Connection Before Correction

Celeste Headlee, một nhà báo phát thanh người Mỹ, người đồng dẫn chương trình phát thanh hàng tuần Retro Report trên PBS và là diễn giả trước công chúng nổi tiếng với bài nói chuyện hơn 30,000,000 views trên TED từng nhận xét: “Phần lớn chúng ta không lắng nghe để thật sự thấu hiểu, mà chỉ để chuẩn bị câu trả lời”.

Đây là câu đúc kết thú vị cho một tình huống xảy ra như cơm bữa trong phần lớn các cuộc trò chuyện hằng ngày khi mà chúng ta mải mê suy nghĩ về câu trả lời hoặc câu chuyện của mình; hay xẹt một cái, chúng ta đi thẳng tới giải pháp, đóng vai “người cho lời khuyên” hơn là thực sự hiện diện ở đó lắng nghe người đối diện.

Có nhiều lý do giải thích cho việc này. Nói bao giờ cũng dễ hơn Nghe. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc Nghe tốn năng lượng hơn nhiều so với việc Nói. Thứ nữa, thông qua Nói, còn giúp cho người đang nói trở thành trung tâm của buổi trò chuyện nữa. “Ai” mà không thích việc này nhỉ? Một nguyên nhân khác khiến cho việc Lắng Nghe trở nên khó khăn hơn bao giờ hết đó là cả hai bên đều đang có những tổn thương cần được làm việc trước khi có thể hiểu và thấu cảm cho người khác.

Từ Hearing và Listening có sự khác nhau. Hearing” có gốc từ tiếng “hyran”, mang nghĩa tiếp nhận âm thanh. Nội hàm của “hearing” mang tính thụ động, vì nó chỉ đơn giản là quá trình nhận diện âm thanh mà không cần nỗ lực chủ ý. Listening thì khác. “Listening” có nguồn gốc từ tiếng Anh cổ “hlysnan”, nghĩa là “nghe có chú ý”. Người La Mã dùng từ “auscultare”, lắng nghe một cách chăm chú, như bác sĩ nghe tim (Từ “auscultare” được dùng trong bối cảnh y học để chỉ kỹ thuật “auscultation”, nghĩa là nghe âm thanh từ bên trong cơ thể)

Tiếng Việt dịch từ Listening rất hay. Lắng Nghe. Tiếng Lắng đứng trước tiếng Nghe. Có lẽ người xưa muốn gửi gắm một thông điệp rằng, mỗi người cần Lắng lại trước khi có thể Nghe được người kia đang cố bày tỏ điều gì.

Lắng nghe không có nghĩa là bạn phải đồng ý với tất của người kia nói. Cũng không có nghĩa là bạn phải phản đối họ liền. Nghệ thuật lắng nghe bắt đầu trước hết là sự hiện diện, chỉ đơn giản là lắng nghe một cách thuần túy, một cách thực tế, không bị bóp méo thông qua lăng kính diễn dịch của mình khi hiểu rằng, mọi cảm xúc, mọi trải nghiệm đều đáng được trân trọng vì mỗi người là một độc bản đang trên hành trình trưởng thành độc đáo riêng của mình.

“Tôi cảm thấy bị kết án bởi lời bạn nói,

Cảm thấy bị phán xét và xua đuổi,

Nhưng trước khi đi, tôi muốn biết,

Đó có phải là điều bạn thực sự muốn nói không?

Trước khi tôi trở nên phòng thủ,V

à nói trong sự sợ hãi và tổn thương,

Trước khi tôi dựng lên bức tường bằng lời nói,

Cho tôi biết, tôi đã thực sự lắng nghe?

Ngôn từ là cửa sổ, hoặc chúng là bức tường,

Chúng giam cầm, hoặc giải phóng chúng ta.

Khi tôi nói và khi tôi nghe,

Hãy để ánh sáng tình yêu rọi chiếu qua tôi.