Thời kì Phục Hưng kéo dài từ thế kỉ XIV đến XVI đã thúc đẩy thương mại hàng hóa và dịch vụ phát triển mạnh ở Châu Âu. Người ta cho rằng các thị trường chứng khoán sơ khai đầu tiên trên thế giới đã ra đời vào thời điểm này tại thành phố Bruges (Bỉ) và thành phố Rotterdam (Hà Lan). Năm 1602, công ty Đông Ấn Hà Lan chính thức trở thành công ty giao dịch công khai đầu tiên trên thế giới khi phát hành cổ phiếu của công ty qua Sở giao dịch Chứng Khoán Amsterdam. Với lịch sử gần nửa thiên niên kỷ, thị trường chứng khoán đang là một trong những thị trường có vai trò quan trọng nhất đối với nền kinh tế của một quốc gia nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói chung.
Chứng khoán là gì? Chứng khoán (Securities) là một bằng chứng (dưới dạng giấy tờ hoặc điện tử) xác nhận quyền sở hữu và các quyền lợi liên quan của người nắm giữ chứng khoán đối với một phần tài sản hay phần vốn của tổ chức phát hành.
Các loại chứng khoán Trên thực tế, có rất nhiều loại chứng khoán đã và đang được giao dịch trên thế giới nhưng nếu bạn đang tìm hiểu về cơ bản thì hãy hiểu rõ các loại phổ biến sau ở Việt Nam: + Cổ phiếu: Do công ty cổ phần phát hành cho nhà đầu tư. Có tiềm năng sinh lợi cao nhất so với các loại khác nhưng đồng thời cũng mang theo đó rủi ro cao + Trái phiếu: Do doanh nghiệp hoặc chính phủ phát hành trong một khoản thời gian nhất định với một khoản lợi tức được cố định trước. Trái phiếu có suất sinh lợi thấp hơn cổ phiếu nhưng ổn định hơn. + Chứng quyền: Được phát hành cùng với trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi. Nó cho phép nhà đầu tư được quyền mua một số cổ phiếu nhất định trong một khoảng thời gian theo mức giá xác định trước. + Chứng chỉ quỹ: Được phát hành bởi các quỹ đầu tư. Tiềm năng sinh lợi của nó tùy thuộc vào loại quỹ đầu tư nhưng thường sẽ được cam kết một mức tối thiểu, song song đó mức độ rủi ro cũng sẽ tùy thuộc vào danh mục đầu tư của quỹ. + Chứng khoán phái sinh: Có nhiều định nghĩa về CKPS, nhưng theo cách dễ hiểu thì nó là một hợp đồng sẽ được thanh toán trong tương lai dựa trên giá trị của một tài sản khác (chứng khoán khác, hàng hóa, tỷ giá, ...). CKPS có suất sinh lợi rất cao và đó cũng đồng thời là mức rủi ro bạn có thể gánh chịu.
Thị trường chứng khoán là gì? Dễ hình dung, đây chính một "cái chợ" đúng nghĩa, nơi các nhà đầu tư kết nối để mua và bán các khoản đầu tư, phổ biến nhất là cổ phiếu của các công ty đại chúng.
Các đặc điểm của thị trường chứng khoán: + Tính sinh lời: bằng việc đầu tư một cách thông minh và kỷ luật, bạn có thể kiếm lời từ thị trường bằng cách mua và bán cổ phiếu. Ví dụ bạn mua 100cp công ty Vinamilk với giá 100.000/cp và khi cổ phiếu tăng lên thành 120.000/cp bạn bán ra để kiếm lời, khoảng lợi nhuận thu được là 2 triệu. + Tính rủi ro: Song song với lợi nhuận chính là rủi ro. Lấy ví dụ trên, nếu cổ phiếu Vinamilk không tăng mà giảm về 75.000/cp, bạn bán ra sẽ chịu khoản lỗ là 2,5 triệu. Các rủi ro đến từ vô hạn nguyên nhân mà bạn không thể ngăn chặn chúng một cách triệt để (tỷ giá, chiến tranh, thiên tai, tâm lý,...). Các nhà đầu tư tốt là những người biết cách để phòng ngừa và hạn chế các rủi ro đó. + Tính công khai minh bạch: mọi thông tin liên quan đến thị trường này đều được cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời và công bằng giữa các nhà đầu tư (mặc dù không phải lúc nào cũng vậy =)). Một thị trường càng đảm bảo tính minh bạch sẽ được đánh giá càng cao và thu hút nhiều nhà đầu tư hơn. + Tính thanh khoản: là khả năng chuyển đổi thành tiền của một loại tài sản (ở đây ta đang nói là chứng khoán). Thị trường chứng khoán có thanh khoản cao, điều đó giúp nhà đầu tư có thể chuyển đổi từ tiền thành chứng khoán và ngược lại một cách nhanh chóng. + Tính thay đổi: Trên thị trường, mọi thứ đều thay đổi một cách liên tục, từ các thông tin liên quan, giá, dòng tiền, nhà đầu tư,... đều có thể nhảy số chỉ sau một khoảnh khắc. Vì vậy bạn cần cực kỳ cẩn thận khi tham gia nó.
Thị trường chứng khoán tại Việt Nam
Năm 1998 được xem là năm khai sinh của thị trường chứng khoán Việt Nam. Trải qua hơn 2 thập kỷ phát triển, hiện nay đã có hơn 3 sàn giao dịch lớn với tổng vốn hóa hơn 7 triệu tỷ VND. + HOSE (Ho Chi Minh Stock Exchange): Được xem là sàn có uy tín và quy mô lớn nhất. Biên độ dao động tăng/giảm tối đa mỗi phiên của cổ phiếu trên sàn HOSE là 7% và thanh khoản cao nhất trong số các sàn. Các công ty được niêm yết trên HOSE phải đảm bảo các điều kiện khắt khe hơn nên đảm bảo tốt hơn về tính công khai minh bạch. + HNX (Hanoi Stock Exchange): Sàn giao dịch phía Bắc, quy mô đứng sau sàn HOSE với biên độ dao động tối đa của cổ phiếu vào mỗi phiên giao dịch là 10%. + UPCOM (Unlisted Public Company Market): chủ yếu niêm yết các cổ phiếu vừa và nhỏ. Tính minh bạch công khai của các cổ phiếu trên sàn không cao công với thanh khoản thấp làm tiềm ẩn nhiều rủi ro đầu tư hơn hai sàn trên. Tuy nhiên một số nhà đầu tư mới khá thích giao dịch cổ phiếu trên này vì biên độ tăng giảm của cổ phiếu lên tới tối đa 15% mỗi phiên.
Trên đây là những thông tin cơ bản về chứng khoán và thị trường chứng khoán dành cho các bạn đang có ý định tìm hiểu sơ khởi về đầu tư. Mình hiện đang là chuyên viên tư vấn đầu tư và quản lý tài sản làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh. Nếu các bạn muốn tìm hiểu thêm về tài chính và cách đầu tư chứng khoán, hãy liên hệ mình hoặc để lại bình luận dưới bài viết này, mình sẽ trả lời và hỗ trợ hết mức. Trong các bài viết tới, mình sẽ hướng dẫn về các khái niệm cơ bản trong thị trường và chia sẻ các kinh nghiệm xương máu của bản thân, cảm ơn mọi người đã đọc và góp ý.
Ngành Kinh tế