The Long Halloween còn hơn cả một cuốn comic. Đó là một tấn bi kịch hào hùng.
Christopher Nolan, đạo diễn của trilogy The Dark Knight lừng lẫy.
The Long Halloween (tạm dịch: Trường kỳ Halloween) là một series comic dài kỳ được sáng tác bởi bộ đôi tác giả ăn ý là Jeph Loeb [1] và Tim Sale [2]. Bộ truyện kéo dài 13 số, lấy bối cảnh năm đầu tiên Batman hành hiệp và kéo dài trong hai kỳ Halloween liên tiếp. Tiếp nối sự nghiệp của kỵ sĩ bóng đêm sau Batman: Year One [3] [4], The Long Halloween là một chuỗi ngày đen tối và kinh hoàng của thành phố Gotham, khi sát nhân hàng loạt bí hiểm Holiday quyết định tàn sát các thành viên của hai gia đình mafia sừng sỏ (nhà Falcone và nhà Maroni) vào cụ thể các ngày lễ. Đồng thời, bộ truyện này kể lại quá trình chuyển biến đầy tính chính kịch của Harvey Dent, từ một công tố viên quận chính trực đến một trong những phản diện nguy hiểm nhất của Batman - Two-Face.

Tấn bi kịch mang tên trường kỳ Halloween được ảnh hưởng không nhỏ bởi phong cách noir [5] (trắng đen) của thời đại trước, một phần do Jeph Loeb là một tín đồ của dòng phim này nhưng chưa có cơ hội thể hiện tình yêu đó trong tác phẩm Batman: Haunted Knight trước đây. Tông màu trắng đen khiến mọi thứ vô hồn và khó đoán hơn, đó là một phần lý do khiến cho phong cách trắng đen rất hợp với phim viễn tưởng hoặc trinh thám. Với một tác phẩm đậm chất trinh thám như The Long Halloween, phong cách vẽ noir hóa đầy ma mị và bí hiểm của Tim Sale là một yếu tố nghệ thuật quan trọng. Có lẽ vì thế mà phiên bản noir của bộ truyện này (Batman Noir: The Long Halloween) cũng đã được ra đời và đón nhận nồng nhiệt.

Hình: Phong cách noir dường như đã làm các phản diện của Batman vốn ghê rợn nay còn kinh dị hơn bản gốc chưa được noir hóa.

Hình: Cảnh ám sát đám thuộc hạ của Falcone đậm chất noir trong chương 2: Lễ Tạ Ơn. Một điểm đáng chú ý là sự tô màu độc nhất tang vật để lại sau vụ án, tạo điểm nhấn quan trọng trong phong cách gây án của sát nhân. Phong cách này được lặp lại xuyên suốt tác phẩm.
Hình: Một sự sắp xếp tài tình của Jeph Loeb và Tim Sale, nửa mặt tối cũng là phần mặt sẽ bị tạt acid, tạo ra phản diện Two-face mà chúng ta đều biết.
Ngoài ra, găng tơ cũng là một vấn đề chủ đạo trong The Long Halloween. Ai đã thưởng thức tác phẩm Bố già (Mario Puzo) hay trilogy cùng tên ắt phải cảm thấy thân quen với nhiều chi tiết đậm chất mafia Ý trong The Long Halloween như tiền bẩn từ thương vụ xuất nhập khẩu giày da Italy độc quyền, đám cưới thịnh soạn của cháu trai Johnny Viti, cuộc gặp mặt bàn công chuyện giữa Bruce Wayne với Falcone và đặc biệt là thành trì tội phạm có tổ chức The Roman đứng đầu bởi bố già bất khả xâm phạm Carmine "The Roman" Falcone. 
Hình: Đám cưới thịnh soạn đầy đặc sản Ý của Johnny Viti, được bao tất bởi ông trùm (tưởng như mới hôm qua, khi ông trùm rắp tâm khử đứa cháu ruột để bịt đầu mối), tụ họp nhiều gương mặt giàu có và có tầm ảnh hưởng như Richard Daniel, nguyên (cố) chủ tịch ngân hàng The Gotham City Bank.
Hình: Thành trì tội phạm “The Roman”, trải dài từ thành phố Gotham đến Chicago và Metropolis. Trong truyện, những giọt máu đào Johnny Viti và Sofia Falcone cũng là lính của gia đình Falcone.
Tuy nhiên, trong trilogy của đạo diễn Francis F. Coppola, Bố già Michael Corleone sau những vụ tranh quyền đoạt lợi đã dần mất hết quyền lực và chết trong cô độc khi về hưu, âu cũng là ác giả ác báo! Đó gần như là kết cục của ông trùm hết thời Carmine Falcone. Từ một ông trùm quyền lực, đùng một phát người khác “rửa” hộ tiền cho ông bằng lửa; đám thuộc hạ và các gia đình tay sai cũng bị trừ khử và chia tách bởi lũ “quái vật” mới nổi ở huyện (Holiday, Joker). Rốt cuộc, ông cũng đành nhượng bộ chúng để bắt được tên Holiday đang tâm trừ khử thuộc hạ của ông, trong đó có con trai, cháu trai và em gái ông. Vào giây phút túng quẫn, ông đổ lỗi cho Batman và GCPD vì đã không bắt được Holiday, để cho famiglia của ông bị tàn sát, chỉ vì họ là mafia. Cho rằng họ bất tài, làm ngơ nhưng vẫn tỏ ra trong sạch, Falcone một lần nữa dấy lên câu hỏi triệu đô: liệu giữa tốt và xấu có làn ranh? Bi kịch nhất, từ một bố già theo nghĩa đen, ông mất đi gia đình em gái và hai người con yêu quý. Hỡi ôi, kết cục của ông là hai viên kẹo đồng găm thẳng vào đầu, tuy rằng điều đó “không thể xảy ra với một người tốt hơn” nhưng nó không kém phần bi kịch so với chết cô đơn: chết nhục nhã khi gia tài gây dựng cả đời bỗng tan thành mây khói.
Hình: Không cần giải thích gì thêm, và có lẽ sẽ rất tuyệt nếu bộ phim chuyển thể sắp tới của DC có thể thể hiện được nỗi buồn thương trong đoạn độc thoại của Falcone, ông trùm hết thời.
Sự lụi tàn của đế chế The Roman bắt đầu vừa lúc sát nhân hàng loạt Holiday nổi lên. Tuy mô típ nạn nhân của hắn chưa được làm rõ nhưng rõ ràng hắn rất kiểu cách: chỉ ra tay vào ngày lễ, và luôn để lại tang vật cùng một thứ đặc trưng cho ngày lễ đó. Một điểm thú vị của tác phẩm trinh thám này là hung thủ chưa bao giờ được tìm ra cụ thể, bất chấp mọi nỗ lực của ủy viên, công tố viên quận hay Thám tử vĩ đại nhất thế giới, và bí ẩn vẫn chờ đón bạn cho đến tận trang truyện cuối (một spoiler nhẹ là có nhiều hơn một Holiday)! Trái ngược với tội phạm có tổ chức (organized crime), Holiday là một ẩn số khó đoán và có thể sẽ không bao giờ bước ra ánh sáng, từ đó “lớn hơn cả hợp lực của nhà Falcone”. Vì vậy, có lẽ trường kỳ Halloween là thời khắc chuyển giao của thành phố Gotham, từ một nơi đầy rẫy găng tơ đến thánh địa của lũ “quái vật” - lũ tội phạm vô tổ chức. 
Hình: Batman và Riddler cùng suy ngẫm về danh tính của Holiday.
Hình: Holiday tự nhận “tội ác có tổ chức” đã lỗi thời trong một thành phố Gotham đầy biến động với Falcone, và rằng mình lớn hơn cả nhà The Roman hợp lực.
Nói về phản diện, quá trình tha hóa thành người xấu của Harvey Dent mới thật sự bi kịch. Anh từng là một công tố viên quận chính trực, một người chồng mẫu mực và là một trong số ít những người tốt ở Gotham. Chính Bruce Wayne đã thốt lên rằng "Tôi tin tưởng vào Harvey Dent". Niềm tin là một xa xỉ phẩm ở thành phố tội lỗi Gotham, do vậy câu nói ngắn ngủi đó cũng nói lên được rất nhiều thứ. Anh là người cả gan dành buổi tối nóng nhất năm để đi ghi biển số xe vi phạm trong nhà xe của chính bố già Falcone. Là người dám theo đuổi vụ án The Roman đến cùng mà không chịu khuất phục. Là người sẵn sàng làm thêm giờ để chu cấp cho gia đình, nhưng không bao giờ “mang” công việc về nhà. 
Hình: Harvey Dent dành buổi tối nóng nhất năm để đi ghi biển số xe vi phạm, để rồi bị đánh hội đồng và bị đe dọa đến mạng sống của vợ mình.
Bi kịch nhất, đến gần cuối anh vẫn tin tưởng vào pháp luật, vào công lý, để rồi được đáp trả bằng gương mặt bỏng acid. Bao nhiêu năm rồi làm gì và được gì? Suy cho cùng, cứ bắt giữ rồi cũng đến một ngày chúng trốn tù hay trại thương điên Arkham, xôi hỏng bỏng không. Nhận ra điều đó, anh không còn tin tưởng luật pháp và trở thành sát nhân của bọn tội phạm, vì điều đó nhanh và hiệu quả hơn, nhưng vô hình trung biến bản thân thành tội phạm. Từ giờ, công lý sở hữu hai mặt trắng đen, hệt như hai mặt của đồng xu, 50/50. Ai còn nhớ câu nói của Harvey Dent trong The Dark Knight, rằng “Thế giới này rất tàn nhẫn, và giá trị đạo đức duy nhất trong một thế giới tàn nhẫn là sự may rủi. Nó không thiên vị. Nó không thành kiến. Và trên hết, nó công bằng!”? Câu nói “Tôi tin tưởng vào Harvey Dent” một lần nữa được nhắc lại ở cuối truyện, mỉa mai thay đến cả Two-face còn không tin tưởng một thứ gì ngoài chân lý của bản thân. Một khi anh bước gần hơn đến vị trí kỳ phùng địch thủ của Batman, một tình bạn đẹp sẽ mãi mãi vụn vỡ. 
Hình: Harvey Dent kết liễu The Roman, không còn bày tỏ lòng tin đến luật pháp và tự nhận mình là Two-face, bản ngã tội ác.
Mớ bòng bong mang tên trường kỳ Halloween không thể không nhắc đến nỗi nhớ thương song thân quá cố của Bruce Wayne, thứ cảm xúc chủ đạo của Batman qua năm tháng. Cuốn sách mở đầu bằng lời bộc bạch "Tôi đã thề độc với đấng sinh thành, rằng sẽ xóa tan khỏi thành phố những thế lực xấu xa đã cướp đi sinh mạng của họ". Ngoài ra, Jeph Loeb cũng đã lồng ghép tài tình cảm xúc này trong các biến cố của câu chuyện mà không gượng gạo sáo rỗng, với lối viết khai thác nội tâm sâu sắc. Trong đó, tôi thích nhất là một ký ức về bố của Brucie. Cụ thể, vào một đêm nọ, bác sĩ Thomas Wayne bất ngờ nhận được một ca bị thương thập tử nhất sinh. Đó chính là Carmine Falcone, có lẽ chịu liên lụy từ chiến tranh băng đảng, đến nỗi không thể đi đến bệnh viện vì sẽ bị phe đối địch truy cùng diệt tận. Quyết định cứu chữa của Thomas đã gián tiếp dẫn đến tấn bi kịch trên cho thành phố Gotham và gây ra không ít rắc rối cho con trai mình. Nếu biết vậy, liệu bác sĩ Thomas Wayne có lặp lại hành động của mình không? Hẳn bạn đã biết trước câu trả lời. Nhưng phản ứng của Bruce khi nghe câu trả lời của Alfred mới là thứ khiến tôi cảm động. Ít khung hình, ít đoạn hội thoại, ít tông màu, tất cả thể hiện qua con (đôi) mắt ngấn lệ của Bruce và cái vỗ vai nhẹ nhàng của Alfred. Bruce tự hào về người bố của mình, còn Alfred tự hào về đứa con của người bố ấy, điều trân quý nhất của một người đàn ông chính trực mà ông sẵn lòng chịu trách nhiệm suốt mấy năm qua.
Hình: Một trong những khoảnh khắc tôi thích nhất từ The Long Halloween.
Hình: Tựa như một lời vỹ thanh, Bruce nhắc lại lời thề độc năm xưa và tiếp tục tin vào bản ngã của mình, dù cho tình cảnh đã trở nên ngặt nghèo đến vậy.
Đạo diễn lừng danh Christopher Nolan nói không ngoa: The Long Halloween là một tấn bi kịch, nhưng vẫn còn một điểm sáng là ủy viên James Gordon. Dường như trong bất cứ đầu truyện nào về Batman, James Gordon vẫn luôn là một người tốt. Dù công việc khiến hôn nhân rạn nứt nhưng sau cơn mưa, ông vẫn trở về hạnh phúc bên gia đình, bên đứa con trai bé bỏng thức đêm để đưa bố chiếc cà vạt tự làm, bên người vợ "hòn vọng phu" mỗi khi chồng có một vụ án nan giải. Trên hết, dù không còn biết được cái giá phải trả để phe chính nghĩa thắng phải là bao nhiêu, nhất là khi mất đi Harvey Dent nhưng sau cùng ông vẫn sống tiếp và tin tưởng vào công lý, vào Gotham. Điều này cũng được phản ánh phần nào trong kết cục của The Dark Knight, khi Gordon sẵn sàng che giấu sự thật kinh hoàng nhất để thành phố Gotham vẫn trụ vững với Harvey Dent quá cố.
Hình: Gordon coi chiếc cà vạt là món quà ý nghĩa nhất của một người bố và chúc con trai mơ một giấc mơ đẹp. Ở đâu đó, một người vợ đang tự hào.
Cuối cùng nhưng cũng không kém phần quan trọng là hình tượng của Kỵ sĩ bóng đêm - thám tử vĩ đại nhất thế giới của chúng ta. Không chỉ khắc họa được nội tâm của một nhân vật đen tối và phức tạp như Batman, bộ đôi tác giả còn thể hiện được phần nào trí tuệ và tài mưu lược hơn người của Bruce Wayne. Có lẽ hai hình ảnh dưới đây sẽ thể hiện ngàn lời nói.
Hình: Thám tử vĩ đại có thể suy ra vị trí gây án của hung thủ, số lần bắn, khoảng cách gần hay xa nạn nhân và mối quan hệ giữa sát nhân với người mất chỉ từ hiện trường vụ án, đến nỗi một thám tử kỳ cựu như Gordon cũng phải gật gù khen.
Hình: Một khoảnh khắc hiếm hoi trong lịch sử comic, khi Batman thể hiện tài mưu lược tài tình của mình, kết hợp nhuần nhị với thể lực cường tráng: Khi đối mặt với một chướng ngại vật dường như bất khả thi, lựa chọn duy nhất của bạn là hành động nhanh chóng, hay có thể nói là phi lý. Loại bỏ yếu tố nguy hiểm nhất trước, sau đó cẩn thận tấn công tuần tự các mục tiêu khác một cách thận trọng. Lần lượt Joker, Poison Ivy, Scarecrow, Mad Hatter và Solomon Grundy đã bị hạ gục chỉ trong một nốt nhạc.
Cho đến nay, The Long Halloween được đánh giá là một trong những cốt truyện tối hậu của nhân vật Batman và được giới độc giả lẫn phê bình trên khắp thế giới đón nhận rộng rãi. Christopher Nolan, cũng như các Bat-đồ khác đã không ngớt lời khen ngợi cho bản trường ca đầy bi kịch này. Nó đã đem về cho Jeph Loeb 2 trên 4 giải thưởng Eisner xuyên suốt sự nghiệp của ông. Sau thành công rực rỡ của The Long Halloween, bộ đôi tác giả đã tái hợp để sáng tác tiếp hai phần hậu truyện trực tiếp là Batman: Dark Victory và Catwoman: When in Rome. Như Archie Goodwin đã nói, "Làm việc cùng nhau dường như đã phát huy tiềm năng tối đa của họ [Jeph Loeb và Tim Sale]. Làm việc cùng nhau về Batman dường như còn phát huy tốt hơn thế."
Ntutu Letseka on Twitter:
Hình: Trilogy của bộ đôi tác giả Jeph Loeb và Tim Sale (nguồn: Twitter). Cả ba đều đã được dịch và đăng tải trên https://vietcomic.net/
Về mặt điện ảnh, The Long Halloween là “nguồn cảm hứng vượt trội” (David Goyer, ông viết kịch bản phim cho phần phim The Dark Knight Rises [Kỵ sĩ bóng đêm trỗi dậy]) cho trilogy Nolanverse, đặc biệt là phần phim The Dark Knight. Nhiều yếu tố từ bộ truyện kinh điển này cũng đã được chuyển thể trong mùa 4 của series truyền hình Gotham. Năm 2019, DC quyết định chuyển thể nó thành một bộ phim hoạt họa hai phần (tương tự Batman: The Dark Knight Returns) độc lập khỏi Vũ trụ phim hoạt họa DC (DCAMU). Gần đây nhất, đã có nhiều tin đồn rằng bộ phim The Batman (dự kiến ra mắt năm 2021) của đạo diễn tài ba Matt Reeves sẽ mượn một vài yếu tố của The Long Halloween, điều này khá hợp lý do cả hai đều hướng đến hình tượng thám tử của Batman theo phong cách noir. Ngoài ra, thiên anh hùng ca này cũng truyền cảm hứng cho các trò chơi điện tử như Batman: Arkham City, Batman: Arkham Origins và Batman: Arkham Knight.
The Dark Knight (2008) - IMDb
Hình: Phim The Dark Knight
Còn bạn, hỡi Bat-đồ, đâu là đầu truyện về kỵ sĩ bóng đêm mà bạn yêu thích nhất?
Phan Tại Tính Trí.
Đà Lạt, ngày 19 tháng 7 năm 2020.
[1] Jeph Loeb là một tác giả comic tài ba người Mỹ, chủ nhân của bốn giải thưởng Eisner danh giá, nổi tiếng với lối viết mộc mạc, đơn giản mà khai thác sâu nội tâm của nhân vật. Là một người coi việc viết comic là mối tình đầu của mình, ông từng sáng tác cho cả hai hãng đối địch là DC Comics và Marvel Comics, sáng tác nên nhiều cột mốc quan trọng cho các nhân vật đình đám như Batman (trilogy Haunted Knight - The Long Halloween - Dark Victory), Spiderman (Spiderman: Blue) và Superman (Superman for All Seasons). Ngoài sự nghiệp trong giới comic, ông còn là một người viết kịch bản phim và chủ nhiệm phim. Năm 2010, Loeb đã trở thành phó chủ tịch của Marvel Television.
[2] Tim Sale là một họa sĩ comic tài ba người Mỹ. Ông được biết đến chủ yếu qua các tác phẩm cộng tác cùng Jeph Loeb như Batman: Haunted Knight - Batman: The Long Halloween - Batman: Dark Victory và Catwoman: When In Rome.
[3] Tạm dịch: Batman: Năm đầu tiên. Bộ truyện này được sáng tác bởi tác giả nổi tiếng Frank Miller (The Dark Knight Returns, Daredevil: Born Again và 300). Tiểu sử của Bruce Wayne trong Batman: Year One và quá trình anh chuyển biến thành Batman sau hàng thập kỷ thiếu sót là một cột mốc kinh điển trong quá trình phát triển Kỵ sĩ bóng đêm của chúng ta. Đây cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm điện ảnh về Batman như phim live-action (Batman Begins, Batman), series truyền hình (Gotham) và phim hoạt họa cùng tên. Sau này, khi DC Comics khởi động lại dòng thời gian của vũ trụ DC qua thời kỳ New 52, tiểu sử của Batman được kể lại qua Zero Year, tuy nhiên cốt truyện về cơ bản vẫn được khai thác từ Batman: Year One, nói lên phần nào tầm ảnh hưởng của tác phẩm kinh điển này.
[4] Trong một lần ăn sáng cùng Jeph Loeb và Tim Sale, Archie Goodwin, một cộng tác viên quan trọng đối với bộ đôi tác giả là người đã đề xuất rằng bộ đôi nên viết tiếp câu chuyện của giới tội phạm Gotham trong Batman: Year One mà Frank Miller đã bỏ ngỏ. The Long Halloween cũng có thể được coi là câu chuyện năm thứ hai của Batman, do sự kiện Zero Hour đã xóa Batman: Year Two (một tuyển tập từng được coi là hậu truyện của Batman: Year One) khỏi mạch truyện chính.
[5] Phim noir (trong tiếng Pháp, noir là đen) là một thuật ngữ điện ảnh dùng chủ yếu để mô tả các phim tội phạm Hollywood vào những năm 40 đến những năm 50 của thế kỷ trước.