“Cá mập” Mark Cuban: Cách tạo sự khác biệt trong mọi điều bạn làm

Một nhà đầu tư tài ba, một “cá mập” thông minh và dày dặn kinh nghiệm. Ấy thế mà hành trình vươn tới đỉnh cao kinh doanh của Mark Cuban không bắt đầu từ những giảng đường danh giá hay những văn phòng hào nhoáng. Nó bắt đầu bằng sự giáo dục đúng đắn kết hợp với đam mê kinh doanh từ khi còn rất nhỏ. Ngay từ khi còn bé, Mark đã khám phá ra công thức tối thượng của kinh doanh: tìm ra nhu cầu, bán một giải pháp, và nhân đôi số tiền của bạn.

Từ cậu bé chăm chỉ đến vị "cá mập" quyền lực, đáng gờm trên chương trình Shark Tank, Mark Cuban đã viết nên một trong những câu chuyện tự thân lập nghiệp kịch tính và truyền cảm hứng nhất của nước Mỹ. Ông không chỉ là một tỷ phú. Ông mang năng lượng của một kẻ phá bĩnh với tinh thần cực “chiến”, càn quét và định hình lại mọi lĩnh vực mà ông chạm tới.

Các nội dung tiếp theo sẽ là hành trình giải mã bộ não của một thiên tài kinh doanh nhưng cũng nổi loạn chẳng kém, một người đã chứng minh rằng, đôi khi, cách tốt nhất để chiến thắng trong cuộc chơi là tự mình viết lại luật chơi.

Đầu tiên, hãy cùng quay ngược lại thời gian và trở về thành phố Pittsburgh tại Mỹ khoảng giữa thế kỷ 20. Trong một gia đình lao động gốc Do Thái, người cha Norton Cuban là một thợ bọc ghế ô tô chăm chỉ, luôn luôn làm việc 12 tiếng một ngày, đều đặn 6 ngày một tuần. Người mẹ Shirley là một người phụ nữ năng động, luôn thử sức với những công việc kinh doanh nhỏ. Còn cậu bé Mark Cuban đã sớm nhận ra rằng cậu không lớn lên trong nhung lụa mà trưởng thành trong một môi trường đề cao giá trị của lao động chân chính và sự cần kiệm.

Mark Cuban kể rằng từng có lần ông muốn một đôi giày mới và đòi cha ông mua bằng được đôi giày đó. Cha ông từ chối thẳng thừng. Tuy nhiên sau đó, ông Norton lại dạy Mark một bài học vô cùng ý nghĩa và trao cho ông một tư duy cực kỳ quý giá. Ông đã treo phần thưởng rằng với mỗi 100 trang sách mà Mark đọc, ông sẽ cho cậu 1 đô la. Cậu bé Cuban đã sớm nhận ra một chân lý sâu sắc: tri thức chính là một loại tiền tệ. Nó có thể không lấp lánh như vàng, nhưng nó có thể được tích lũy thông qua nỗ lực, và một khi đã có được, không ai có thể lấy nó đi.

Song song với sự giáo dục từ cha mẹ, DNA doanh nhân của Mark Cuban đã được bộc lộ từ rất sớm. "Phi vụ" túi rác năm 12 tuổi là một ví dụ. Cậu bé Mark chạy khắp phố và gõ cửa từng nhà, đưa ra một lời chào hàng đơn giản: "Chào, cháu là Mark. Cô chú có dùng túi rác không? Cháu có một món hời cho cô chú đây." Cậu đã mua những cuộn túi rác với giá ba đô la và bán lại với giá sáu đô la. Đây là những bài học đầu tiên về chênh lệch giá, về lợi nhuận mà Mark đã được trải nghiệm từ khi còn rất nhỏ.

Nhưng đó chỉ là khởi đầu. Cậu thiếu niên Mark Cuban đã biến sân trường và khu phố thành thị trường hoạt động đầu tiên của mình. Cậu bán báo, tem và các loại thẻ bóng chày. Nhưng Mark không chỉ dừng lại ở hoạt động bán hàng. Nếu để nhận xét đúng, chúng ta phải nói rằng cậu đang thực hiện các giao dịch, học cách nhận ra giá trị ẩn giấu ở những nơi người khác bỏ qua. Khi tờ báo địa phương Pittsburgh Post-Gazette đình công và cả thành phố than phiền vì chẳng còn nguồn tin tức nào, Cuban lại nhìn thấy một cơ hội vàng. Cậu đã thuyết phục cha lái xe hàng trăm dặm đến Cleveland, mua những chồng báo và chở chúng về Pittsburgh bán với giá cao hơn. Vậy là lời từ chối của người cha về đôi giày ngày nào đã trở thành một bài học vô giá, một chân lý đã ăn sâu vào tiềm thức: nếu muốn bất cứ điều gì trong cuộc sống, ông phải tự mình giành lấy.

Khát khao tự lập và một tư duy luôn phải tìm con đường hiệu quả nhất đã thúc đẩy Cuban rời khỏi trường phổ thông sớm hơn một năm để vào đại học. Ông chọn Đại học Indiana không phải vì danh tiếng, mà vì một lý do rất thực dụng: đó là trường có học phí rẻ nhất trong top 10 trường kinh doanh hàng đầu nước Mỹ. Ngay từ khi còn trẻ, tư duy về lợi tức đầu tư (ROI) đã ăn sâu vào trong ông. Ông không lãng phí tiền bạc vào những thứ phù phiếm.

Để trang trải học phí, sự sáng tạo của Mark lại bùng nổ. Ông nghĩ ra một kế hoạch gửi thư dây chuyền để xin tiền, và thậm chí còn trở thành một gia sư disco, dạy nhảy cho các nữ sinh với giá 25 đô một giờ. Và rồi, vào năm 1979, ông thực hiện một kế hoạch kinh doanh đầu tiên, một bài kiểm tra thực tế cho những gì ông đã tích lũy. Cùng với vài người bạn, ông đã vay 15.000 đô la để mua một quán bar dành cho sinh viên ở Bloomington. Quán bar Motley's, với những ý tưởng quảng cáo độc đáo và không khí sôi động, nhanh chóng trở thành địa điểm hot nhất thị trấn. Nhưng thành công đó cũng đi kèm với một bài học cay đắng đầu tiên về thất bại. Quán bar đã bị buộc phải đóng cửa sau một sự cố liên quan đến một cô gái chưa đủ tuổi tham gia vào những hoạt đồng phơi bày cơ thể. Đó là một thất bại, nhưng là một bài học quý giá khi Cuban đã học được cách tạo ra sự chú ý, cách dám thử những điều mới, và cả cái giá phải trả khi mọi thứ vượt ra ngoài tầm kiểm soát.

Sau khi tốt nghiệp, với chỉ 60 đô la trong túi, Mark Cuban chuyển đến Dallas, Texas, với một giấc mơ lớn hơn. Cuộc sống ban đầu vô cùng chật vật khi phải ở chung một căn hộ ba phòng ngủ tồi tàn với năm người khác, ngủ trên sàn nhà và sống qua ngày bằng những chiếc bánh mì kẹp mù tạt.

Để trang trải cuộc sống, Mark nhận một công việc bán phần mềm tại "Your Business Software". Vấn đề là, ông không biết một chút gì về máy tính cá nhân. Nhưng điều đó không ngăn cản ông. Thay vì sợ hãi, ông xem đó là một cơ hội. Mark đã mang một chiếc máy tính về nhà và thức trắng đêm, đọc ngấu nghiến từng trang, từng dòng trong cuốn sách hướng dẫn sử dụng dày cộm. Ông đã tự mình thực hành một triết lý mà sau này ông gọi là "RTFM" – Read The Freaking Manual (Hãy đọc cái cuốn sách hướng dẫn chết tiệt đi). Ông nhận ra một lợi thế cạnh tranh cốt lõi, một bí mật mà sau này sẽ giúp ông trở thành tỷ phú: bằng cách bỏ ra nhiều thời gian và nỗ lực hơn để học hỏi, ông có thể vượt qua bất kỳ ai chỉ có kiến thức sách vở. Giờ đây Mark không chỉ bán phần mềm, mà còn tư vấn cài đặt cho khách hàng với giá 25 đô la một giờ.

Tuy nhiên sau 9 tháng làm việc, ông bị sa thải. Lý do ư? Mark đã không có mặt ở cửa hàng vào ca làm việc của ông vào buổi sáng để mở cửa và dọn dẹp. Trong lúc đó, ông đang trên đường đến văn phòng của một khách hàng để chốt một hợp đồng trị giá 15.000 đô la, hợp đồng này sẽ mang lại 1.500 đô la tiền hoa hồng. Đối với sếp của ông, đó là sự vô kỷ luật. Đối với Cuban, đó là sự khác biệt cơ bản về ưu tiên: ông tin rằng bán hàng và mang lại doanh thu mới là điều quan trọng nhất.

Tất nhiên, việc bị sa thải này không phải là dấu chấm hết. Nó giống như một sự giải thoát dành cho Mark. Ngay sau đó, vào năm 1983, với sự tự tin của một người biết mình có thể tạo ra giá trị, ông quyết định thành lập doanh nghiệp của riêng mình: MicroSolutions. Công ty cung cấp một giải pháp trọn gói: phần mềm, phần cứng và đào tạo cho các doanh nghiệp. Tất cả được hình thành ngay vào buổi bình minh của cuộc cách mạng máy tính cá nhân. Tổng doanh thu của công ty lên tới 30 triệu đô la chỉ trong một thời gian ngắn.

Nhưng Mark cùng MicroSolutions lại gặp vận xui khi một nữ lễ tân đã biển thủ gần như toàn bộ số tiền trong ngân hàng của công ty bằng cách thay đổi tên trên các tấm séc. Đó là một trải nghiệm cận kề với sự sụp đổ, một bài học đau đớn về quản trị và sự cần thiết của việc phòng hộ rủi ro.

Đến năm 1990, Cuban bán MicroSolutions cho CompuServe với giá 6 triệu đô la. Sau thuế, ông bỏ túi khoảng 2 triệu đô. Giờ đây, ông đã trở thành một triệu phú. Nhưng quan trọng hơn, ông đã sở hữu một công thức đã được kiểm chứng về sự thành công và một sự tự tin không thể lay chuyển. Đối với một kẻ không bao giờ ngủ yên trên chiến thắng, đó mới chỉ là sự khởi đầu của một cuộc hành trình lớn hơn rất nhiều.

Trở thành triệu phú ở tuổi 32, Cuban đã làm một điều mà nhiều người mơ ước: ông nghỉ hưu. Ông mua một vé máy bay trọn đời của hãng American Airlines và du lịch vòng quanh thế giới, tận hưởng cuộc sống. Tuy nhiên, sự nghỉ hưu đó không kéo dài lâu. Máu kinh doanh trong ông quá lớn để có thể bị dập tắt.

Và rồi vào năm 1995, một lời kêu gọi đã đưa Mark trở lại cuộc chơi. Người bạn học cũ từ Đại học Indiana - Todd Wagner, đã đến gặp ông với một vấn đề, một nỗi bực dọc mà hàng triệu người hâm mộ thể thao xa nhà đều thấu hiểu. Wagner cũng giống như Cuban là một fan cuồng của đội bóng rổ đại học Indiana Hoosiers. Nhưng giờ đây, khi đang ở Dallas, không có cách nào để theo dõi trực tiếp các trận đấu của đội nhà. Tín hiệu radio không thể vươn xa đến vậy.

Trong sự bực dọc đó, một ý tưởng mang tính cách mạng đã nảy ra. Một câu hỏi đơn giản nhưng sẽ thay đổi cả thế giới: Tại sao không sử dụng Internet?

Vào thời điểm đó, ý tưởng này gần như là điên rồ. Năm 1995, Internet vẫn còn là một miền đất hoang sơ. Hầu hết mọi người vẫn đang kết nối mạng thông qua những chiếc modem dial-up với tiếng rít inh ỏi đầy ám ảnh. Tốc độ chậm đến mức việc tải một bức ảnh cũng mất vài phút. Ý tưởng phát sóng âm thanh trực tiếp, một dòng dữ liệu liên tục, dường như là điều không tưởng.

Nhưng đối với Cuban, "không tưởng" chính là một từ khác của "cơ hội". Và thế là công ty phát thanh và truyền thông trực tuyến Audionet đã ra đời. Cuban đã không ngần ngại rót vào 10.000 đô la tiền vốn ban đầu và nỗ lực biến một ý tưởng đơn giản thành một doanh nghiệp có tầm nhìn. Họ không biết rằng, ý tưởng đơn giản này sắp sửa biến họ thành những vị vua trong cuộc cách mạng sắp xảy ra, những người tiên phong dám đặt cược vào câu chuyện streaming trong một thời đại mà nó còn chưa tồn tại.

Công ty sau đó đã mở rộng với một tốc độ chóng mặt. Họ không chỉ phát sóng các trận bóng rổ mà họ trở thành một đài phát thanh toàn cầu, streaming cho 500 đài phát thanh và 100 kênh truyền hình khác nhau. Họ phát sóng các cuộc họp báo cáo thu nhập của các công ty Phố Wall, các buổi ra mắt sản phẩm và ký hợp đồng với các giải đấu thể thao lớn. Audionet đang xây dựng những viên gạch đầu tiên cho một xa lộ thông tin âm thanh và hình ảnh trong tương lai.

Và rồi, sự kiện bùng nổ đã đến, một khoảnh khắc đã đưa họ từ một công ty công nghệ lên bản đồ của văn hóa đại chúng. Đó là buổi phát sóng trực tuyến show diễn thời trang của Victoria's Secret. Lần đầu tiên, một sự kiện giải trí lớn được đưa lên mạng. Hàng triệu người đã đổ xô vào trang web của họ, háo hức được chiêm ngưỡng những "thiên thần" gợi cảm. Lượng truy cập khổng lồ đã làm sập cả hệ thống máy chủ. Nhưng sự sụp đổ đó không phải là một thất bại. Nó là một chiến thắng vang dội. Đây là bằng chứng không thể chối cãi cho một nhu cầu khổng lồ, một cơn khát nội dung đa phương tiện trên Internet mà chưa ai từng đáp ứng. Audionet đã chứng minh rằng họ là tương lai.

Năm 1998, khi cơn sốt dot-com đang ở đỉnh điểm, Audionet đổi tên thành Broadcast.com. Họ tiến hành IPO. Thị trường, trong cơn hưng phấn tột độ với bất cứ thứ gì có đuôi ".com" đã thực sự phát điên. Vào ngày giao dịch đầu tiên, giá cổ phiếu mở cửa ở mức 18 đô la và ngay lập tức tăng vọt lên 63 đô la, lập kỷ lục về tỷ lệ tăng phần trăm cao nhất trong ngày mở cửa. Cuban sau này thừa nhận rằng may mắn đã đóng một vai trò rất lớn. Ông đã cưỡi con sóng dotcom một cách hoàn hảo.

Đến tháng 4 năm 1999, Cuban và Wagner giờ đây đang ở trên đỉnh cao, đã tiếp cận Yahoo! - gã khổng lồ Internet của thời đại những năm 2000. Đề nghị từ Mark không phải là một lời van nài, đó là một tuyên ngôn đầy tự tin: "Các anh chỉ có hai lựa chọn: cạnh tranh với chúng tôi, hoặc mua lại chúng tôi." Yahoo, trong nỗi sợ hãi bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng streaming, đã chọn mua lại Broadcast.com. Mức giá lúc đó là 5,7 tỷ đô la, được trả bằng cổ phiếu Yahoo! . Mark Cuban đã chính thức gia nhập "Câu lạc bộ Tỷ phú".

Nhưng thiên tài thực sự của ông không chỉ nằm ở việc xây dựng và bán đi một công ty với giá trên trời. Nó nằm ở cách ông bảo vệ khối tài sản đó. Nhớ lại bài học cay đắng về việc suýt mất tất cả tại MicroSolutions, Cuban đã không bị cuốn theo sự hưng phấn mù quáng của bong bóng dot-com. Ông nhìn thấy những vết nứt, ông cảm nhận được sự phi lý của thị trường. Trong khi nhiều người khác vẫn đang say sưa với giá trị cổ phiếu ảo của mình, Cuban đã hành động. Ngay sau khi thương vụ hoàn tất, ông đã sử dụng các công cụ tài chính phức tạp để phòng hộ toàn bộ số cổ phiếu Yahoo mà ông nhận được, mua một hợp đồng bảo hiểm khổng lồ cho khối tài sản của mình.

Khi bong bóng dot-com vỡ tung một năm sau đó, quét sạch hàng nghìn tỷ đô khỏi thị trường và các nhà đầu tư ngơ ngác nhìn gia tài của mình tan biến thành tro bụi, Mark Cuban vẫn đứng vững. Ông đã giữ được hơn 1 tỷ đô la tiền mặt.

Người ta coi đó là một "sai lầm trị giá 5,7 tỷ đô la" của Yahoo!. Họ đã mua một công nghệ mà họ không biết cách tích hợp, và trong lúc mải mê với nó, họ đã bỏ lỡ cuộc cách mạng tìm kiếm, mở đường cho Google trỗi dậy. Đối với Cuban, đó là một chiến thắng hoàn hảo, một kiệt tác của sự kết hợp giữa tầm nhìn công nghệ táo bạo và sự khôn ngoan tài chính. Ông không chỉ cưỡi con sóng, ông đã biết chính xác thời điểm để nhảy ra khỏi nó, ngay trước khi nó mang lại tai họa cho rất nhiều người.

Sau khi chinh phục thế giới công nghệ, Mark Cuban đã có tất cả những gì mà tiền bạc có thể mua được. Ông sở hữu một biệt thự khổng lồ, một chiếc máy bay riêng có thể đưa ông đến bất cứ đâu trên thế giới. Nhưng sâu thẳm bên trong, vẫn còn một khao khát, một niềm đam mê từ thời thơ ấu mà tiền bạc đơn thuần không thể thỏa mãn. Đó chính là niềm đam mê với thể thao, đặc biệt là bóng rổ

Năm 2000, Mark quyết định chi 285 triệu đô la để mua lại phần lớn cổ phần của đội bóng rổ Dallas Mavericks. Nhưng thứ mà ông mua không phải là một tài sản lấp lánh, đội tuyển này vào thời điểm đó chính xác là một con tàu đắm. Mavericks là một trong những đội bóng tệ hại nhất NBA, một trò cười của giải đấu, một biểu tượng của sự thất bại kéo dài suốt một thập kỷ. Phòng thay đồ của họ cũ kỹ, tinh thần của các cầu thủ rệu rã, và sân vận động vắng bóng khán giả. Giờ đây, Cuban quyết tâm xây dựng lại từ đống tro tàn.

Trước khi Cuban đến, các ông chủ thường là những nhân vật lớn tuổi, những người theo dõi trận đấu từ những khu vực VIP sang trọng, tách biệt khỏi sự cuồng nhiệt của đám đông. Họ là những nhà tài chính, không phải những người hâm mộ. Nhưng khi Cuban nằm quyền, ông đã phá vỡ mọi quy tắc. Ông mặc quần jeans và áo phông, ngồi ngay ở hàng ghế đầu sân, la hét với trọng tài, tranh cãi với các cầu thủ đối phương, và ăn mừng mỗi pha ghi điểm như một người hâm mộ cuồng nhiệt nhất. Ông đã trở thành “trưởng fanclub” chính đội bóng của mình, một vị thuyền trưởng nổi loạn quyết định xuống boong tàu để chiến đấu cùng các thủy thủ.

Nhưng sự thay đổi không chỉ nằm ở bề ngoài. Mark thừa hiểu rằng, để các cầu thủ có thể thi đấu như những nhà vô địch, họ phải được đối xử như những nhà vô địch. Phòng thay đồ tồi tàn đã bị đập bỏ. Thay vào đó là một không gian sang trọng giống như một câu lạc bộ đêm, với bàn bi-a, các thiết bị giải trí tối tân và những chiếc ghế da êm ái. Ông loại bỏ những chuyến bay thương mại chật chội. Thay vào đó, ông đã mua một chiếc máy bay Boeing 757 riêng cho đội, được thiết kế đặc biệt với những chiếc ghế khổng lồ và không gian để chân thoải mái cho những gã khổng lồ cao hơn 2 mét. Các cầu thủ được ở khách sạn năm sao trong các chuyến thi đấu xa nhà. Ông đã tạo ra một môi trường mà ở đó, các cầu thủ cảm thấy được trân trọng như những ngôi sao, và họ bắt đầu thi đấu với một niềm tự hào và sự tự tin chưa từng có.

Tất nhiên, phong cách nổi loạn của ông cũng đi kèm với tranh cãi. Ông đã biến việc chỉ trích trọng tài thành một lẽ thường tình và NBA đã không ngần ngại phạt ông. Tổng cộng, ông đã phải trả hơn 2,6 triệu đô la tiền phạt vì những phát ngôn của mình. Nhưng đối với Cuban, đó không phải là một sự bộc phát cảm xúc. Đó là chiến lược. Mỗi lần bị phạt, ông đều gửi đi một thông điệp rõ ràng đến các cầu thủ của mình: "Tôi sẽ chiến đấu vì các anh. Tôi sẽ bảo vệ các anh."

Có một câu chuyện thú vị rằng một lần trong cơn tức giận, Mark mỉa mai giám đốc trọng tài của giải rằng người này "đến quản lý một tiệm kem Dairy Queen còn không xong". Hãng Dairy Queen, với một sự nhạy bén marketing đáng kinh ngạc, đã nắm bắt cơ hội. Họ mời ông đến làm quản lý một cửa hàng của họ trong một ngày. Cuban đã vui vẻ nhận lời, mặc tạp dề, tự tay làm kem cho khách hàng. Ông đã biến một lời chỉ trích tiêu cực thành một sự kiện marketing thành công rực rỡ, thu hút đám đông và củng cố hình ảnh một tỷ phú gần gũi và hài hước.

Kết quả của cuộc cách mạng Dallas Mavericks đến gần như ngay lập tức. Lượng khán giả đến sân tăng vọt hơn 35%. Và vào năm 2001, chỉ một năm sau khi ông tiếp quản, Dallas Mavericks lần đầu tiên lọt vào vòng loại trực tiếp sau hơn một thập kỷ chìm trong bóng tối. Ánh sáng hy vọng đã trở lại.

Nhưng con đường đến vinh quang không bao giờ dễ dàng. Năm 2006, Mavericks, với một đội hình hùng mạnh, đã lọt vào trận chung kết NBA. Họ đã dẫn trước 2-0 và chỉ còn cách chức vô địch một gang tay. Nhưng rồi, họ đã sụp đổ và thua ngược một cách đau đớn. Cuban đã tan nát. Ông được mô tả là đã nổi giận như "quỷ Satan" và sau đó chìm trong tuyệt vọng, không rời khỏi nhà trong suốt ba tuần.

Nhưng ông không bỏ cuộc. Tinh thần của một kẻ không bao giờ chấp nhận thất bại đã trỗi dậy. Và vào năm 2011, sau nhiều năm xây dựng và điều chỉnh, Dallas Mavericks đã trở lại trận chung kết. Lần này, họ đã không gục ngã. Họ đã chiến đấu và giành chức vô địch NBA đầu tiên và duy nhất trong lịch sử của đội bóng. Khi tiếng còi mãn cuộc vang lên, khi Cuban nâng cao chiếc cúp vô địch, cả sân vận động đã đồng thanh hô vang trong nước mắt: "Cảm ơn Mark".

Sau khi đã chinh phục thế giới thể thao, ông tiếp tục hành trình “quậy phá” của mình, mở rộng đế chế sang lĩnh vực truyền thông và giải trí với việc thành lập HDNet (sau này là AXS TV) và công ty sản xuất phim 2929 Entertainment, tiếp tục tìm kiếm những thử thách mới để chinh phục.

Đằng sau những thành công vang dội, những thương vụ tỷ đô là một triết lý đã được tôi luyện. Nó không được viết trong những cuốn sách giáo khoa kinh doanh, mà được khắc sâu trong từng hành động, từng quyết định của ông. Đó chính là "Học thuyết Cuban" – một hệ điều hành độc đáo cho kinh doanh và cuộc sống.

Nguyên tắc nền tảng, viên gạch đầu tiên của học thuyết này chính là Ưu thế của Nỗ lực. Mark Cuban tin rằng trong một thế giới đầy biến động, điều duy nhất một con người có thể kiểm soát hoàn toàn chính là nỗ lực của chính mình. Đối với ông, đây không phải là một lời nói suông. Nó là một cuộc chạy đua. Ông làm việc 24/7 và đọc sách nhiều giờ mỗi ngày không phải vì ông thích thú với việc đó, mà vì ông tin rằng lợi thế thông tin là vũ khí tối thượng. Trong khi đối thủ đang ngủ, ông đang đọc. Trong khi họ đang giải trí, ông đang học. Bằng cách đó, ông luôn biết nhiều hơn, nhìn thấy những cơ hội mà người khác bỏ lỡ, và hành động trước khi thị trường kịp nhận ra. 

Trụ cột thứ hai, kỹ năng mà ông cho là quan trọng nhất, chính là Bán hàng là Tối thượng. Ông tin rằng nếu bạn biết cách bán hàng, bạn sẽ không bao giờ thất nghiệp. Kỹ năng này đã được rèn giũa từ những ngày thơ ấu cho đến những cuộc đàm phán tỷ đô. Mark từng nói rằng: “Nếu ngày mai tôi mất tất cả, việc đầu tiên tôi làm sẽ không phải là hoảng loạn, mà là đi tìm một công việc bán hàng.” 

Học thuyết của ông cũng được xây dựng trên nền tảng của Thực dụng và căm ghét đối với sự lãng phí. Ông ghét các cuộc họp dài, coi chúng là "thời gian chết". Ông ghét nợ nần, đặc biệt là nợ tiêu dùng, và luôn ưu tiên sự hiệu quả và dòng tiền mặt. Phong cách quản lý của ông phản ánh rõ điều này: trực tiếp, không rườm rà, và luôn tập trung vào kết quả cuối cùng.

Nhưng có lẽ, sự tiến hóa đáng chú ý nhất trong học thuyết của ông chính là nguyên tắc "Sự Tử Tế Bán được Hàng". Cuban thẳng thắn thừa nhận rằng phong cách độc đoán, đôi khi tàn nhẫn của mình thời trẻ là một sai lầm lớn. Ông đã học được một bài học đắt giá rằng, sự sợ hãi có thể mang lại kết quả ngắn hạn, nhưng nó sẽ giết chết sự sáng tạo và lòng trung thành trong dài hạn. Giờ đây, ông tin rằng sự tử tế và đồng cảm không phải là sự yếu đuối, mà là một chiến lược kinh doanh thông minh. Việc đối xử tốt với nhân viên, lắng nghe khách hàng và xây dựng những mối quan hệ bền vững sẽ mang lại những lợi ích to lớn và lâu dài hơn bất kỳ chiến thuật cứng rắn nào.

Và cuối cùng, đó là thái độ của ông với thất bại. Ông chấp nhận nó như một phần không thể thiếu của cuộc chơi. Đối với ông, sai lầm lớn nhất không phải là mất tiền, mà là làm tổn hại một mối quan hệ quan trọng. Chính từ những trải nghiệm đó, ông đã đúc kết nên một châm ngôn nổi tiếng, một lời động viên cho mọi nhà khởi nghiệp: "Không quan trọng bạn thất bại bao nhiêu lần. Bạn chỉ cần đúng một lần duy nhất, rồi mọi người sẽ gọi bạn là kẻ thành công sau một đêm."

Từ năm 2011 đến hiện tại, Mark Cuban đã trình diễn học thuyết này trước hàng triệu khán giả qua vai trò "cá mập" trong chương trình truyền hình thực tế Shark Tank. Trong suốt 14 mùa tham gia, ông đã thực hiện 246 thương vụ, rót vốn hơn 33 triệu đô la. Nhưng vai trò của ông trên Shark Tank còn vượt xa những con số tài chính. Ông đã trở thành một nhà vô địch của tinh thần khởi nghiệp. Mỗi cuộc đàm phán, mỗi lời khuyên của ông là một bài học trực quan về kinh doanh. Ông đã cung cấp một dòng chảy tài chính hợp lý và một nền tảng PR không thể mua được bằng tiền cho các công ty mà ông đầu tư, biến nhiều ý tưởng nhỏ bé thành những thương hiệu quốc gia.

Tuy nhiên, cuộc đời của một nhân vật tầm cỡ không bao giờ bằng phẳng. Năm 2008, ông bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) kiện vì cáo buộc giao dịch nội gián. Đó là một cuộc chiến cân não kéo dài 5 năm với một trong những cơ quan quyền lực nhất của chính phủ. Nhưng ông đã không lùi bước, và cuối cùng đã được tuyên trắng án.

Cuộc khủng hoảng lớn hơn đến vào năm 2018, khi một cuộc điều tra đã phơi bày một văn hóa làm việc độc hại, thù địch với phụ nữ tồn tại trong nhiều năm tại văn phòng điều hành của Dallas Mavericks. Đó là một vết nhơ lớn, một thất bại về văn hóa diễn ra ngay dưới sự giám sát của ông. Nhưng thay vì trốn tránh, Cuban đã đối mặt trực diện. Ông đã công khai xin lỗi, thừa nhận trách nhiệm của người đứng đầu. Ông không chỉ nói suông. Ông đã quyên góp 10 triệu đô la, một con số cao gấp bốn lần mức phạt tối đa của NBA, cho các tổ chức hỗ trợ phụ nữ và cam kết cải tổ toàn bộ tổ chức. Hành động đó đã cho thấy một khả năng quan trọng: khả năng đối mặt và khắc phục sai lầm, một phần không thể thiếu trong học thuyết của một nhà lãnh đạo thực thụ.

Bước vào thập niên 2020, ở đỉnh cao của sự nghiệp, Mark Cuban đã bắt đầu một canh bạc mới với dự án Mark Cuban Cost Plus Drugs.

Ra mắt vào năm 2022, đây là một công ty dược phẩm trực tuyến, được thành lập với một sứ mệnh duy nhất: phá vỡ chuỗi cung ứng dược phẩm đầy mập mờ và giảm giá thuốc cho người dân. Với một mô hình kinh doanh minh bạch triệt để - bán thuốc với giá gốc cộng với một khoản lợi nhuận cố định 15% - ông đang thách thức cả một ngành công nghiệp. Đây có thể sẽ là di sản có tác động xã hội lớn nhất của ông.

Bên cạnh đó, ông vẫn là một nhà từ thiện tích cực. Quỹ Mark Cuban của ông tập trung vào việc cung cấp các khóa đào tạo về AI miễn phí cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn và hỗ trợ gia đình các quân nhân. Ông cũng là một tiếng nói có trọng lượng trong chính trị, ủng hộ các ứng cử viên mà ông tin tưởng và không ngại chỉ trích những chính sách mà ông cho là sai lầm.

Năm 2023, ông bán phần lớn cổ phần của Mavericks, không phải để nghỉ hưu, mà để tập trung vào những dự án mới, bao gồm tầm nhìn về một tổ hợp sân vận động kết hợp casino và đặc biệt là dự án Cost Plus Drugs. Ông vẫn đang tiếp tục cuộc hành trình “phá bĩnh” của mình trong thế giới kinh doanh.

Câu chuyện của Mark Cuban là một lời khẳng định mạnh mẽ về tinh thần khởi nghiệp của nước Mỹ. Đó là một thông điệp truyền cảm hứng: Hãy đọc, hãy học, hãy bán hàng, hãy làm việc một cách điên cuồng, và đừng bao giờ sợ hãi khi phải nói lên sự thật.