Tôi là ai? Câu hỏi muôn thuở trong dòng chảy bất tận của sự thay đổi

Khi con tàu Theseus dần thay từng mảnh ván, khi cây búa của ông nội được thay lưỡi ba lần và cán bảy lần, câu hỏi về bản thể không còn là vấn đề của những món đồ vô tri, mà trở thành tấm gương phản chiếu chính sự tồn tại của chúng ta. Trong một thế giới mà công nghệ thay đổi từng giây, AI xâm nhập vào từng hơi thở, và các giá trị xã hội liên tục bị thách thức, liệu cái tôi hôm nay có còn là chính tôi của ngày hôm qua?

1. Bản thể - hành trình không ngừng thay đổi

Những tế bào trong cơ thể ta hoàn toàn đổi mới sau bảy năm. Những ký ức dần phai nhòa theo thời gian. Kiến thức, quan điểm và thậm chí cả tính cách cũng biến đổi không ngừng qua mỗi trải nghiệm. Như con tàu Theseus, chúng ta là tổng hòa của những sự thay thế liên tục. Nhưng điều gì khiến ta vẫn nhận ra mình trong gương mỗi sáng? Có lẽ chính dòng chảy thay đổi ấy mới làm nên bản chất con người - những sinh thể động không ngừng tiến hóa.

2. Giá trị cốt lõi - chiếc la bàn giữa biển đổi thay

Trong cơn lốc của kỷ nguyên số, khi tin giả và cực đoan tràn ngập, những giá trị nền tảng trở thành điểm tựa vững chắc. Lòng trắc ẩn, sự trung thực, tinh thần học hỏi - đó là những "mảnh ván" không thể thay thế trong con tàu nhân cách của mỗi người. Như nhà triết học Heraclitus từng nói: "Không ai tắm hai lần trên cùng một dòng sông", nhưng dòng sông ấy vẫn mãi là sông, bởi nó tuân theo quy luật tự nhiên bất biến.

3. Sự lựa chọn - yếu tố định hình bản sắc

Đứng trước mỗi ngã rẽ cuộc đời, cách ta quyết định mới thực sự định nghĩa con người mình. Khi đối mặt với cám dỗ, với thất bại, với những lời mời gọi của sự dễ dãi, mỗi lựa chọn như một nét vẽ không thể xóa nhòa lên bức chân dung tinh thần. Nhà văn Jean-Paul Sartre từng khẳng định: "Con người là tổng hòa những lựa chọn của chính mình". Đây có lẽ là điểm khác biệt căn bản giữa con tàu gỗ vô tri và một sinh mệnh có ý thức.

4. Kết nối - mạng lưới định vị bản thể

Chúng ta tồn tại không phải như những hòn đảo biệt lập, mà trong mạng lưới quan hệ phức tạp. Những người yêu thương, những kỷ niệm chia sẻ, thậm chí cả những xung đột không thể quên - tất cả đan thành tấm vải thổ cẩm độc nhất vô nhị của mỗi đời người. Nhà thần kinh học Antonio Damasio đã chứng minh rằng chính những mối quan hệ xã hội đã góp phần quan trọng hình thành ý thức về bản thân.

5. Sáng tạo - hành trình không ngừng tái tạo chính mình

Trong thời đại AI có thể mô phỏng tư duy con người, khả năng sáng tạo trở thành đặc ân không thể thay thế của nhân loại. Mỗi khi ta viết một bài thơ, vẽ một bức tranh, hay đơn giản là nghĩ ra cách giải quyết vấn đề mới mẻ, ta đang tái khẳng định bản sắc độc đáo của mình. Như nghệ sĩ Picasso từng nói: "Mục đích của nghệ thuật là rửa sạch bụi bặm của cuộc sống thường nhật khỏi tâm hồn chúng ta" - và có lẽ, đó cũng là cách ta gột rửa những lớp vỏ ngoài để tìm về bản chất đích thực.

Lời kết: Tôi là dòng sông luôn đổi mới nhưng vẫn chảy về đại dương

Cuối cùng, có lẽ chúng ta không cần phải hoang mang trước câu hỏi "Rốt cuộc là cái quái gì?". Bởi lẽ, cái đẹp của kiếp người nằm ở chính sự mâu thuẫn này - vừa liên tục thay đổi lại vừa kiên định với lõi giá trị. Như con tàu Theseus dù thay bao nhiêu tấm ván vẫn giữ nguyên tên gọi, chúng ta - những sinh linh ý thức được sự tồn tại của mình - có đặc quyền vừa là thủy thủ, vừa là thuyền trưởng trên con tàu định mệnh ấy.

Trong thế giới hỗn độn này, có lẽ việc dũng cảm đối diện với sự thay đổi, can đảm giữ vững những gì xứng đáng, và không ngừng tò mò khám phá chính mình mỗi ngày - đó mới thực sự là câu trả lời xác đáng nhất cho câu hỏi muôn thuở về bản thể.

Tên: Nguyễn Lưu Hải Nam

Email liên hệ: hainamnguyenluu26092013@gmail.com