Những thứ được kể sau đây khá mơ hồ, tôi tin là vậy, nhưng thật khó để nói đến những thứ mơ hồ bằng ngôn ngữ tách bạch. Và tôi không phủ nhận chính bản thân còn cố ngụy biện trong đấy. Nhưng tôi vẫn sẽ viết dễ hiểu nhất với series này. Cảm ơn bạn đã quan tâm đến "kiến trúc".
Và tôi là Sang Đỗ, tôi đến từ Six-Ar architecture, nếu các bạn thấu hiểu những gì tôi đang làm, hy vọng các bạn hãy cho phép tôi có được một lần làm việc chung với các bạn!



Chapter 1: Giới thiệu nhân vật (một buổi talkshows nhỏ trước một buổi workshops ở Bellheim, Germany, với một người thầy đáng kính. Peter Zumthor)


Nào kéo ghế ra và chúng ta cùng trò chuyện, tôi nhớ không lầm thì tính từ trái sang phải trên sân khấu, 6 người chúng tôi ngồi theo thứ tự như sau: Brigitte Labs-Ehlert, Peter Zumthor, tôi, Ricardo Scofidio, Sejima Kazuyo và ngoài cùng là vị trí của Li Xiang. Lúc đầu tôi định kéo ghế ngồi cạnh Li nhưng chương trình không cho phép, Li rất xinh, xinh nhất trong các kiến trúc sư nữ tôi từng gặp đến giờ.
Brigitte Labs-Ehlert sẽ là người điều phối chính, cô ấy bắt đầu bằng giọng Scotland rất đặc trưng trong những vai diễn phản diện của W. Shakespeare. Hiểu đơn giản là nó có rất nhiều từ có phát âm kiểu như chữ “own” và “ses”, trầm và hơi xì, khá chuẩn, nhưng đọc nhanh rất khó nghe vì nối rất nhiều. Cô ấy bắt đầu như sau:
Tôi sẽ bỏ qua phần lời chào và cảm ơn khách mời cùng ban tổ chức vì tôi không nhớ chúng.
“ Cùng nhìn lại bức tranh Cơn Bão của Joseph Mallord William Turner (tôi không dám viết tắc tên ông vì ông quá vĩ đại), chúng ta sẽ cùng nhau chơi một trò chơi, đoán xem câu tự đề JMW Turner đã viết nội dung gì, khi gửi nó đến cho John Ruskin? Gợi ý nó có 4 từ và có 1 chữ đã trở thành tựa đề một bài thơ khá nổi tiếng của J.Ruskin về sau này, mời 5 vị khách mời đoán.”

Tôi nói thật người Anh rất giỏi trong bộ môn chơi chữ, rất giống người Đức, còn riêng người Pháp thích ẩn dụ và ngụ ý hơn! Nên tôi đã cố tìm dữ kiện từ những lời cô ấy nói.
Một khán giả đáp:
“ Atmosphere is my style!”
Brigitte Labs-Ehlert tiếp lời:
“ Vâng rất đúng, và hôm nay chúng ta sẽ trò chuyện về cái đẹp với diễn giả chính là ngài P. Zumthor. Trao đổi, cho đi và nhận lại, giữa những tòa nhà của  P.Zumthor và môi thường xung quanh chúng. Một buổi tâm sự cởi mở, giàu ý nghĩa. Và tôi tin chắc rằng từ “khí” và “cảm hứng” đã bắt đầu xuất hiện trong mỗi người ngồi đây. Một luồng cảm xúc mãnh liệt từ những không gian công trình của ông ấy ngay lập tức truyền cảm đến người xem, cư dân, khách tham quan và thậm chứ là người hàng xóm khó tính bên cạnh. P.Zumthor xem trọng nơi chốn và những tòa nhà, thông thường con người sẽ cần một khoảng để sống và một khoảng khiêm tốn khác để hỗ trợ. Đọc vị nó, bắt đầu dính líu đến nó, làm việc với nó và ghi bàn khi hoàn thành nó ngắn gọn!”
Cô ấy dừng lại một chút để nhìn P. Zumthor và nói tiếp:
“ Ngắn gọn, có phác thảo, có kế hoạch và thiết kế được, chúng là một trong các mảng của kiến trúc, nó là một quá trình hòa quyện không theo một con đường tuyến tính nào có sẳn!”
Sejima Kazuyo có một thời gian làm việc với P. Zumthor nhận xét:
“ Đối với P.Zumthor, "khí" là một phạm trù thẩm mỹ. Một sự mở rộng mối quan hệ giữa vị trí và nghệ thuật trong cùng một dự án (chất thơ của phong cảnh). Và sau đó là cuộc phiêu lưu mạo hiểm với triết học luôn bắt đầu bằng một địa điểm cụ thể có liên kết với con người, với một tình tiết văn học hoặc theo một mô tiếp. Đại khái là nó sẽ đa dạng theo thời đại hoặc có sự liên kết ai đấy với một thứ nào đó trong một kịch bản và tổ chức tái hiện nó với người diễn viên, biên kịch. Bạn hiểu ý tôi chứ? Nó như tập hợp của cả tính chất địa phương và quốc tế căn nguyên đồng hành trong sự nhức nhối, nằm sâu trong điệu nhảy của vỡ kịch.”
Tôi lên tiếng:
“Ý của S.Kazuyo là chúng ta sẽ chú tâm thay đổi khi chúng ta đau đớn!”
S.Kazuyo ngạc nhiên nhìn tôi nhưng nhanh chóng trở lại với bài nói, tôi cảm nhận được tình cảm của cô ấy giành cho P.Zumthor:
“ Qua khuân khổ của những dự án của Peter và tôi tham gia, từ đi bộ đến cánh đồng, đến đồng cỏ, đến thị trấn, đến đồng hoang, đến những tòa nhà xây dựng với mục đích truyền bá, nói chuyện, hỏi và trả lời, gợi hình,.. tôi yêu chúng nó!”
Ricardo Scofidio, một người của lý trí phát biểu:
“ Suy cho cùng thước đo của cái đẹp kiến trúc là bầu không khí mà nó tạo nên qua mỗi thời kỳ tùy ứng. Tiêu chí: sử dụng được, lợi ích lâu dài và đẹp. Ngồi tại Begatal, trong không gian của những tòa lâu đài Thời Phục Hưng, tôi muốn nhắc đến Andrea Palladio mà không quên Vitruvius, và nhắc đến công trình Wendlinghausen mà không quên đồi Begata cùng bá tước Calasslato Monetle. Kết quả của sự không cần trang điểm của kiến trúc đã ăn sâu vào cảnh quan và cách thức xây dựng dựa trên vật liệu địa phương.”
Li Xiang, một kiến trúc sư nữ có đôi mắt của một cô rắn nhỏ:
“ Đúng vậy, cái bầu không khí tại Wendlinghausen làm tôi liên tưởng đến một bài văn hay một bài nhạc chỉ giành cho Italy ở thế kỷ XVI-XVII. Một nhà văn Đan Mạch có viết trong tiểu thuyết The Painted Room của cô ấy. Kể về một lễ cưới nổi tiếng thượng hạng The Duke of Mantua, do Andrea Mantegna thủ vai. Một chuyến đi đến Italian của Johann Wolfgang von Goethe, chạm mặt với công trình của Palladio. Làm bật lên mô típ về cái đẹp. Đã phân tích về cái đẹp. Liệu cái đẹp có thử chuyển ngữ thành lời, ví như: toát ra cái đẹp, đo lường mọi thứ, tỷ lệ của chúng, vật liệu của chúng, nội tâm của cái đẹp, cũng như cốt lỗi của chúng. Nó có lẽ được nói đúng cách là, chất thơ của mọi vật.”
Đến lượt tôi phát biểu, phải nói rằng bầu không khí ở đây, bây giờ, là tôi đang xao xuyến trước vẻ đẹp của Li Xiang, tôi nói như sau:
“ Có đấy, nếu cô Li muốn định nghĩa về cái đẹp cô chỉ cần đưa mặt sau của một chiếc gương hướng về phía tôi. Phía còn lại chính là định nghĩ cho cái đẹp! Đùa đấy, với tôi, tôi tin vào P.Zumthor, vào A.Pallodio, vào A.Gaudi và đặt biệt là M.Vitruvius. Nhưng trong văn hóa phương Đông cũng có sự có mặt của khí, mà dân Việt chúng tôi quen gọi nó là “Phong Thủy”. Có thể các vị ở đây không tin, nếu kiến trúc phương Tây hiện đại chạy theo, Less is More, hay Less is Bore, hay Form follows Function or Free,… Thì chúng tôi ở hiện đại, chỉ chảy theo 2 hướng, tin phong thủy hoặc không tin phong thủy. Song hành cùng "khí" của P.Zumthor, tôi xin phát biếu thêm về Khí của phương Đông.”

Sau đấy P.Zumthor lên tiếng và cuộc trò chuyện bắt đầu:
…..