Code “Sạch” là Gì?

Code “sạch” là code dễ hiểu, dễ điều chỉnh và dễ bảo trì. Điều này không chỉ là làm cho code chạy được; mà còn về việc làm cho nó hoạt động một cách hiệu quả và dễ hiểu. Code “sạch” là code:
- Dễ đọc bởi người khác (và bản thân khi xem lại). - Đồng nhất về style và quy ước viết code. - Đi kèm với các comment và tài liệu liên quan. - Hiệu quả và không chứa các dòng code không cần thiết hoặc không sử dụng đến.
Ảnh bởi
Walkator
trên
Unsplash

Hoàn Cảnh Thực Tế: Ưu tiên Tốc độ và Hiệu suất Hơn là Code “Sạch”

1. Cuộc Đua Khởi Nghiệp: Hãy tưởng tượng một startup đang gấp rút ra mắt sản phẩm của mình để vượt qua các đối thủ. Trong lúc vội vã đó, đội ngũ phát triển sẽ ưu tiên tốc độ hơn chất lượng code. Mặc dù họ xoay sở được để ra mắt nhanh chóng, nhưng khi số lượng người dùng(user base) tăng lên, họ bắt đầu gặp phải các bug và vấn đề về hiệu suất. Chi phí sửa chữa những vấn đề này, cả về thời gian và độ uy tín, vượt xa chi phí cho ưu điểm về tốc độ ban đầu.
2. Hệ Thống Kế Thừa: Một công ty có một hệ thống kế thừa đã được vá nhiều lần để thêm các tính năng mới, luôn ưu tiên nhu cầu ngay lập tức hơn code sạch. Theo thời gian, hệ thống trở nên phức tạp đến mức thậm chí những thay đổi nhỏ cũng yêu cầu một mức độ thời gian đáng kể và nguy cơ gây ra các bug mới rất cao. Công ty cuối cùng sẽ nhận ra rằng việc xây dựng lại hệ thống từ đầu sẽ tốn ít chi phí hơn.
3. Tư Duy "Chỉ Là Sửa Nhanh Thôi Mà": Một nhà phát triển được yêu cầu triển khai một tính năng một cách nhanh chóng. Họ quyết định hardcode một số giá trị và bỏ qua một số phương pháp hay để đổi lấy tốc độ.Vài tháng sau, khi yêu cầu thay đổi, các giá trị đó gây ra những hành vi không mong muốn và thứ đáng lẽ ra nên là một cập nhật đơn giản thì lại trở thành một buổi debug tốn thời gian.
4. Ác Mộng về Khả Năng Mở Rộng: Một nền tảng thương mại điện tử được xây dựng nhanh chóng mà không để tâm nhiều đến code sạch. Ban đầu, nó xử lý traffic tốt. Tuy nhiên, Khi một sự kiện sale lớn diễn ra, nền tảng gặp một sự gia tăng đột ngột về số lượng người dùng. Code lộn xộn, không được tối ưu hóa cho khả năng mở rộng, dẫn đến thời gian tải chậm, dẫn đến crash và gây ra mất mát đáng kể về doanh số bán hàng tiềm năng.

Tại sao Code “Sạch” lại quan trọng?

Code sạch là nền tảng của quá trình phát triển phần mềm bền vững. Không chỉ là về thẩm mỹ; mà còn phải đảm bảo code có khả năng duy trì, mở rộng và đáng tin cậy.
Dưới đây là cái nhìn chi tiết hơn về tầm quan trọng của code sạch:
1. Giảm Nợ Kỹ Thuật: Nợ kỹ thuật ám chỉ chi phí của việc bổ sung do việc lựa chọn một giải pháp nhanh, có thể lộn xộn ngay lập tức thay vì một cách tiếp cận tốt hơn nhưng sẽ mất thời gian hơn. Code sạch sẽ giảm thiểu chi phí này, đảm bảo rằng các thay đổi trong tương lai diễn ra mượt mà và ít tốn kém hơn.
2. Tăng Cường Sự Hợp Tác: Trong môi trường làm việc nhóm, việc mọi người có thể hiểu và làm việc trên codebase là cực kì quan trọng. Code sạch đảm bảo rằng code luôn tiếp cận được cho tất cả các thành viên trong nhóm, giảm thiểu mức độ khó khăn cho các thành viên mới và tạo điều kiện cho sự hợp tác hiệu quả.
3. Nâng Cao Chất Lượng Code: Code sạch thường gắn với việc ít lỗi và bug hơn. Khi code rõ ràng và ngắn gọn, sẽ có ít không gian hơn cho sai sót, và việc phát hiện và sửa lỗi trở nên dễ dàng hơn.
4. Tăng Năng Suất: Theo thời gian, việc duy trì và mở rộng code lộn xộn có thể rất tốn thời gian. Ngược lại, code sạch dễ làm việc với hơn, dẫn đến chu kỳ phát triển nhanh hơn và quá trình debug hiệu quả hơn.
5. LàmHài Lòng Khách Hàng: Code sạch khiến phần mềm ổn định và hiệu quả hơn. Điều này dẫn đến ít bug và các vấn đề về hiệu suất, tạo ra trải nghiệm người dùng tốt hơn và, theo đó, khách hàng hạnh phúc hơn.

Một số Nguyên tắc của Code “Sạch” trong Java

Tên Có Ý Nghĩa: Các biến, phương thức và lớp nên có các tên mô tả, cho biết mục đích của chúng.
// Bad String d; // Good String birthdate;
Tránh Sử Dụng Hàm Quá Lớn: Hàm chỉ nên thực hiện một công việc và thực hiện nó tốt. Hãy chia nhỏ các hàm lớn thành các phần nhỏ và dễ quản lý hơn.
Comment Khi Cần Thiết: Mặc dù code nên tự giải thích chính nó nhưng đôi khi chú thích là điều cần thiết để giải thích logic phức tạp hoặc các quyết định đã được thực hiện trong quá trình coding.
Định Dạng Nhất Quán: Sự nhất quán trong định dạng code, chẳng hạn như thụt lề và khoảng cách, làm cho code trở nên dễ đọc hơn.
//Luôn thụt đầu dòng và đặt dấu ngoặc một cách nhất quán. if (condition) { // code } else { // code }
Tránh Sử Dụng Các Số Đặc Biệt: Thay thế các số bằng các hằng số có tên để làm cho code dễ hiểu hơn.
// Thay vì sử dụng trực tiếp 3.14 trong các phép tính final double PI = 3.14; double area = PI * radius * radius;
Sử Dụng Enums Thay Vì Hằng Số Int: Enums làm cho code dễ đọc hơn và cung cấp an toàn kiểu(type safety).
// Thay vì public static final int RED = 1; public static final int GREEN = 2; // Hãy dùng public enum Color { RED, GREEN; }
Hạn Chế Phạm Vi của Các Biến: Khai báo biến gần nơi chúng được sử dụng nhất có thể và giữ phạm vi của chúng hạn chế.
for (int i = 0; i < 10; i++) { // dùng 'i' ở đây } // 'i' không nên được truy cập ở đây
Giữ Xử lý Lỗi Riêng Biệt: Tránh lẫn lộn giữa việc xử lý lỗi với logic chính. Điều này làm cho code trở nên dễ đọc và dễ bảo trì hơn.
public void processData() { try { // logic chính } catch (Exception e) { handleException(e); } } private void handleException(Exception e) { // logic xử lý lỗi }

Công Cụ Hỗ Trợ Code “Sạch” trong Java

Một vài công cụ hỗ trợ mà lập trình viên Java có thể sử dụng để viết code sạch:
- Checkstyle: Một công cụ kiểm tra code Java theo một tập hợp các tiêu chuẩn và phương pháp tốt nhất. - SonarQube: Cung cấp sự kiểm tra liên tục về chất lượng code và cung cấp phản hồi tức thì về những vấn đề tiềm ẩn. - IntelliJ IDEA: IDE phổ biến này đi kèm với các công cụ phân tích code tích hợp, đánh dấu các vấn đề tiềm ẩn và đưa ra các gợi ý.
Việc viết code sạch là một sự đầu tư cho tương lai. Nó đảm bảo rằng code sẽ luôn có thể duy trì được, hiệu quả và dễ hợp tác.
Credit: Skilled Coder on medium Twitter và Instagram của tác giả
Computer Science Phần mềm Kỹ năng Ngành IT