Đầu tiên, mình xin nói ngắn gọn về ưu điểm của mô hình quản lý hành chính 2 cấp:
- Việc bỏ cấp huyện giúp bộ máy hành chính trở nên tinh gọn hơn, giảm chi phí vận hành.
- Việc giảm thiểu các tầng nấc trung gian sẽ giúp tiết kiệm thời gian khi áp dụng các chính sách mới.
Tuy nhiên những ưu điểm trên sẽ không thực sự phát huy tác dụng nếu như vẫn giữ tư duy quản lý cũ, cơ cấu chính quyền địa phương và cách vận hành như cũ. Mà lại phải đối mặt mới một số bất lợi như sau:
- Lúc này thành phố và huyện trước kia bị phân mảnh thành các phường và xã lớn. Khi đó nếu ban hành các chính sách đặc thù cho riêng từng khu vực sẽ càng khó kiểm soát hơn và dễ bị phân mảnh.
- Trong tương lai, có thể sẽ lại phải đẻ ra thêm nhiều cấp trung gian như đặc khu kinh tế, nhóm các phường nội đô, các xã ven đô, khu vực nông thôn…, như vậy thì sẽ không còn là chính quyền địa phương 2 cấp nữa.
Thay vì tập trung vào chuyển đổi một cách dập khuôn từ 3 thành 2 cấp thì mình đề xuất vẫn giữ 3 cấp nhưng tiến hành tinh gọn, tái cơ cấu như sau:
- Sáp nhập tỉnh: giảm mạnh còn khoản 20 - 25 tỉnh thôi để sau này không cần sáp nhập nữa, trung tâm tỉnh sẽ đc quy hoạch để có thể cạnh tranh kinh tế với các thành phố trung ương, giúp giảm tải cho 2 đầu tàu kinh tế. Người đứng đầu tỉnh là tỉnh trưởng với nhiều quyền quyết định hơn, chịu tránh nhiệm lớn hơn.
- Sáp nhập huyện: theo hướng cùng vùng kinh tế, địa lý thì sáp nhập lại để phát triển các cụm công nghiệp, nông nghiệp tập trung. Đứng đầu là huyện trưởng, bỏ hội đồng nhân nhân và tinh gọn các ban bệ để huyện đóng vai trò trung gian, chịu chỉ đạo trực tiếp từ tỉnh và quản lý, giám sát cấp xã.
- Vì giữ lại huyện nên xã không cần quá to nữa, thuận tiện đi lại cho người dân, phân quyền gần như toàn bộ nhiệm vụ của huyện lúc trước về cho xã, đứng đầu là xã trưởng với nhiều quyền quyết định hơn, chịu tránh nhiệm lớn hơn.
- Áp dụng mô hình thị trưởng cho các thành phố trực thuộc trung ương (đổi thành “thành phố cấp tỉnh” cho gọn) và thành phố trực thuộc tỉnh (đổi thành “thành phố cấp huyện” cho gọn), bỏ cấp phường và chỉ giữ lại cấp quận cho các thành phố lớn. Thị trưởng sẽ được bầu bằng phổ thông đầu phiếu toàn dân thành phố, các ứng cử viên do mặt trận tổ quốc đề cử và sẽ phải đi vận động và tiếp xúc với các cử tri.
- Tiến hành phân quyền cho địa phương một cách nhất quán, người đứng đầu địa phương sẽ có nhiều quyền hạn hơn nhưng sẽ phải chịu toàn bộ tránh nhiệm với người dân và cấp trên. Đồng thời cải tổ lại ngành thanh tra và tư pháp để loại bỏ các lãnh đạo lạm dụng quyền lực để vi phạm pháp luật.
Bài viết chỉ là ý kiến chủ quan của tác giả, không phải là thông tin chính thức. Mong mọi người đóng góp ý kiến bên dưới viết. Xin cảm ơn.
Góc_nhìn_thời_sự Thời sự Việt Nam Kinh tế xã hội Địa chính trị