Mọi người thường ghé tai nhau “đánh đề ra đê mà ở” nhưng lại ít ai giải thích cho ta biết tại sao lại như thế, vậy thì hôm nay ta cùng nhau giải thích một cách cặn kẽ nhất theo lập luận toán học.
Dành cho những ai chưa biết thì đây là khái niệm: “Đánh đề” là trò chơi dựa theo kết quả xổ số kiến thiết miền bắc mỗi ngày. Số đề là hai con số cuối trong dãy số của giải đặc biệt (bao gồm 100 số tính từ 00 tới 99). Tiền trúng thưởng bằng 70 lần số tiền người chơi tham gia (tức bỏ 1 để ăn 70).
Để hiểu cặn kẽ vấn đề, ta cần làm quen thêm với khái niệm “giá trị kỳ vọng” (expected value - viết tắt là EV). Hiểu đơn giản thì giá trị này thể hiện mỗi lần ta đưa ra quyết định nào đó liên quan tới kết quả xác suất ngẫu nhiên, thì về lâu về dài, với số lượng biến cố lớn (tức lặp lại với số lần thử đủ nhiều) ta sẽ thu được kết quả dài hạn gần với giá trị này. Ta sẽ có: 
EV (kết quả dài hạn) = (%thắng * tiền thắng) – (%thua * tiền thua)
Trong trường hợp “đánh đề” trên giả sử ta bỏ ra 100 nghìn để tham gia:
EV = (1% * 7.000.000) - (99% * 100.000) = -29.000 (vnđ)
Kết quả tính được là âm 29 nghìn. Vậy mỗi lần ta bỏ 100 nghìn thì về dài hạn ta sẽ “auto” mất cho mỗi lần đó 29 nghìn (tức mất 29% trên tổng số tiền tham gia). Lưu ý là cần phải có số lần lặp đủ lớn thì kết quả mới về gần chính xác, bằng không chỉ với vài ba lần (ngắn hạn) thì kết quả có thể biến thiên, giao động rất lớn. Điều này giải thích tại sao có câu nói: càng nhiều người chơi thì nhà cái càng lãi to (vì thực chất số lượng người chơi lớn sẽ càng tạo cơ hội hiện thực hóa (realization) giá trị kỳ vọng này). Nhiều người may mắn đoán trúng một vài lần trong ngắn hạn và nghĩ là do “có phẩm chất thiên bẩm” hay “được các cụ mách bảo” cũng đều là ảo tưởng sai, cuối cùng cũng chẳng thấy ai khoe kết quả thực sự sau nhiều tháng, nhiều năm đều đặn.
Đi tới kết luận, ta sẽ không thể chiến thắng được toán học. Tất nhiên việc bạn chơi hay không là do bạn, nhưng có thể khẳng định, về lâu dài nếu vẫn còn tham gia thì việc “ra đê” sẽ chỉ còn là việc sớm hoặc muộn.
Giáo_dục