.

LÀM MỚI

Chúng ta không thể có
Thứ tiếng Anh tuyệt vời
Nếu chưa muốn loại bỏ
Những thói quen lỗi thời.

Ham ăn chơi nhảy múa
Lại mong giỏi tiếng Anh
Là giấc mộng vô lý
Gây khổ cho chính mình.

DŨNG CẢM

Kẻ nói sau lưng bạn
Những lời không đàng hoàng.
Vì họ sợ sự thật
Nên không dám hiên ngang.

Đôi khi lòng dũng cảm
Không phải là hung hăng
Mà là sự chịu đựng
Trước lời ba lăng nhăng.

Khả năng biết kiềm chế
Mặc thiên hạ tấn công
Mặc những lời chế nhạo
Là cốt cách anh hùng.

Tiếp tục nghe và đọc
Dọa chết cũng không lui
Kiên định và dũng cảm
Bất chấp miệng người đời.

Nói tiếng Anh (từ hai âm tiết trở lên) phải chú ý nhấn mạnh vào trọng âm. Trọng âm là âm có ba đặc tính sau: cao nhất (highest), dài nhất (longest) và to nhất (loudest).

Làm sao để trọng âm trở nên nổi bật?

Thứ nhất, bạn phải nhấn mạnh, kéo dài giọng khi gặp âm trọng âm.

Thứ hai, bạn phải hạ giá trị của những âm bên cạnh xuống. Muốn hạ chúng đến mức thấp nhất, bạn đẩy chúng về âm [ə] hoặc /i/. Vì hai âm này là yếu nhất trong hệ ngữ âm.

Vậy là phát âm tiếng Anh cũng giống như đi tán gán. Thường mới đi tán một cô nào đó, ta thường đi với một hoặc hai thằng khác. Cái thằng đi cùng phải xấu trai và mờ nhạt hơn ta thì ta mới có cơ hội nổi bật trước nàng. Nếu thằng đi cùng đẹp trai lồng lộng, nước hoa thơm lừng, chạy Lexus, đàn hay hát giỏi thì cơ hội tán được gái của ta hầu như tiêu tan. Lúc đó, nhân vật chính lại biến thành nhân vật phụ. Nhất là khi ta lại chỉ có Dream Tàu, hoặc đi grabbike.

Làm sao để nhận diện trọng âm?

Thực ra trọng âm tiếng Anh cũng có những quy luật để nhận dạng. Tôi đã thống kê các quy tắc để nhận dạng trọng âm. Ví dụ, đa số danh từ và tính từ hai âm tiết thì có trọng âm ở âm tiết thứ nhất. Động từ hai âm tiết thường có trọng âm ở âm thứ hai. Bạn nào có nhu cầu, tôi sẽ gửi trực tiếp file word. Tuy nhiên, quy luật ấy cũng thường có ngoại lệ. Rất nhiều trọng âm phá lệ. Điều đó làm đó người học rất điên đầu. Nó là một trong những nguyên nhân khiến cho 10 anh học tiếng Anh thì 9 anh thất bại.

Nhiều bạn trẻ không xác định mình phải học tiếng Anh mà thường chỉ xác định mình đang luyện thi tiếng Anh.

Đương nhiên bạn xác định thế nào thì cũng đều là học tiếng Anh cả. Nhưng cảm giác mình đang luyện thi sẽ không đem lại cho bạn sự thoải mái và an lạc.

Theo các bác, nếu ông Obama đi thi TOEFL hoặc IELTS thì có phải luyện thi không?

Thực tế thì Obama hay bất cứ ai giỏi tiếng Anh đều phải luyện thi. Có điều Obama chỉ cần dùng 2 giờ để nghiên cứu cấu trúc và cách làm bài. Những người khác mất 20 giờ, 2 tuần, 2 tháng, hoặc 2 năm.

Trình độ tiếng Anh càng cao siêu thì thời gian luyện thi càng ngắn lại. Vậy thay vì đi luyện IELTS thi, tại sao ta không học tiếng Anh một cách đàng hoàng và chăm chỉ và quên việc thi IELTS đi? Đương nhiên là học theo định hướng học thuật (academic orientation).

Không mong cầu quả thì quả sẽ đến.

Thay vì luyện thi, tại sao ta không học tiếng Anh đến một cảnh giới cao siêu? Vì lúc đó, IELTS tám chấm sẽ tự về với ta như lẽ đương nhiên vậy.

Ai nhảy bổ đi luyện thi?

Đó là những anh lười. Tuổi trẻ không học nên khi cần mới cuống cuồng muốn có chứng chỉ. Đó là những anh nhà giàu không tiếc tiền đi luyện thi. Theo thông lệ thì kinh phí luyện thi tốn gấp đôi lớp học tiếng Anh thường. Anh ta có thể đến đích nhưng rất tốn kém. Vì thiếu hiểu biết, có nhiều bạn ném ra cả vài trăm triệu để luyện IELTS. Kinh hồn!

Đó là những anh thích sĩ diện và yếu đuối. Cái danh ôn thi IELTS đem lại một cảm giác oai phong và sang chảnh cho người ấy.

-----

1. Bất cứ ở đâu cổ vũ cho luyện thi là ở đó chính là kinh doanh kiểu tà giáo. Học là học. Thi chỉ là khảo sát sự tiến bộ và công nhận một năng lực sẵn có.

Ném con cái hoặc bản thân vào những lò luyện thi là một trò chơi thiếu thông minh. Hãy để chữ học hiện hình với đúng nghĩa của nó, đừng bóp méo đi ý nghĩa cao cả của nó. Cha ông chúng ta đổ xương máu, hy sinh bao nhiêu đời để cho con cháu được học hành. Chứ không phải để cho con cháu được ... luyện thi.

2. Giống như người học võ, thời gian để anh ta luyện cơ, xương, gân chiếm quá 2/3 tổng thời gian tu học. Một môn sinh Thiếu Lâm Tự mất 3 đến 5 năm để gánh nước, bổ củi, quét sân để luyện sự dẻo dai và sức bền thể lực. Luyện IELTS hay TOEFL cũng thế, đi đúng hướng là phải tu luyện tiếng Anh cho chắc và vững chứ không phải nhảy bổ vào luyện chiêu thức. Điều này, vì lợi ích kinh doanh, các trung tâm và các thầy IELTS không bao giờ nói ra cho bạn.

3. Ở đâu hứa hẹn đầu ra mấy chấm cũng là tà giáo. Vì đầu ra phụ thuộc đầu vào và phẩm chất của học viên. Học viên lười, tư duy chậm, không nghiêm túc thì không thể bì với học viên chăm và nhanh và nghiêm cẩn trong học tập. Tóm lại hứa hẹn đầu ra, bí quyết siêu việt, chỉ là những câu nói của dân marketing. Thực sự việc học luôn phụ thuộc 70% vào nỗ lực của người học và chỉ 30% phụ thuộc điều kiện bên ngoài.

4. Và bí mật động giời nữa: Luyện thi IELTS chẳng có bí mật gì to tát. Có nhưng ít. Nếu tiếng Anh giỏi, bạn chỉ cần 4 hoặc 2 tuần để luyện là quá đủ. Làm nhiều tự khắc quen, khắc giỏi. Các trung tâm thường cường điệu lên để câu mồi học viên mà thôi.

____

Hãy tự học, tự nghiên cứu IELTS. Tôi đã có chương trình để đồng hành với bạn. Đó là 3 tháng bạn tự luyện và hai ngày gặp trực tiếp để học môn Writing và Speaking Sub-test for IELTS. Đây là một chương trình tối ưu hóa thời gian của bạn nhất nếu bạn chăm chỉ.

Các bạn đừng sợ hãi tiếng Anh mà hãy học từng chút nhỏ, với lòng kiên trì.

Lúc ban đầu bao giờ người ta cũng náo nhiệt đi học ầm ầm như những con hổ giải phóng Tamin. Được 2 tuần thì chạy như tàn quân Taliban.

Cuộc chiến đó là cuộc chiến dữ dội để vượt lên sự lười nhác và thỏa hiệp dễ dàng của mỗi chính ta.

Người ta thất bại do thiếu kiên nhẫn bền bỉ để học chứ không phải do dốt không học được. Phần đa chúng ta là không kiên trì, thích nhanh, thích hưởng thụ và sự êm ái.

Hôm nay tôi xin chia sẻ một phương pháp dạy tiếng Anh kiểu Mỹ.

Người Mỹ có cách dạy ngữ pháp rất đặc thù cho văn hóa xứ này. Văn hóa thượng tôn tự do cá nhân.

Cách tiếp cận này của người Mỹ rất hợp với dân ESL, nghĩa là tiếng Anh không phải tiếng mẹ đẻ.

Trên thế giới, có hai cách tiếp cận ngữ pháp cơ bản.

Thứ nhất, tiếp cận CÔNG THỨC trước rồi thực hành, rồi lại tổng kết. Đây còn được giới chuyên môn gọi là PPP. Nghĩa là Presentation - Practice – Presentation. Ở Việt Nam rất phổ biến cách dạy này.

Thứ hai, thuộc các MẪU. Đó là cách học tiếng Anh theo kiểu Mỹ. Người Mỹ để cho người học tràn ngập trong không gian ngôn ngữ. Khi anh ta thành thạo và thuộc lòng các MẪU rồi thì tự biết rút ra công thức.

Hiện nay, tôi đang dùng cách này để dạy ngữ pháp cho con tôi.

Ví dụ, để dạy về so sánh, tôi cho học thuộc, chép kỳ thuộc các ví dụ. Không giải thích và miễn giải thích.

She is taller than me/I am. = Cô ấy cao hơn tôi.
She is more intelligent than me/I am. Cô ấy thông minh hơn tôi.
She runs faster than me/I do. = Cô ấy chạy nhanh hơn tôi.
She drives more carefully than I do. = Cô ấy lái xe cẩn thận hơn tôi.

Bí mật của phương pháp này là bạn phải cho người học tiếp cận hết các BIẾN. Đó là tính từ ngắn, tính từ dài, trạng từ ngắn, trạng từ dài, các từ biến thái đặc biệt (good/well – better - best). Nếu không, người học sẽ bị rơi vào tình trạng thầy bói xem voi. Lúc tưởng voi như cái quạt, lúc tưởng voi như cái cột đình.

Khi một người đã thuộc hết các biến của vấn đề, tự anh ta sẽ rút ra công thức. Tại sao lại phải dạy công thức?

Người Mỹ không bao giờ đưa ra CÔNG THỨC. Họ cho người học tiếp cận với thực tế. Thực tế càng đa dạng và nhiều biến thì càng tốt. Người học sẽ phải tự luận ra công thức cho chính mình. Với các môn khác, các lĩnh vực khác họ cũng làm như vậy.

Ví dụ, họ không bao giờ nói NƯỚC MỸ VĨ ĐẠI. Họ không dùng khẩu hiệu và các loa tuyên truyền. Họ dẫn bạn đi thăm thú các công trình và bảo tàng, thăm những nhà tưởng niệm các vĩ nhân của họ. Bạn sẽ tự sẽ đưa ra kết luận.

Cách mà họ truyền giáo cũng thế.

Hồi tôi ở Mỹ, họ dẫn tôi đi ăn, đi uống, đi chơi. Đi gặp gỡ với những linh mục lỗi lạc và dễ thương. Họ cho tôi xem tận mắt giáo hội First Baptist Assembly của họ đã làm được gì. Họ muốn tôi tự cảm thán mà ngưỡng mộ. Người Mỹ là thế, họ không bắt ai ngưỡng mộ. Họ để bạn tự ngưỡng mộ từ thực tế những gì bạn nhìn thấy.

HỌC TIẾNG ANH QUA CÁC BÀI DIỄN VĂN NỔI TIẾNG

Nhiều người thừa nhận rằng học tiếng Anh qua phim điện ảnh, phim tài liệu, qua các bài diễn văn là cách học hoàn hảo và thú vị nhất.

Phim thì phải xem nhưng các bài diễn văn thì có thể nghe bất cứ lúc nào.

Các bài diễn văn của các chính khách nổi tiếng thế giới luôn được biên soạn công phu và tỉ mỉ. Theo tôi được biết, để có bài nói chuyện của Obama ở Mễ Trì Hà Nội năm 2016, khoảng 6 chuyên gia tư vấn phải làm việc và sửa từng ý từng từ trong ba tháng.

Bởi thế, thuộc được cách diễn đạt của các bài diễn văn thì coi như ta đã hút hết tinh hoa ngôn ngữ và tri thức của những bộ não siêu việt.

---000---

Chúng tôi hiện đã biên soạn và bán USB mang tên 25 BÀI DIỄN VĂN NỔI TIẾNG THẾ GIỚI. Chiếc USB nhỏ bé này chứa cả bản transcript, bộ bài tập kèm theo, lời giới thiệu bối cảnh lịch sử ra đời của từng bài diễn văn, kèm theo cả bản mềm gửi qua email cho quý vị. Không những thế, giá cả lại rất hợp lý cho lượt hàng đầu tiên 30 chiếc.

Ai mua thì đặt gạch và liên lạc trực tiếp với mình nhé. Số lượng có hạn cho đợt phát hành đầu tiên.

---000000000---
Trên đây là cóp nhặt các mẩu tản văn trên kênh www.facebook.com/docaosang của Sang Đỗ. Các bạn có thể vào đó để xem nhiều hơn. Trân trọng cảm ơn!