Cuộc Đối Đầu Giữa Trump và Musk: Phân Tích Dự Luật One Big Beautiful Bill Act Gây Tranh Cãi

Trong tuần qua, mối quan hệ giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú công nghệ Elon Musk đã chuyển từ thân thiết sang căng thẳng gay gắt, thu hút sự chú ý trên toàn cầu. Cuộc tranh cãi bùng nổ khi Musk công khai chỉ trích dự luật chi tiêu và cắt giảm thuế One Big Beautiful Bill Act do Trump hậu thuẫn, gọi đó là "sự ghê tởm" vì lo ngại làm tăng thâm hụt ngân sách quốc gia lên hàng nghìn tỷ USD. Đáp lại, Trump bày tỏ sự thất vọng và đe dọa cắt hợp đồng chính phủ với các công ty của Musk. Cuộc khẩu chiến này đánh dấu sự rạn nứt đáng kể giữa hai nhân vật quyền lực, gây ảnh hưởng đến chính trị Mỹ và làm dấy lên lo ngại về tác động trong tương lai.

Dự luật One Big Beautiful Bill Act, vừa được Hạ viện Mỹ thông qua và đang chờ Thượng viện xem xét trước khi trình lên Tổng thống Trump ký ban hành, đã trở thành tâm điểm của tranh cãi không chỉ giữa Trump và Musk mà còn giữa các phe phái chính trị như Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ. Vậy điều luật này có những điểm gì nổi bật khiến dư luận dậy sóng? Dưới đây là phân tích chi tiết các nội dung chính của dự luật, so sánh với chính sách hiện tại (tính đến tháng 6/2025), cùng những tác động và tranh cãi xung quanh.

Về cải cách thuế, chính sách hiện tại của Mỹ dựa trên Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm 2017 (TCJA), bao gồm các khoản cắt giảm thuế thu nhập cá nhân và thuế bất động sản. Dự luật One Big Beautiful Bill Act đề xuất làm vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế TCJA, giúp giảm thuế trung bình 1.300 USD mỗi năm cho các hộ gia đình có thu nhập từ 30.000 đến 80.000 USD. Điểm khác biệt là dự luật loại bỏ nguy cơ tăng thuế, mang lại lợi ích lâu dài cho người nộp thuế, nhưng đồng thời làm tăng thâm hụt ngân sách quốc gia từ 3,7 đến 4,0 nghìn tỷ USD.

Về khấu trừ tiêu chuẩn, hiện tại mức khấu trừ là 13.850 USD cho cá nhân, 27.700 USD cho cặp vợ chồng, và thêm 1.500 USD cho người trên 65 tuổi. Dự luật đề xuất tăng thêm 1.000 USD cho cá nhân, 2.000 USD cho cặp vợ chồng, và 4.000 USD cho người trên 65 tuổi, áp dụng đến năm 2028. Sự thay đổi này mang lại lợi ích nhẹ cho người nộp thuế, đặc biệt là người cao tuổi, nhưng chỉ mang tính tạm thời và có chi phí tài khóa cao.

Đối với tín dụng thuế trẻ em, hiện tại mức hỗ trợ là 2.000 USD mỗi trẻ, áp dụng cho những người có số an sinh xã hội hoặc mã số thuế. Dự luật tăng mức hỗ trợ lên 2.500 USD mỗi trẻ đến năm 2028, nhưng chỉ áp dụng cho người có số an sinh xã hội, loại trừ khoảng 4,5 triệu trẻ em có cha mẹ nhập cư. Điều này tăng hỗ trợ cho một số gia đình nhưng gây tranh cãi vì giới hạn đối tượng thụ hưởng.

Về khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương (SALT), hiện tại giới hạn ở mức 10.000 USD. Dự luật đề xuất tăng lên 40.000 USD cho các cặp vợ chồng có thu nhập dưới 500.000 USD. Sự nới lỏng này có lợi cho các bang có mức thuế cao, nhưng đồng thời làm giảm doanh thu liên bang.

Cuối cùng, về các loại thuế khác, hiện tại không có miễn thuế cho tiền tip hoặc tiền làm thêm giờ. Dự luật đưa ra chính sách miễn thuế cho tiền tip và tiền làm thêm giờ từ năm 2026 đến 2028, đồng thời cho phép khấu trừ lãi vay mua xe sản xuất tại Mỹ. Những ưu đãi mới này khuyến khích lao động và sản xuất nội địa, nhưng làm phức tạp hóa hệ thống thuế.

Về an ninh biên giới, hiện tại Mỹ có khoảng 458 dặm tường biên giới được xây từ thời Trump, nhưng tài trợ bị hạn chế dưới chính quyền Biden. Dự luật One Big Beautiful Bill Act phân bổ 46,5 tỷ USD để hoàn thành 701 dặm tường chính, 900 dặm rào chắn sông và các rào chắn khác. Điểm khác biệt là dự luật tăng mạnh đầu tư vào tường biên giới, vượt xa quy mô hiện tại, nhưng gây tranh cãi về hiệu quả và chi phí.

Về thực thi nhập cư, hiện tại Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) có khoảng 20.000 nhân viên và đã trục xuất 271.484 người trong năm 2024. Dự luật cấp 45 tỷ USD để thuê thêm 10.000 nhân viên ICE, 5.000 nhân viên hải quan và 3.000 nhân viên tuần tra, với mục tiêu trục xuất 1 triệu người mỗi năm. Sự mở rộng quy mô thực thi nhập cư gấp 3-4 lần này đối mặt với phản đối vì chi phí và tác động nhân đạo.

Về phí nhập cư, hiện tại phí đơn xin tị nạn là 0 USD, giấy phép lao động là 410 USD, và không có quy định cụ thể về phí bảo lãnh trẻ em. Dự luật tăng phí lên 1.000 USD cho đơn xin tị nạn, 550 USD cho giấy phép lao động, và 3.500 USD cho bảo lãnh trẻ em. Sự tăng phí đáng kể này có thể hạn chế tiếp cận tị nạn và lao động hợp pháp, gây lo ngại về bất bình đẳng.

Về Medicaid và SNAP, hiện tại không có yêu cầu lao động bắt buộc, với 74 triệu người được hỗ trợ bởi Medicaid và 41 triệu người bởi SNAP. Dự luật yêu cầu lao động 80 giờ mỗi tháng từ năm 2026, có thể khiến 5,2 triệu người mất Medicaid và 11 triệu người mất SNAP, đồng thời cắt giảm 1,7 nghìn tỷ USD chi tiêu bắt buộc. Đây là đợt cắt giảm lớn nhất trong lịch sử, nhằm giảm chi tiêu nhưng làm giảm hỗ trợ cho người thu nhập thấp, gây tranh cãi gay gắt.

Về trợ cấp năng lượng sạch, hiện tại có tín dụng thuế cho xe điện và năng lượng gió/mặt trời theo Đạo luật Giảm Lạm phát 2022. Dự luật hủy bỏ các tín dụng thuế này, đảo ngược chính sách xanh, có lợi cho ngành dầu khí nhưng làm chậm tiến trình chống biến đổi khí hậu.

Về nợ vay sinh viên, chương trình xóa nợ của Biden hiện bị đình chỉ bởi tòa án, nhưng một số hỗ trợ vẫn tồn tại. Dự luật hủy hoàn toàn chương trình xóa nợ, ảnh hưởng đến 45 triệu người vay, đặc biệt là giới trẻ.

Về y tế giới tính, hiện tại tài trợ công cho các thủ tục y tế giới tính được phép ở một số bang. Dự luật cấm tài trợ công cho các thủ tục “chuyển đổi giới tính”, áp đặt hạn chế liên bang, làm giảm quyền tự chủ của bang và gây tranh cãi về quyền cá nhân.

Về khấu trừ doanh nghiệp nhỏ (199A), hiện tại mức khấu trừ là 20% thu nhập chịu thuế và sẽ hết hạn vào năm 2025. Dự luật tăng lên 23% và làm vĩnh viễn, mang lại ưu đãi nhẹ và hỗ trợ lâu dài cho doanh nghiệp nhỏ.

Về khấu trừ nghiên cứu và phát triển (R&D) cùng thiết bị, hiện tại cho phép khấu trừ 100% cho thiết bị mới, nhưng chi phí R&D phải phân bổ dần. Dự luật cho phép khấu trừ 100% cho R&D, thiết bị và nhà máy mới, khuyến khích đầu tư công nghệ và sản xuất mạnh mẽ hơn, có lợi cho các ngành như ô tô và công nghệ.

Về hỗ trợ trẻ em, hiện tại không có tài khoản tiết kiệm do chính phủ đóng góp. Dự luật tạo ra “Tài khoản Trump”, đóng góp 1.000 USD mỗi trẻ từ năm 2024 đến 2028, cho phép cha mẹ đóng thêm 5.000 USD mỗi năm để dùng cho giáo dục, nghề nghiệp hoặc mua nhà. Cơ chế mới này hỗ trợ gia đình, nhưng lợi ích chủ yếu dành cho các hộ có khả năng tiết kiệm.

Về quốc phòng và năng lượng, hiện tại tài trợ cho Cục Hàng không Liên bang (FAA) là 11 tỷ USD mỗi năm, Tuần duyên là 9 tỷ USD, và sản xuất dầu khí tăng nhẹ. Dự luật tăng 12,5 tỷ USD cho FAA, tài trợ thêm cho Tuần duyên, đồng thời thúc đẩy dầu khí và khoáng sản. Điều này tăng đầu tư vào quốc phòng và năng lượng hóa thạch, nhưng giảm ưu tiên cho năng lượng tái tạo.

Về quy định AI, hiện tại các bang như California có luật AI riêng, trong khi liên bang chưa cấm. Dự luật cấm các bang ban hành luật AI trong 10 năm, tập trung quyền điều chỉnh AI vào liên bang, gây tranh cãi về quyền tự chủ của bang.

Về thuế bất động sản, hiện tại mức miễn thuế là 13,6 triệu USD cho cá nhân và 27,2 triệu USD cho cặp vợ chồng, hết hạn vào năm 2025. Dự luật nâng lên 15 triệu USD cho cá nhân và 30 triệu USD cho cặp vợ chồng từ năm 2026, tiến tới hủy bỏ thuế này. Điều này giảm gánh nặng thuế bất động sản, có lợi cho người giàu, nhưng làm giảm doanh thu liên bang.

Nhìn tổng quan, dự luật cắt giảm mạnh nguồn thu ngân sách từ thuế thu nhập, đặc biệt đối với tầng lớp trung lưu, nhưng đồng thời làm tăng thâm hụt ngân sách ước tính hơn 2.000 tỷ USD trong 10 năm. Việc cắt giảm Medicaid và SNAP cũng gây thiệt hại cho người thu nhập thấp và các hộ nghèo tại Mỹ. Đối với phe bảo thủ và những người ủng hộ Trump, họ cho rằng tầng lớp trung lưu thực sự hưởng lợi từ các chính sách cắt giảm thuế. Trong khi đó, phe đối lập, bao gồm Đảng Dân chủ, người nhập cư và người thu nhập thấp, phản đối mạnh mẽ vì cho rằng phúc lợi dành cho họ bị xâm phạm, làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo.

Đặc biệt, dự luật ảnh hưởng lớn đến người nhập cư chưa có quốc tịch, những người hiện vẫn đang hưởng lợi từ các chương trình như Medicaid và SNAP. Trong 4 năm dưới chính quyền Biden, làn sóng di dân vào Mỹ được tạo điều kiện làm việc và hòa nhập, nhưng phe bảo thủ không chấp nhận việc tiền thuế của họ được sử dụng cho nhóm này, cho rằng điều đó gây bất ổn an ninh. Ngược lại, phe cấp tiến ủng hộ chính sách của Biden vì lý do nhân đạo và lợi ích kinh tế, đặc biệt ở các bang như California với nhu cầu lao động nông nghiệp lớn.

Quay lại với nhân vật trung tâm của cuộc tranh cãi, Elon Musk, người từng ủng hộ mạnh mẽ các chính sách của Trump, nay lại chỉ trích dự luật vì lo ngại thâm hụt ngân sách, dù trước đó ông từng đứng đầu DOGE với mục tiêu cắt giảm chi tiêu chính phủ. Liệu Musk thực sự vì lợi ích nước Mỹ hay vì dự luật ảnh hưởng đến doanh nghiệp của ông? Dự luật cắt giảm tín dụng thuế năng lượng sạch, bao gồm trợ giá xe điện, có thể gây thiệt hại cho Tesla – hãng xe điện lớn nhất Mỹ do Musk điều hành. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Musk đã lường trước tác động khi Trump từ lâu đã công khai ủng hộ ngành công nghiệp xe xăng.

Một số giả thuyết từ phe bảo thủ cho rằng Musk có thể đang cố lấy lại hình ảnh doanh nhân độc lập, không bị Trump thao túng, đặc biệt khi cổ phiếu Tesla sụt giảm mạnh trong bối cảnh các phong trào biểu tình chống Trump và Musk từ phe cấp tiến. Ngoài ra, cũng có tin đồn về mâu thuẫn cá nhân giữa Musk và các thành viên nội các Trump, cùng những lo ngại về mối quan hệ làm ăn của Musk với Trung Quốc, khiến Trump có lý do để “đề phòng” cộng sự của mình.

Dù lý do là gì, mâu thuẫn giữa hai người đàn ông quyền lực nhất nước Mỹ là có thật. Trong khi dư luận tập trung vào cuộc khẩu chiến “online” giữa Trump và Musk, nhiều người đặt câu hỏi liệu đây có phải là chiêu trò của Trump để đánh lạc hướng dư luận khỏi các vấn đề thuế quan thương mại. Diễn biến sắp tới vẫn là một ẩn số, nhưng rõ ràng liên minh Trump - Musk khó có thể trở lại như trước.

Dự luật One Big Beautiful Bill Act không chỉ là một chính sách kinh tế mà còn là nguồn cơn của những tranh cãi chính trị sâu sắc tại Mỹ, từ vấn đề thuế, nhập cư, đến phúc lợi xã hội và năng lượng. Cuộc đối đầu giữa Trump và Musk càng làm nóng thêm bầu không khí chính trị, khi cả hai bên đều có những lập luận và lợi ích riêng. Liệu mâu thuẫn này sẽ được giải quyết hay tiếp tục leo thang, và dự luật sẽ có tác động lâu dài ra sao đến nước Mỹ? Tất cả vẫn đang chờ đợi những diễn biến tiếp theo trong thời gian tới.