Cách để luyện cho não bạn có thể nhớ gần như bất cứ thứ gì

Thành công phần lớn là dựa vào những gì bạn biết - tất cả những gì bạn biết sẽ giúp bạn đưa ra những lựa chọn của mình. Và những lựa chọn đó có thể giúp bạn tiến lại gần hơn những thứ bạn muốn hoặc khiến khoảng cách giữa bạn và mục tiêu lớn nhất của cuộc đời bạn tăng lên.

Nhiều người muốn học hỏi tốt hơn và nhanh hơn, lưu trữ được nhiều thông tin hơn, và có thể áp dụng những kiến thức tại thời điểm thích hợp.

Nhưng thực tế là chúng ta quên đi phần lớn những gì chúng ta học được. Việc quên đi ở con người theo một khuôn mẫu. Trong thực tế, nghiên cứu cho thấy chỉ trong vòng 1 giờ đồng hồ, nếu những thông tin mới không được đụng đến, phần lớn chúng ta sẽ quên đi 50% những gì mà chúng ta được học. Sau 24 giờ, con số này tăng lên 70%, và nếu một tuần trôi qua mà thông tin đó không được dùng đến, hơn 90% thông tin đó sẽ bị quên lãng.

Để cải thiện việc tiếp thu và lưu trữ kiến thức, những thông tin mới cần được củng cố và lưu trữ an toàn trong bộ nhớ dài-hạn.

Theo Tiến sĩ Elizabeth Bjork, giáo sư tâm lý học nhận thức tại Đại học UCLA, người đã nghiên cứu về lý thuyết của sự quên lãng cùng với một nhà nghiên cứu người Ba Lan Piotr Wozniak nổi tiếng với nghiên cứu về SuperMemo (một hệ thống học tập dựa trên sự lặp đi lặp lại), ký ức dài-hạn có thể được đặc trưng bởi hai thành tố: cường độ truy xuất và cường độ lưu trữ. Cường độ truy xuất đo đạc khả năng bạn có thể nhớ lại một thứ gì đó ngay lập tức, hoặc nó gần với bề mặt của tâm trí bạn như thế nào. Cường độ lưu trữ đo đạc ký ức đó được lưu trữ sâu đến đâu.

Nếu chúng ta muốn những gì học được đọng lại, chúng ta phải làm nhiều hơn việc chỉ đọc một cuốn sách mỗi tuần hoặc nghe thụ đọc một quyển audiobook hoặc một chương trình podcast. Thay vào đó, đọc lại những chương sách bạn không hiểu được trong lần đầu đọc, viết xuống hoặc thực tập những gì bạn học trong tuần trước, trước khi bắt đầu chương sách hay bài học tiếp theo, hoặc ghi chú lại, nếu việc đó có ích cho bạn. Nếu bạn vất vả để nhớ,  tham khảo thông tin dưới dây. Bằng cách ép bản thân nhớ lại những thông tin trong quá khứ, bạn đang tráng xi măng những kiến thức mới vào trong não bộ của mình.

Nghiên cứu cho thấy khi một ký ức được lần đầu ghi lại trong não - đặc biệt ở hồi hải mã - nó vẫn còn “dễ vỡ” và dễ bị quên đi.

Não bộ của chúng ta liên tục ghi chép thông tin trên cơ sở tạm thời để phân tách những thông tin quan trọng ra khỏi đống bùi nhùi đó - những mẫu đối thoại bạn nghe được trên đường đi làm, những thứ bạn nhìn thấy, những người trước mặt bạn mặc gì, những cuộc thảo luận ở chỗ làm, v.v. Não bộ sẽ xóa bỏ tất cả những thứ sẽ không dùng tới trong tương lai gần ngay khi có thể nhằm dọn chỗ cho những thông tin mới. Nếu bạn muốn ghi nhớ hoặc sử dụng thông tin mới trong tương lai, bạn phải chủ động lưu trữ nó lại trong trí nhớ dài-hạn của mình.

Quá trình này được gọi là mã hóa - ghi nhận thông tin vào não. Nếu không được mã hóa kỹ lưỡng, sẽ không có gì được lưu trữ, và cố gắng để truy xuất lại những ký ức đó sau này cũng sẽ thất bại. Vào thế kỷ 19, Herman Ebbinghaus, một nhà tâm lý học, là người đầu tiên giải quyết có hệ thống trong việc phân tích trí nhớ. Đường cong quên lãng của ông, giải thích sự suy giảm của việc duy trì trí nhớ theo thời gian, đã đóng góp cho nền khoa học về trí nhớ bằng cách ghi nhận làm thế nào nào não bộ lưu trữ thông tin.

Ebbinghaus từng nói, “Với một số lượng lần lặp đi lặp lại đáng kể, việc phân phối hợp lý thông tin trong một khoảng thời gian sẽ có lợi hơn việc cố gắng tiếp nhận thật nhiều thông tin một lúc.”

Trong một báo cáo của đại học Waterloo về các chúng ta quên đi một thứ gì đó, các tác giả cho rằng khi chúng ta cân nhắc ghi nhớ một thứ gì đó mà ta học được hoặc nhìn thấy không lâu trước đây, bạn gửi một tín hiệu lên não bộ để giữ lại thông tin đó. Họ giải thích rằng, “Khi sự việc đó lặp lại, não chúng ta sẽ báo rằng, ‘Ồ - nó lại xảy ra, mình tốt nhất giữ lại nó.’ Khi bạn gặp phải thông tin tương tự, nó sẽ mất ít thời gian hơn để “kích hoạt” thông tin đó trong trí nhớ dài-hạn của bạn và nó sẽ trở nên dễ dàng hơn để bạn truy xuất thông tin đó khi cần.”

Hầu hết việc học cả đời chắc chắn sẽ liên quan đến việc đọc và nghe, nhưng bằng cách sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để đưa kiến thức mới vào bộ nhớ, bạn sẽ củng cố thông tin mới nhanh hơn và tốt hơn

Một phương pháp là lặp đi lặp lại ngắt quãng - tiếp thu lặp đi lặp lại những gì bạn muốn ghi nhớ trong một khoảng thời gian. Ví dụ, khi bạn đọc một quyển sách và thật sự thích nó, thay vì bỏ nó đi, đọc lại quyển sách ấy một lần nữa sau một tháng, tiếp theo là sau ba tháng, sau đó là sáu tháng, và một lần nữa sau một năm. Phương pháp lặp đi lặp lại này tận dụng hiệu ứng giãn cách, một hiện tượng trí nhớ có thể được mô tả bằng cách não bạn học hỏi tốt hơn khi bạn tách thông tin theo thời gian. Học một thứ gì đó mới mẻ sẽ xóa bỏ những thông tin cũ nếu như bạn không cho phép các liên kế thần kinh đủ thời gian để củng cố những thông tin cũ đó.

Dành 50% thời gian của bạn để học bất kỳ thứ gì đó mới mẻ và phần thời gian còn lại để chia sẻ hoặc giải thích một thứ mà bạn đã học với ai đó hoặc với khán giả của bạn.

Nghiên cứu cho thấy việc giải thích một khái niệm với ai đó là cách tốt nhất để học nó cho bản thân bạn. Quy luật 50/50 này là các tốt hơn để học, xử lý, tiếp thu và ghi nhớ thông tin.

Ví dụ, thay vì hoàn thành một quyển sách, hãy đọc một nửa, và cố gắng nhớ lại, chia sẻ hoặc viết những ý tưởng chính của quyển sách đó mà bạn đã học được trước khi tiếp tục phân nửa còn lại. Hoặc tốt hơn là chia sẻ kiến thức đó với một khán giả nào đó của bạn.

Bạn cũng có thể áp dụng quy luật 50/50 này với từng chương sách thay vì cả quyển sách. Phương pháp học này rất tốt nếu bạn có ý định giữ lại phần lớn những gì bạn đang học. Bài kiểm tra cuối cùng cho kiến thức của bạn là khả năng truyền tải nó đến một người khác.

“Cách tốt nhất để học một thứ gì đó là dạy nó - không gì bởi vì việc giải thích nó sẽ giúp bạn hiểu hơn về kiến thức đó, mà còn bởi vì việc truy xuất kiến thức đó cũng giúp bạn nhớ kỹ hơn,” - Adam Grant.

Một phương pháp có giá trị khác là tạo ra các bài thuyết trình cho phần lớn chủ đề để hiểu một chủ đề từ trong ra ngoài. Không giống như chỉ đơn giản là đọc hoặc nghe một lời giải thích, các buổi thuyết trình cho bạn thấy các một thứ gì đó hoạt động ra sao và giúp bạn hình dung được khái niệm này. Khi học nhiếp ảnh, thiết kế, nói trước công chúng, đàm phán hoặc công nghệ mới hữu ích, xem các video hướng dẫn thể hiện những gì bạn đang cố gắng học có thể cải thiện tỷ lệ duy trì kiến thức của bạn.

Cuối cùng, sử dụng giấc ngủ như một sự trợ giúp mạnh mẽ giữa các buổi học. Ngủ sau khi học là một phần quan trọng của quá trình tạo dựng trí nhớ và việc ngủ trước khi học giúp tăng cường năng lực ghi nhớ của bạn.

Bằng chứng cho thấy những giấc ngủ ngắn giúp củng cố các kiến thức đã học. Các tác giả giải thích rằng, “Chúng tôi đề xuất rằng việc bắt đầu ngủ chỉ có thể bắt đầu các quá trình hợp nhất tích cực - một khi được kích hoạt - vẫn có hiệu lực ngay cả khi giấc ngủ bị chấm dứt ngay sau đó" Những giấc ngủ ngắn (khoảng hơn 60 phút) cũng rất tốt để lưu trữ thông tin mới vào bộ nhớ vĩnh viễn của chúng ta. Một giấc ngủ ngon vào ban đêm thậm chí còn tốt hơn để nhớ lại những ký ức và suy nghĩ rõ ràng.

Não bộ càng được sử dụng nhiều, trí nhớ càng mạnh mẽ. Kiểm soát việc lưu trữ thông tin không chỉ giúp bạn giữ lại những mẩu thông tin mới mà còn củng cố và hoàn thiện kiến thức bạn đã có.

Tác giả: Thomas Oppong từ Medium
Dịch giả: Quang-Hien Thanh từ Group QRVN