CV thời đại AI cần thay đổi như thế nào?

Xin được tóm tắt lại như sau cho bạn nào lười đọc hoặc không thích bị điều hướng sang nơi khác:

- Ứng viên tìm việc làm bây giờ có xu hướng dùng AI viết CV. Điều này khiến những mẫu CV-AI này vượt qua được công cụ sàng lọc CV của nhà tuyển dụng (cũng được hỗ trợ bởi AI) => Dẫn tới xu hướng là AI đấu AI

- Số lượng đơn xin việc do AI (hỗ trợ) viết ngày càng tăng, khiến việc sàng lọc vất vả hơn. Nhiều CV giống nhau hơn nên tăng áp lực ở các bước sàng lọc tiếp theo sau vòng CV.

Điều này khiến mình tự hỏi: CV thời đại AI cần thay đổi như thế nào? Và mình cũng cố gắng tự đưa ra một số hướng trả lời cho câu hỏi này:

Trước đây khi chưa có AI thì cũng có nhiều hướng dẫn cách tạo CV, cách viết CV sao cho nổi bật rồi, chẳng qua người ta lười tiếp cận, lười thực hành mà thôi. Khi có AI, người ta chỉ cần nêu ra yêu cầu là AI làm thay, do đó số lượng tăng lên. Thêm vào đó việc AI tự học từ nhiều nguồn, học nhanh nên kết quả cũng "khá" so với những gì 1 người tự làm mà không tìm hiểu kỹ phương pháp làm CV.

Một ưu điểm nữa là AI biết cách để giao tiếp với AI tốt hơn con người, do đó nó giúp tạo ra CV với những "keyword" đặc sắc, giúp vượt qua "vòng gửi xe" - nơi mà những AI khác đững chắn trước khi CV thực sự đến được tay của nhà tuyển dụng.

Vậy nên có thể nói, CV-AI (CV do AI tạo ra) đang dần trở thành mức độ bình thường mới khi xem xét tới cấu trúc và nội dung của 1 bản CV.

Nhưng mình nghĩ nó "không bình thường", bởi nó quá dễ để tạo ra. Nó cũng không quan tâm tới phạm trù đạo đức, khi mà nói phét thế nào cũng được - chỉ đơn giản là việc lựa chọn ngôn từ - còn thực tế ứng viên có được như vậy không thì nó không quan tâm (và có lẽ cả người ra lệnh cho AI làm điều đó cũng không để tâm). Nó dẫn tới việc bất kỳ ai cũng có thể tạo ra được 1 bản CV đáp ứng hầu hết các tiêu chuẩn của một tấm CV được coi là "tốt" trước đây. Điều này dẫn tới nó trở nên "tầm thường". Mình gọi đó là trạng thái "tầm thường mới".

Bản thân CV, vai trò của nó cũng chỉ tóm tắt được những điểm cơ bản nhất những thông tin mà nhà tuyển dụng cần khi tiếp cận tới một người mới, đại loại như: Thông tin liên hệ, bằng cấp trình độ, kinh nghiệm làm việc, thành tựu đã đạt được và một vài thông tin phụ trợ khác như sở thích, nguồn kiểm chứng các thông tin bạn đưa ra trong CV. Rất khó để một bản CV thể hiện quá chi tiết được về bạn, bởi nhiều thứ rất khó để nói bằng lời.

Trong thời đại AI, người ta lại càng cần phải làm rõ được việc "bạn hơn gì so với AI?". Khi mà việc tạo CV trở nên dễ dàng và nhanh chóng bởi AI thì người ta sẽ có nhiều thời gian hơn để chứng minh những gì viết trong CV kia là thật - là một con người đang tồn tại chứ không phải là chém gió, là sao chép. Vậy nên việc xác thực những gì viết trong CV sẽ dần được quan tâm và trú trọng.

Mình cũng có đọc được 1 post trên facebook khá thú vị, nói về một câu hỏi trong tuyển dụng "nếu công việc của em có thể sử dụng AI để làm, vậy thì lý do gì để anh tuyển em vào làm vị trí này?". Bạn nghĩ sao về câu hỏi này? Dưới comment của bài post đó có rất nhiều câu kiểu như "thế sao anh còn đăng tuyển dụng? sao không thuê AI mà làm?". Nếu nghĩ theo hướng đó, chúng ta đã mặc định là chịu thua AI, chịu nhường chỗ cho AI rồi. Nhà tuyển dụng họ cần gì khi hỏi câu này? Mình nghĩ là họ muốn hỏi "Em có thể làm tốt hơn AI ở điểm nào?", bởi nếu không có gì tốt hơn AI thì họ sẽ dùng AI, đó là lựa chọn cuối cùng khi không còn lựa chọn nào tốt hơn.

Vậy nên bạn sẽ cần phải chứng minh được mình có thể làm tốt hơn AI trong công việc này. Và minh chứng đầu tiên chính là việc bạn có nhiều thứ tốt hơn, hay hơn phía sau tấm CV mà AI có thể viết ra cho bạn. Bởi AI không thể hiểu bạn bằng chính bạn được.

Đây chính là việc xây dựng một hình ảnh mang những nét đặc trưng của cá nhân bạn, để làm rõ hơn những gì có trong bản CV kia. Nó vừa giúp nhà tuyển dụng có thể xác thực thông tin về bạn, vừa thể hiện được bạn "hơn gì so với AI". Tuy nhiên điều này có một số khó khăn như:

- Thông tin ở đâu để kiểm tra? thử nghĩ xem bạn hiện diện trên thế giới ảo chủ yếu ở đâu? chắc là các mxh như Tiktok, Facebook, Youtube rồi, hay thêm một số nơi khác như Tinder (thật ư?), LinkedIn, Spiderum... vậy thì hình ảnh bạn đang như thế nào? Đó là một hình ảnh mờ nhạt hay rõ nét? có cá tính riêng hay không?

- Việc tìm hiểu 1 người cụ thể bằng AI thường thiếu chính xác. Cái này được ghi ngay tại phần cảnh báo khi bạn sử dụng AI rồi. Do đó rất mất thời gian để xác thực các thông tin của một cá nhân cụ thể. Nếu hình ảnh của bạn hiện diện trên cơ sở dữ liệu càng nhiều, càng rõ nét thì AI sẽ càng đưa ra hình ảnh về bạn chính xác hơn. Đã có rất nhiều người cố gắng đặt câu hỏi cho AI rằng "Tôi là ai?" và mong nó đưa ra câu trả lời khắc họa rõ nét bản thân họ, nhưng liệu mấy người có được một câu trả lời rõ ràng, công tâm hay chỉ là một câu chung chung, có phần nịnh hót? Nhưng đứng trên cương vị nhà tuyển dụng, chúng ta phải đau đầu với câu hỏi "Ứng viên này là ai?". Họ rất cần một câu trả lời rõ ràng, nhanh chóng và càng chính xác càng tốt.

Bởi vậy mình thấy việc "cá nhân hóa trong thời đại AI" đang là một việc rất cần thiết. Nó sẽ tốn nhiều thời gian, công sức bởi việc này không thể làm trong thời gian ngắn. Đó cũng chính là việc cung cấp dữ liệu cho AI đọc và hình dung về chúng ta, từ đó gửi nó tới nhà tuyển dụng khi họ cần.

Đó chính là một bản CV rộng hơn do chính bạn tạo ra, và nó hiện diện trên nhiều kênh, nhiều nguồn, nhiều dạng hơn là một bản CV tóm tắt thông tin.

Thông tin cá nhân và sở thích, thói quen của bạn ư? Đó chính là con người bạn trên MXH đấy. Đó là những gì bạn nói, bạn viết, bạn bình luận hàng ngày.

Bằng cấp và trình độ ư? Đó là những gì bạn khoe (khoe bằng cấp, chứng chỉ, khoe sản phẩm...), những chương trình mà bạn ghi danh học, bài tập mà bạn làm, kết quả học của bạn được lưu trữ trên các hệ thống học tập online LMS (Learning Management System - hệ thống quản lý giáo dục).

Kinh nghiệm làm việc ư? Bạn có thực sự ghi lại những kết quả công việc của bạn dưới dạng dữ liệu không? Những kết quả đạt được trong quá trình làm việc, bao gồm cả thành công và những lần vấp ngã? Những đồng nghiệp hay những người sếp, người dẫn dắt bạn trong quá trình học tập, làm việc? vòng tròn bạn bè của bạn như thế nào? Những thứ ấy sẽ giúp bạn hình thành nên thứ gọi là kinh nghiệm sống, kinh nghiệm làm việc.

Trước đây, phong trào flex nổi lên mạnh mẽ. Khi ấy mình khá là khó chịu khi thấy ai cũng flex, thậm chí flex tới mức ảo tưởng, tự vẽ ra một thứ không có thật. Điều này rất tai hại trong thời đại AI, khi những thông tin mà bạn flex đang khắc họa chính bản thân bạn trong con mắt của AI. Muốn AI hiểu đúng về bạn, bạn cần flex thông tin cho cả thế giới biết, để từ đó AI thu được thông tin. Nhưng flex đúng mực để hình ảnh bản thân của bạn không bị bóp méo là điều rất quan trọng.

Không phải ai cũng làm tốt việc "giới thiệu về bản thân". Chúng ta có thể nhờ AI làm việc này một cách dễ dàng.

Nhưng để AI không nói láo, bịa đặt về chúng ta, chúng ta cần cung cấp nhiều thông tin cho nó. Những thông tin có tính xác thực cao và tích lũy theo thời gian.

Xây dựng hình ảnh bản thân không phải chỉ để khoe. Nó còn là phao cứu sinh trong thời đại mà AI xâm chiếm. Luôn nghĩ tới câu hỏi "bạn hơn gì so với AI?".

MXH rất ảo. Thế giới đầy rẫy những thông tin đúng-sai, thật-giả lẫn lộn. AI học từ đó, vậy nên nó không bao giờ là một nguồn thông tin đáng tin cậy. Con người cũng vậy, khó ai đo được lòng người. Vậy nên con người hơn nhau ở "chữ tín". Xây dựng hình ảnh bản thân trung thực, uy tín, thống nhất, rõ ràng mới là chìa khóa giúp bạn nổi bật trong đám đông.