Chúng ta đang sống trong thế giới VUCA

                                     Nguồn: thelazyprojectmanager  

VUCA là một thuật ngữ viết tắt không mới. Bắt đầu từ cuối thập kỷ 80, Đại học Quân đội Hoa Kỳ đã đưa ra khái niệm này sau Chiến tranh lạnh và sự sụp đổ bất ngờ của Liên bang Xô Viết. VUCA được sử dụng như những ý tưởng về chiến thuật lãnh đạo lúc bấy giờ  hay được áp dụng trong các đường hướng của các doanh nghiệp kinh doanh hay môi trường giáo dục ở thời điểm hiện tại. Bước vào một kỷ nguyên mới, VUCA vẫn giữ được những giá trị cốt lõi của nó khi phản ánh đúng thực trạng của thế giới hiện tại với sự biến động (Volatility), tình trạng không chắc chắn (Uncertainty), sự phức tạp (Complexity) và sự mơ hồ (Ambiguity).

Một lần nữa, sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008, thế giới VUCA lại trở lại khi đại dịch covid đã và đang làm toàn cầu chao đảo với con số ở mức hiện tại là 170 triệu ca nhiễm, trong đó đã có 3,55 triệu ca tử vong. Đi cùng với hiểm họa về y tế, sức ảnh hưởng của Covid đã mang đến một cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính với hàng loạt người mất việc, các doanh nghiệp thi nhau đóng cửa vì lỗ vốn. Những nhóm người thuộc nhóm yếu thế (người cao tuổi, trẻ em nghèo, người di cư, lao động phi chính thức…) thậm chí còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn. Theo báo cáo của Tổng cục thống kê tại Việt Nam, “trong năm 2020, sự bùng phát mạnh của dịch Covid-19 đã làm thị trường lao động suy giảm mạnh trong quý II, số lao động có việc làm giảm từ 50,1 triệu người trong quý I xuống còn 48,1 triệu người, giảm gần 2 triệu người.” Gánh nặng đè lên vai những người làm chính sách, những cán bộ nhân viên y tế tuyến đầu, những công an chiến sĩ biên phòng, và cả những người phải chịu ảnh hưởng trực tiếp gánh nặng kinh tế hàng ngày. Dù cả thế giới đang nỗ lực sản xuất và thử nghiệm rất nhiều các loại vắc xin khác nhau thì cùng lúc, Corona cũng trở nên mạnh hơn khi sản sinh ra các loại biến chủng.

Chúng ta thực sự đang sống trong một thế giới đầy rẫy những biến động lớn, không hề còn khái niệm của sự ổn định hay chắc chắn, vạn sự đều hoàn toàn mơ hồ và phức tạp.

                           

                                                 Nguồn: careerinnovation.com                        

Chỉ có một điều chắc chắn: đó là sự không chắc chắn.

Thế giới biến đổi hàng ngày, những thử thách đặt ra như những khối rubik lộn xộn cần người hóa giải. Bắt buộc, con người phải tiếp tục ‘tiến hóa’, phải nhanh hơn, thông minh hơn, mạnh hơn thứ virus vi sinh. Họ bắt buộc phải thích nghi với hoàn cảnh, phải linh hoạt như dòng suối chảy qua các kẽ đá hay như ngọn cỏ dại mọc ven đường. Chúng ta đang sống trong một thế giới mà ở đó sự không chắc chắn là một điều ‘bình thường mới’.

Câu chuyện về lừa và thiên lý mã kể rằng trong một trang trại nọ, ông chủ làm một thí nghiệm khi nhốt chung hai con ngựa thiên lý với đàn lừa trong chuồng lừa. Một trong hai con thiên lý mã cho rằng mình thật xui xẻo và nhất định phải đồng hóa thành một con lừa để sống sót. Nó quyết định học theo lừa kêu ăn, ăn thức ăn của lừa. Nhờ vậy mà nó đã trở thành một phần trong bầy lừa và sống sót qua ngày. Con ngựa còn lại, đã thà chết đói chứ không ăn thức ăn cho lừa, học tiếng lừa. Không thể đồng hóa, cuối cùng nó bị lũ lừa đá cho tới chết.  

Cùng một giống loài, nhưng biểu hiện và cách xử lý vấn đề của hai chú ngựa đem đến hai kết quả (và cả kết cục) khác nhau: một sống và một chết. Câu chuyện phản ánh một sự thật không thể chối cãi: kẻ thích nghi tốt nhất sẽ giành chiến thắng!.

Trong cuộc sống, chúng ta đã chứng kiến rất nhiều những cú chuyển mình để đáp ứng với nhu cầu của thời đại: sự ra đời của internet, điện thoại thông minh, phương tiện công nghệ, các dịch vụ mua sắm trực tuyến, v.v…. Những sự ra đời này tất yếu sẽ đi kèm với sự thoái trào của vô số các ngành nghề trong quá khứ. Tuy nhiên việc thay đổi này là cần thiết và quan trọng để con người đi lên và phát triển. Con người bắt thuộc phải mở rộng tư duy và các cơ hội của mình, đặc biệt là cần biết đón đầu những sự thay đổi và vững vàng để thích nghi.

Làn sóng Covid lần thứ tư quay trở lại, một số thành phố giãn cách, các nhà hàng đóng cửa, vậy chúng ta làm gì? Các chủ quán đã cho mua hàng trực tuyến và giao hàng tận nhà. Trường học đóng cửa, vậy học sinh ôn thi thế nào? Các giáo viên vẫn cần mẫn dạy học qua các phần mềm với vô vàn các hình thức mới. Làm thế nào để kiểm soát những ca bệnh? Các nhà nghiên cứu phát minh ra những chiếc vòng tay định vị. Đó là một vài những ví dụ đơn giản trong rất nhiều các ví dụ khác cho việc con người vẫn thích nghi với những câu hỏi được thế giới hàng ngày đặt ra. Charles Darwin – nhà tự nhiên học nổi tiếng với thuyết tiến hóa đã nói rằng: “Kẻ tồn tại duy nhất không phải là kẻ mạnh nhất hay thông minh nhất, kẻ tồn tại duy nhất là những kẻ có thể thích nghi với các cơ hội.”

Những điều dưới đây có thể giúp bạn luyện tập tư duy và khả năng thích nghi trong cuộc sống của mình

- Chấp nhận cuộc sống sẽ luôn đầy rẫy những điều không chắc chắn

- Phân biệt giữa những điều chúng ta có thể kiểm soát, và không thể kiểm soát

- Tập thói quen biết ơn, dù với những điều nhỏ nhất

- Đặt ra các thử thách nhỏ để bước khỏi ‘vùng an toàn’

- Rút ra bài học từ các lỗi lầm cũ

Không thể phủ nhận, những sự thay đổi rất đáng sợ. Chuyển một công việc mới, một đất nước mới, một cuộc sống mới, tất cả những trải nghiệm mới đều rất sợ hãi, bởi chúng rất mông lung và mơ hồ. Dù vậy, chúng ta vẫn phải bằng cách nào đó dũng cảm bước ra khỏi những rào chắn quen thuộc – hay người ta vẫn gọi là ‘comfort zone’ của chính mình để bước ra một vùng đất mới, mở ra những cơ hội mới cho chính bản thân mình trong thời đại đầy thử thách.