Xin chào các bạn,

Sau kỳ nghỉ lễ dài vừa rồi, liệu các bạn đã sẵn sàng để lao vào cuộc sống công sở mưu sinh và đua rat race mới chưa?

Các bạn có cảm thấy hứng khởi, vui vẻ với những gì mình đang làm không?

Các bạn có niềm tin vào tương lai sáng lạng sắp tới của cá nhân mình với những chuyển đổi số, những tiến bộ của AI, những kỷ nguyên vươn mình sắp tới của dân tộc hay không?

Thay vì câu trả lời nhị nguyên cho những vấn đề đao to búa lớn trên, mình chỉ thấy thở phào vì đơn giản là đã trả lại được con cái cho trường lớp. Cám ơn hệ thống giáo dục dù có những vấn đề của nó (sẽ nói tiếp trong bài này), thì cũng đã đỡ được cho hai vợ chồng mình còn rảnh tay làm việc. Dù yêu quý con cái thế nào, thì nếu chăm chúng nó cả ngày cả năm chắc bọn mình quay luôn lại học làm em bé, trẻ con mất 😂.

Bài viết thứ 3 này ra đời với tham vọng kể nốt chuỗi thông điệp còn dang dở của 2 kỳ trước. Mình đã chỉ được cho các bạn vấn đề, các bạn đã đồng ý với nó qua lượng comment và reactions của bài viết. Tuy nhiên hướng đi sắp tới là gì? Có cách nào giúp các bạn thoát khỏi rat race không?

Đây sẽ là bài phân tích cho các bạn một hướng đi của tương lai, và nếu các bạn tin vào nó, như mình, thì các bạn sẽ cảm thấy như nhìn thấy ánh sáng kể cả dù có chưa đặt chân tới đích.

Như các bài trước đã nói, thế giới này không chuẩn bị cho bạn để thành công, họ chỉ dạy bạn vừa đủ để sinh tồn.

Những gì bạn được học tương tự như ánh sáng bạn quan sát được từ những vì sao, chúng nhìn thì đẹp nhưng thực ra là đã cũ. Thời điểm bạn học được xong nó thì trong hiện tại các vì sao đã ở một vị trí khác, và cần thời gian để những hình ảnh của chúng vượt qua khoảng cách địa lý đến đến với mắt bạn.

Luôn có một gap đáng kể giữa kiến thức sách vở và know-how ngoài thực tế. Gap này trong thời đại công nghệ ngày càng lớn.

Không chỉ những kiến thức sách vở với bạn là outdated, những kinh nghiệm thành công của thế hệ trước là không đủ để bạn áp dụng cho tình cảnh của cá nhân bạn.

Liệu bạn có muốn học thuộc lòng và chép tay giáo trình hướng dẫn chế tạo chiếc xe máy cũ kỹ trong khi xã hội ngoài kia đang tìm cách sản xuất xe ô tô điện không người lái?

Bạn có muốn ngoan ngoãn làm theo lời số đông, truyền thống gia đình, hay ý kiến sách vở, dù biết rằng xã hội tư bản luôn bị định hướng bởi các thế lực chính trị muốn kiểm soát cuộc chơi và giữ lấy một trật tự có lợi cho họ.

Gần đây mình đọc một bài viết về cái chết của hệ thống sự nghiệp, và thấy nó liên quan hơn bao giờ hết.

Chúng ta luôn được dạy là hãy ngoan ngoãn học giỏi sẽ được điểm cao. Điểm cao rồi thì sẽ được vào một công ty tốt, và leo rank. Leo dần sẽ lên quản lý và có được ổn định tài chính cùng sự nghiệp vững vàng, đủ để cha mẹ nở mày nở mặt. Sau này khi về hưu, nhà nước sẽ nuôi chúng ta với tiền lương hưu đủ để chúng ta hạnh phúc suốt đến khi lìa đời.

Kịch bản trên nó đúng với thế hệ bố mẹ ta, còn giờ với chúng ta nó chẳng khác gì câu chuyện cổ tích. Nếu bạn thích đặt cược vào chuyện cổ tích như vậy, mình xin trân trọng giới thiệu thế giới cổ tích do mình viết ở đây 👇.

Giờ đây thế giới đã và đang vận hành ngược:

Làm sếp hài lòng thôi giờ vẫn chưa đủ để bạn mua nhà, mua xe, đóng tiền học cho 2 đứa con bạn muốn đẻ, và dư dả đi du lịch tận hưởng cuộc sống vòng quanh thế giới như thiên hạ đang khoe trên mạng.

Bạn sẽ không có miếng đất để bán cho con đi du học như cha mẹ bạn đã từng, nếu không có nguồn thu nhập thụ động nào khác.

Lương của bạn khả năng cao là không đủ mua nhà trong hơn 20 năm tới, và lạm phát cùng layoff khiến vay ngân hàng trong thời đại này thì cũng khá rủi ro.

Bạn luôn cần nhiều hơn mức lương tháng của bạn cùng khả năng kiếm việc mới, để dự phòng khi nghỉ việc sau nhiều năm ngoan ngoãn, cống hiến và đăng status như ảnh đây

Chưa bao giờ việc có một nguồn thu nhập khác do bạn làm chủ, gắn với bạn lại thiết thực như lúc này (side income, passive income)

Tư duy xuôi là bạn đặt câu hỏi đúng xem thị trường đang cần gì, bạn có khả năng gì, và tìm cách đáp ứng nó.

Tư duy ngược đơn giản chỉ là biết điều mình không muốn là gì, và tìm cách làm ngược lại nó.

Mình xin điểm qua cho các bạn một vài chân lý mình tự đúc rút cho bản thân như sau:

Trong làm sản phẩm hay marketing, những gì mới nhất đều được tiếp nhận trong yên lặng bởi thiểu số early adopter, trước khi đi qua một vùng hố sâu bao gồm bởi nhóm số đông sớm và muộn (early majority và late majority). Và luôn có nhóm laggards kháng cự lại những công nghệ mới.

Đọc thêm lý thuyết trong Crossing the Chasm.

Những người ôm bitcoin đầu tiên trong im lặng giờ không biết còn ôm nữa không. Bitcoin từng là đồng tiền có giá chỉ để đổi mua pizza (5,000 bitcoin đổi 1 cái pizza), còn bây giờ 1 btc đổi được 6300 chiếc pizza với giá 10 usd/cái.

Các chính phủ tuyên bố tẩy chay bitcoin từ khi nó mới ra đời cho đến 2025 thì tổng thống Trump đã ký sắc lệnh dự trữ bitcoin chiến lược.

Một sếp cũ của mình từng nói:

Và nếu cả xã hội này đều giàu có, thì bạn cứ việc nghe theo ý kiến của số đông.

Nên nhớ, top 10% dân số chiếm 85% tài sản thế giới, và chúc bạn may mắn nếu bạn tin họ có ý định muốn chia sẻ chúng cho bạn.

Nhà nước không khác gì một doanh nghiệp, vận hành để giúp xã hội ổn định theo trật tự cũ, dựa trên thuế thu nhập, nợ quốc gia, chi tiêu công và phúc lợi xã hội.

Ở khắp nơi trên thế giới, nhà nước quản lý giúp bạn quỹ hưu trí, được thiết kế trong bối cảnh tuổi thọ thấp, dân số trẻ đông, tỷ lệ người lao động cao hơn người nghỉ hưu.

Việt Nam chỉ còn 20-30 năm nữa là qua giai đoạn dân số vàng, dẫn đến dân số già. Như vậy số người già tăng lên, số người trẻ đóng góp giảm xuống. Hệ quả là thế hệ 9x, Gen Z không những chẳng được hưởng lợi, mà còn phải gánh thêm chi phí duy trì hệ thống với số người cao tuổi ngày một đông hơn thế hệ trước.

Những người sinh vào thập niên 90 trở đi sẽ đối mặt với:

- Lương hưu thấp hơn

- Tuổi nghỉ hưu muộn hơn

- Chi phí y tế cao hơn

- Khả năng mất hoàn toàn quyền nhận lương hưu nếu quỹ cạn kiệt

Vậy mà đâu đó vẫn luôn có bài so sánh các bạn 9x, Gen Z không được ngoan, được chill như các sếp 6x, 7x, đi làm 1 việc, ngày ngày điền viên, đi làm 1 nơi, từ từ thăng tiến, học đạo, tưới cây mà sống vẫn có nhà cửa đẳng cấp, đâu ra đấy.

Nếu đã lỡ sinh nhầm thời, thì các bạn trẻ chúng ta cũng đừng ôm nhầm playbook của quá khứ để rồi lại đăng status trách móc về sau.

Trong thời đại ngày nay, việc bạn ngoan hiền, chăm chỉ và được việc không đủ để đảm bảo bạn an toàn, chứ đừng nói là thăng tiến.

Một bạn trong ngành Product mình quen chia sẻ là công ty bạn vừa cho nghỉ gần như cả đội customer support, vì thấy là kênh chat sử dụng RAG Model AI chỉ cần 1 người vận hành là đủ. Thật là một cảm giác kỳ lạ khi công sức lao động tối ưu hệ thống của nhóm làm sản phẩm giúp đạp đổ chén cơm của chị em đồng nghiệp.

Một chị cựu Director trong Big 4 tiết lộ cho mình big 4 đang khoá toàn bộ headcount, vì job tư vấn bây giờ rất ít, doanh nghiệp đã có thể access với tư vấn chất lượng từ AI với giá rẻ và hiệu quả hơn rất nhiều.

Liệu công ty có chịu đầu tư phát triển lộ trình cho nhân viên lâu năm nữa không, khi mà giờ đây chỉ cần đuổi bớt nhân sự và cho AI vận hành thôi là xu thế của tương lai?

Liệu có chắc bạn là người được chọn?

Bạn có dám đặt cược tương lai của mình cho tư bản, rằng họ sẽ không gọi bạn vào phòng nhân sự để thông báo layoff, mà thay vào đó là tăng lương với mức lương nằm ngoài giấc mơ lẫn nhu cầu của bạn?

Khi bạn ra đi, liệu bạn nghĩ những chị em nhân sự dễ thương hay tươi cười mà bạn luôn vui vẻ cùng sẽ chạy ra ôm lấy bạn, hay đứng về phía công ty?

Nhiều khi chúng ta cứ mải chìm trong muộn phiền và buộc tội những người chơi, mà quên mất chúng ta đều là một phần của trò chơi với những quy luật mới không ai dạy.

Xin mời đọc tiếp bài viết ở đây. Nếu bạn thích bài viết thì follow blog của tác giả nhé.