Chuyện richkid và cái vòng định kiến
Hôm trước đọc ask.fm của em Tôn Nữ (search google sẽ biết em ấy là ai) thấy em có trả lời một câu của một bé (chắc lớp 9 hay 10)...
Hôm trước đọc ask.fm của em Tôn Nữ (search google sẽ biết em ấy là ai) thấy em có trả lời một câu của một bé (chắc lớp 9 hay 10) “sâu sắc quá liệu có tốt ko ạ? nhiều khi e mệt mỏi vì nghĩ quá nhiều về nhg thứ ng thg chả để tâm, rồi cuối cùng chỉ mình mình hiểu, mình mình thơ thẩn, mình mình sống chậm lại”. Tôn Nữ trả lời rất hay, sâu sắc và chân thành như thế này “nghĩ nhiều đâu phải là sâu sắc. tốt xấu là quy chiếu theo mình muốn gì, chứ làm gì có gì tự nó là tốt, tự nó là xấu. em thử nghĩ xem nhé. ví dụ, cùng những vật hình tròn có đường kính như nhau: dây thun buộc tóc, chiếc vòng tay bằng bạc, chiếc bằng vàng. cái nào tốt? cái nào xấu? rõ ràng là đây là một câu hỏi không đầu không đuôi, đúng không? nếu em muốn buộc tóc, thì rõ ràng cái dây thun buộc tóc là tốt nhất. nếu em muốn đeo cho đẹp, thì vòng bạc vòng vàng đều được hết, tuỳ sở thích. nhưng nếu em kẹt tiền và muốn cầm đồ được nhiều tiền nhất có thể, thì em cầm cái vòng vàng là tốt rồi. nếu em kẹt vừa vừa thôi, thì em cầm cái vòng bạc là tốt nhất, để cái vòng vàng đấy đến lúc cần hơn. em thấy không? mọi thứ khác nhau, không có gì tốt, không có gì xấu cả, tuỳ trường hợp thôi. em không được đánh đồng mọi thứ là như nhau, không phải cứ hình tròn cỡ cổ tay là như nhau, cũng như là không phải cứ suy nghĩ nhiều là sâu sắc.”
Đùa chứ, cách tư duy hay vcl. Rồi mình nhớ đến có lần thằng cháu mình có cố gắng giải thích cho mình tại sao bức tranh canvas màu trắng của Robert Ryman lại có giá mấy chục triệu đô Mỹ mà mình thề là mình chỉ thấy tiếc tiền. Tiền chứ có phải lá cây đâu mà mua bức tranh có mỗi màu trắng. Cháu mình chửi mình đúng là người phàm tục (ordinary person) nên mới không hiểu. Đúng rồi, mình tập trung vào giá trị đồng tiền (money value) trong khi người mua (chắc phải extraordinary person) nhìn vào giá trị nghệ thuật (art value). Hai hệ quy chiếu khác nhau thì việc ai đúng ai sai sao nói được đúng không? Chưa kể các yếu tố khác như mình nghèo vl còn người mua tranh tiền nhiều như lá cây sấu nhà mình, rụng mãi không hết lá, …

Nhắc đến chuyện giàu thì gần đây có nổi lên mấy vụ con nhà giàu mặc gì, ăn gì, chơi gì. Mình có lướt qua mấy cái comment trên kênh 14 kiểu như “Bé đã tiêu thế này, lớn chắc tiêu ác nữa”( phản biện: Chả liên quan. Kiểu như nói bé đái dầm nhiều, lớn đái dầm nhiều hơn ấy) “Nhiều tiền sao không đi ủng hộ người nghèo” (phản biện: Việc ủng hộ là việc đáng khuyến khích. Không ủng hộ cũng không sai). Còn nhiều lắm comment “sâu sắc” lắm nhưng chả đúng trọng tâm gì cả. Mình thì nghĩ đơn giản thế này. Chuyện con nhà giàu mặc đồ hiệu, đi xe sang không có gì đáng lên án cả. Các bạn ấy có tiền, các bạn ấy lựa chọn làm gì là quyền của các bạn ấy, miễn là không làm hại đến người khác, hay đến xã hội nói chung. Hệ quy chiếu của mỗi người mỗi khác, mình thấy nó hay, không có nghĩa là người khác thấy hay.
Con người sinh ra đã có sẵn một số định kiến nhất định về thế giới xung quanh. Những định kiến này có khả năng chi phối cách suy nghĩ và hành động của chúng ta. Nguy hiểm hơn là chúng ta có xu hướng tìm, thậm chí tự tạo ra các đặc điểm để nó phù hợp với các định kiến có sẵn của mình (hay còn gọi là “confirmation bias”). Ví dụ như bạn có định kiến về con nhà giàu, bạn sẽ cố tìm các đặc điểm, ví dụ chứng minh là con nhà giàu chỉ giỏi tiêu giỏi phá trong khi các trường hợp con nhà giàu học giỏi, chăm chỉ, thành đạt thì không thèm nhìn vào.
Thực ra, là con người thì việc phán xét người khác là khó tránh (dù không ý thức hay có ý thức, dù thoảng qua hay kéo dài). Thế nhưng điểm hay ở người là chúng ta thay đổi được. Hãy cố gắng bước ra khỏi vòng định kiến của bản thân và nhìn nhận mọi việc dưới góc nhìn đa chiều để thấu hiểu và đón nhận sự khác biệt.

Thinking Out Loud
/thinking-out-loud
Bài viết nổi bật khác
- Hot nhất
- Mới nhất

Jesterϕ
Cảm ơn bạn vì bài viết hay (cái White Canvas cute phết XD )
Cái định kiến ấy như có vẻ như xuất phát từ nhiều "ấn tượng xấu" (a.k.a thành kiến) với người giàu. Nếu bạn đọc báo, theo dõi tin tức thì nhiều vụ vạch trần tài sản không minh bạch nên thành thử số đông bị gieo ác cảm "người giàu" và lâu dần họ thấy người giàu là auto chửi -- không cần biết lý do
==> Bởi nếu làm truyền thông không khéo thì vô tình gieo rắc ác cảm lên nhiều thứ
mà suy đi ngẫm lại thì rõ thấy nó rất ư vớ vẩn.
Nhưng đó là chỉ là một phần, lý do khác còn liên quan tới GATO vì khác biệt hệ quy chiếu (norm vs extraordinary) như bạn đã nêu ^^ (mà vấn đề GATO mà nói hết chắc cũng khá dài)
________________________________________
Và sau đó có bài báo khác viết về cuộc sống của cô bé trong clip richkid, cô bé kiếm tiền bằng cách phụ giúp ba mẹ trong công việc ( nên hoàn toàn bình thường khi được thưởng sau khi làm tốt --- ai trong chúng ta cũng đã trải qua ít nhiều việc tưởng thưởng đó -- tuỳ gia cảnh, tuỳ điều kiện )
Xuất phát từ cuộc phỏng vấn giá trị các món đồ hàng hiệu và rồi người đọc lại xoáy về cách tiêu tiền thế nào cho đúng ??!! , nhân danh "còn nhiều người nghèo ..." và sau đó mặc nhiên richkid liệt vào vai kẻ xấu, đáng bị lên án @@
Khi các bạn bị vây quanh quá nhiều thứ tiêu cực thì về lâu dài cách nhìn nhận vấn đề cũng bị lay chuyển theo, chấp nhận sống chung rồi chọn lọc hoặc buông bỏ thôi (cho nhẹ đầu ^^)
____________________
p/s: ^^ Vox cũng có vài bài nhiều góc nhìn mới lạ, khá hay mà dạo này Vox có vẻ bàn xôm politics nhiều nên mình buông bỏ nó một thời gian xem sao.
- Báo cáo

justanothercreature
"Khi các bạn bị vây quanh quá nhiều thứ tiêu cực thì về lâu dài cách nhìn nhận vấn đề cũng bị lay chuyển theo, chấp nhận sống chung rồi chọn lọc hoặc buông bỏ thôi (cho nhẹ đầu ^^) "-> việc bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh, thông tin trên mạng là việc không tránh được. Trong cuốn "Thinking fast and slow" có ý này "A reliable way to make people believe in falsehoods is frequent repetition, because familiarity is not easily distinguished from truth". Thế nên tớ cũng không trách các bạn có cái nhìn tiêu cực về 1 việc và luôn tin là con người chúng ta sẽ thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn 

- Báo cáo

Jesterϕ
Nice quote ạ và dĩ nhiên kỷ nguyên số và người trẻ thì để "thay đổi tốt đẹp hơn" không dừng lại bằng niềm tin thì theo cảm quan của mình:
- Ask.fm những người thú vị ( tuỳ taste "thú vị" đến cỡ nào của mọi người )
- Làm bài Spiderum trao đổi góc nhìn (vì bản chất việc trao đổi là cải thiện lối suy nghĩ thể nghiệm )
- (riêng bản thân mình với cách không giống ai) -- trồng cây (hoặc đơn giản nữa là đi tưới cây ^^ Lý do thì để cây mãi xanh tốt, cây "thở" ra không khí trong lành, con người hấp thụ tính "trong lành" thì ít nhiều chuyển biến suy nghĩ và hành động tích cực hơn
- Báo cáo

deathstar
Tôi mệt mỏi với cái kiểu nghệ thuật như bức tranh trên, tưởng tượng ra chục năm sau sẽ có họa sĩ thiên tài nào đó vẽ thêm một bức tranh màu xanh lá cây với ý nghĩa cao đẹp là tôn vinh thiên nhiên giá 500 triệu đô. 100 năm sau một họa sĩ khác sơn bức tranh màu xanh nước biển với ngụ ý thể hiện sự khôn lường của biển cả. Nhảm nhí vô cùng tận.
- Báo cáo

justanothercreature
à cái này tớ thấy giống kiểu như chúng mình cùng đọc 1 bài thơ về con cóc chẳng hạn, tớ thì thấy ôi sao con cóc nó hay vl thế, biết gọi ông trời cho mưa, cậu thì thấy ví von vớ vẩn, cóc nó kêu gọi bạn tình chứ ông trời gì ... tớ thấy không có gì nhảm nhí khi gắn cho 1 bức tranh màu xanh ý nghĩa tôn vinh thiên nhiên,...Gía trị của nó là nằm ở người muốn trao giá trị đó cho nó. Vì chúng mình không có 500 triệu đô nên không hiểu được. Vậy thôi.
- Báo cáo

An Phạm

Ừ, mình thấy họ cố tình vậy để trêu ngươi những nghệ sĩ thực sự khác.
Hoặc là như ông vua cởi chuồng vậy: ai cũng biết là cởi truồng nhưng chả ai dám lên tiếng.
- Báo cáo

Vi Rùa
Nghệ thuật là một phần, chủ yếu là cái giá hư danh họ gán cho nó. Theo mình thì chơi tranh cũng là một cách giữ tiền của giới giàu để không mất giá.
- Báo cáo

Sloomm
bạn có nghe về chuyện ngàn vàng mua xương ngựa không? thứ người ta mua ở đây đâu phải bức tranh, mà là tin đồn về thằng ngu nào đấy đã mua một tờ giấy hình vuông với giá vài triệu đô, hoặc cũng có thể, vì họ muốn khác với chúng ta thôi, mặc dù cũng chung tứ khoái cả thôi
- Báo cáo

Sakana chan
ui
Hồi đấy e hay lên đọc askfm của chị Tôn Nữ. Lúc đọc thấy nhẹ nhàng lắm ấy , tiếc là giờ c ấy không dùng nữa
- Báo cáo

justanothercreature
ừ, chị cũng thích đọc bài Nữ viết lắm. Nữ viết đa chiều, không màu mè, không giáo điều nên đọc nhẹ nhàng là đúng rồi 

- Báo cáo

Rose Abundance
Hay quá Giang ơi. Em thích cái câu này :Nhận xét bé thích tiêu tiền lớn lên chắc tiêu ác lắm giống kiểu nói bé đái dầm, lớn lên còn đ d nhiều hơn :))))))).
Còn câu chuyện bức tranh thì đúng là giá trị của bức tranh hay của bất kì thứ gì sẽ phụ thuộc vào người nhìn vào thứ đó.
anw, I ẹnoy reading your blog 

- Báo cáo

justanothercreature
Lập cả tài khoản để bình luận cơ à. Anh cũng tâm đắc với phần phản biện kia lắm, haha
- Báo cáo

Quân Nguyễn Lê
Cái tôi quá lớn đấy bạn. Luôn nghĩ mình là đúng, là chuẩn mực nên luôn coi những thứ gì khác mình là sai trái. Thấy chuyện trái í là bực tức vào nói vào nói ra, rốt cuộc cũng tự làm mình thêm ưu phiền - là tự mình hại mình.
Còn những người giàu có mà cố khoe khoang thì cũng chắc khá gì hơn. Khi biết cái xã hội nó cuồng vật chất là cứ lên mạng khoe này khoe nọ, gây war rồi lấy đó làm thích thú. Gây nên sự ưu phiền cho người khác cũng là một cách hại người vậy.
- Báo cáo

justanothercreature
tớ nghĩ ưu phiền là do mình tự nghĩ ra đấy chứ. Không thích nhìn họ khoe thì mình không nhìn là được mà.
- Báo cáo

Quân Nguyễn Lê
Yes, đúng là thế, nhưng không phải ai cũng hiểu được điều đó. Nếu mọi người đều hiểu được như trong bài viết của bạn thì họ tránh được sự phiền muộn vì sự đố kỵ, ghen tuông do chính họ tự nghĩ ra. Và nếu như thế thì họ sẽ bỏ qua không cổ xúy, lan tràn nó và rich kid sẽ không bao giờ trở thành một hiện tượng được.
Có nhiều người xem nó như một trò lố, có nhiều người vào xem cho vui, nhưng cũng không có ít người bị ám ảnh về vật chất sẽ càng bị ám ảnh nặng nề hơn nữa.
- Báo cáo

justanothercreature
thế giới có tận 7 tỷ người thì không tránh được việc phải va chạm với những thứ mình không thích. Nhưng dù có không thích thì tớ nghĩ là hãy luôn đứng ở tâm thế đón nhận, xem xét thay vì phản đối thì mọi chuyện sẽ nhẹ nhàng hơn. Những chủ đề "gây tranh cãi" luôn đòi hỏi mình phải vượt lên định kiến để suy nghĩ công tâm.
- Báo cáo

Hex 

Cả hai bình luận của bạn đều rất hay :<
- Báo cáo

Templier_Meow
Mình lại thấy việc tác giả bài viết lên tiếng như vậy là rất đúng, rất cần thiết và cần được tôn vinh nữa là đằng khác. Cách đây mấy trăm năm, ông Galileo mà chọn cách im lặng thay vì nói lên ý kiến của mình thì chắc nhận thức về vũ trụ của con người ngày nay phải lùi lại hết vài chục hay vài trăm năm mất. Như bạn đã nói: "... cũng chắc khá gì hơn", vì chưa chắc nên mới cần phải nói, nói ra rồi mới được xem xét chứ. Mình thấy rước "phiền não" để bảo vệ cho tư duy đa chiều là cần thiết để chống lại việc trao "sức mạnh của số đông" cho những kẻ miệt thị đầy định kiến trong đầu.
- Báo cáo

justanothercreature
"Mình thấy rước "phiền não" để bảo vệ cho tư duy đa chiều là cần thiết để chống lại việc trao "sức mạnh của số đông" cho những kẻ miệt thị đầy định kiến trong đầu."- hay!
- Báo cáo

Tử Hà
Ko hiểu lắm bạn phân biệt cái tôi cao thấp j ở đây!? Mìh rất thjk cách nhìn đa chiều của tác giả. Trong tay bạn có bao nhiêu tài nguyên, sử dụng theo cách nào là do quyết định của bạn. Đó mới tạo nên cs chứ kp là việc lúc nào cx phải quan tâm xem số đông nghĩ j về mìh!! Vs mìh đơn giản ko phạm pháp, ko đi ngược đạo đức văn hoá vùng mình sống thì bạn làm điều HOÀN TOÀN KO ĐÚNG cx ko có bất cứ lý do xàm xí nào làm bạn sai! Nếu phân tích theo cách bạn có khi dẫn đến việc bọn rich kid thiếu não ý làm cho ng lao động ở đâu đó bj bóc lột nhiều hơn, ko khác j pt tác phẩm văn học lul. Mìh chỉ take care gđ bạn bè ny mình chứ mìh đâu muốn làm vĩ nhân vì cộng đồng??
- Báo cáo