Bài viết dành cho những người thích việc take note các kiến thức đã học. Còn nếu bạn không thích take note thì hoàn toàn có thể xem để tham khảo, hoặc để biết thêm có 1 thứ như thế tồn tại. Đây là phương pháp trong lĩnh vực Personal Knowledge Management (PKM).

Mình bắt đầu viết lại những kiến thức cũng như những cảm nhận cá nhân từ những năm cấp 3. Lúc đó thì mình cũng chỉ nghĩ là mình có cái chỗ để note rồi lưu lại, khi nào có cần thì mở ra đọc là được rồi. Nhưng dần theo thời gian, mình dần ít đọc lại các kiến thức đó (có lúc mình chỉ viết rồi để ở đó luôn), nếu có đọc thì mình chỉ đọc lại những note mới viết. Mình bắt đầu tìm kiếm những kĩ thuật chuyên sâu về take note, sau một thời gian thì mình tìm thấy video của anh Ali — anh có một channel YouTube hơn 3 triệu người theo dõi và là một người rất thích tìm tòi các kĩ thuật để cải thiện khả năng làm việc. Mình biết đến CODE System và rộng hơn là Second Brain từ đó. Mình bắt đầu dùng Notion để tạo nên 1 nơi sẽ lưu lại tất cả những “legacy” trong cuộc đời mình. Lúc đó cũng hừng hực khí thế lắm, nhưng làm được 1 lúc thì cũng bó tay vì không biết sử dụng những kiến thức nâng cao của Notion về database và link các database, mục đích của việc liên kết các database là để 1 thông tin có thể nằm ở nhiều vị trí khác nhau (mình sẽ nói rõ hơn là phần sau).

Mọi thứ cứ dừng lại ở đó cho đến một ngày đẹp trời khoảng 1 năm trước, mình xem được podcast từ anh Hiếu về hành trình đọc sách của anh. Trong một đoạn ngắn, anh có nhắc đến việc xây dựng một nơi lưu trữ tất cả những kiến thức. Mình nghĩ anh đang nhắc đến khái niệm Second Brain và mình đã bắt đầu có động lực xây dựng lại những “legacy” của mình từ đó. Lúc này thông minh hơn một tý rồi nên mình cũng học được cách dùng Notion về database.

Ok và bây giờ mình sẽ đi vào chi tiết hơn về CODE System là gì và cách chúng hoạt động.

CODE System giúp ta xây dựng được một nơi lưu trữ kiến thức một cách khoa học. Khi cần tìm kiếm thông tin gì đó, thì bên cạnh việc được các thông tin chính, ta còn có thể tìm được các thông tin khác có liên quan. Hay nói theo cách khác là ta vừa có thể tìm được những luận điểm chính, vừa có thể tìm được các luận cứ và các phản biện tương ứng. Chính cách tổ chức theo CODE System này giúp ta tìm được các thông tin liên quan, nếu chỉ note như bình thường thì ta thường chỉ tìm ra các thông tin chính mà thường bỏ sót các thông tin liên quan.

CODE System là một hệ thống giúp:

Đây là giao đoạn ta bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của việc ghi chép lại những kiến thức đã học để có thể tìm kiếm lại sau này. Về ghi chép thì có khá nhiều cách khác nhau:

- Note kèm những ghi âm của mình giải thích cách hiểu đó (ít phổ biến ở Việt Nam)

Việc lựa chọn cách ghi chép nào là tùy thuộc vào mỗi người, mỗi hoàn cảnh. Ví dụ như việc nghe giảng ở trường học, lúc này ta sẽ không có nhiều thời gian để có thể ghi chép một cách cẩn thận, thay vào đó việc note lại các keyworks sẽ là lựa chọn tối ưu hơn. Còn khi tự học qua các nền tảng trực tuyến thì ta có thể dừng bài giảng lại để note các ý chính, rồi trình bày lại bằng cách hiểu của mình (nếu được).

Đây là giai đoạn mà bên cạnh việc take note, ta sẽ tổ chức chúng một cách có cấu trúc. Chính cách tổ chức có cấu trúc theo CODE System này giúp ta tìm được các thông tin liên quan, nếu chỉ note như bình thường thì ta thường chỉ tìm ra các thông tin chính mà thường bỏ sót các thông tin liên quan.

Ở nơi chứa các note, ta chia thành nhiều folder khác nhau: folder chứa nội dung các môn học, folder chứa các sách, folder chứa các bài viết cá nhân,… Khi cần note ở đâu thì ta tìm đến folder đó rồi thêm vào. Việc cấu trúc như thế đối với nhiều vấn đề khác có thể sẽ hợp lí, nhưng đối với kiến thức thì lại không hợp lí lắm. Ví dụ ta muốn tìm các kiến thức về tình yêu, lúc này ta sẽ nhớ là mình đã viết về chủ đề tình yêu ở đâu rồi và vào đấy đọc thôi. Tuy nhiên cũng có rất nhiều các nơi khác bạn cũng viết liên quan về tình yêu ví dụ: hành trình tự do tài chính, gia đình, con cái,… Bạn vẫn có thể tìm kiếm các kiến thức liên quan đó thông qua việc suy nghĩ, nhưng sẽ mất nhiều thời gian hơn và đôi khi sẽ bỏ sót một vài luận điểm quan trọng nào đó.

Khi gặp một vấn đề gì đó thì một người không take note thường sẽ bắt đầu với 1 trang giấy trắng và dùng trí nhớ của mình để liệt kê các luận điểm. Mình đồng ý là ta vẫn có thể có nhiều cách khác và nhanh nhất chắc là Google, tuy nhiên với vài cú click chuột thì người có dùng CODE System đã có 1 loạt các luận điểm và luận cứ, không những thế sức mạnh của việc Organize hợp lí là sẽ kèm theo những thông tin trên trời dưới đất nào đó mà cũng liên quan đến chủ đề đó. Biết thật nhiều kiến thức là quá tốt, nhưng sẽ tốt hơn bội lần nữa nếu chúng ta liên kết các kiến thức với nhau.

Chỉ Take note và Organize thì cũng chưa hoàn toàn giúp ta thẩm thấu các kiến thức, nó chỉ giúp ta tìm kiếm nhanh hơn và rộng hơn mà thôi. Việc ta cần quan tâm là làm sao để hấp thụ các kiến thức đó.

Về cách chủ động thì đây là nguyên cả chủ đề nghiên cứu và có rất nhiều phương pháp khác nhau. Cá nhân mình thích việc đọc lại khi có hứng thú hoặc dùng phương pháp Spaced Repitition.

Về cách thụ động có thể kể đến khi việc "hòa tan" nó vào cuộc sống, hay sử dụng sức mạnh của công nghệ. "Hòa tan" vào cuộc sống, ví dụ học Tiếng Anh thì thay đổi mọi thứ xung quanh ta thành Tiếng Anh, học kinh tế thì luyện tập thói quen đọc báo mỗi ngày. Hay như mình học về AI (Artificial Intelligent) thì mình sẽ nhìn mọi thứ xung quanh đời sống để trả lời câu hỏi: "AI có thể thay thế việc này không, AI đã áp dụng vào việc này chưa?" Và một bức ngoặc đã đến với mình khi mình biết đến Readwise từ anh Hiếu, Readwise là một công cụ sẽ tự động lấy các mẫu kiến thức ngẫu nhiên từ Notion và hằng ngày gửi nó vào mail của mình. Việc đọc các luận điểm đó hằng ngày một cách “thụ động” sẽ giúp ta có vốn sống ngày càng vững chắc hơn và sẽ không còn tình trạng khi được hỏi thì không trả lời được, đến khi nhận được câu trả lời thì: “Ủa này mình học rồi mà ta!”

Layer quan trọng nhất của CODE system là Express. Nếu bạn chỉ học các kiến thức mà không làm gì với nó thì thật "vô nghĩa", bạn có thể làm bất cứ điều gì để chia sẻ kiến thức đó: tự viết thành một bài viết hoàn chính, quay video chia sẻ,... Theo mình thì cách hiệu quả nhất chính là diễn giải kiến thức mà bằng cách hiểu của mình. Nếu bạn đã từng thuyết trình thì bạn có thể sẽ nhận thấy là các kiến thức đó mình vẫn còn nhớ rất rõ (hoặc không). Thuyết trình giúp bạn có thời gian nghiên cứu kĩ hơn và cũng sẽ nhận được các câu hỏi từ những người nghe để mở rộng các kiến thức đấy. Mình đang viết bài viết này cũng là để Express kiến thức CODE System.

Ví dụ 1 góc nhỏ trong việc tổ chức các kiến thức của mình. Mình chia các luận điểm từ liên quan nhất, kém liên quan hơn và đến các luận điểm phản biện. Mở từng luận điểm sẽ là hàng loạt các luận cứ nhỏ hơn, các trang web mình đã đọc, các câu quote hay, các highlight trong sách của mình,… Và chỉ với tổ hợp Control + F, mình có thể đi đến bất kì đâu mà không cần phải mở một cách thủ công.

P.S. Second Brain là một khái niệm cao hơn CODE System — nơi đúng nghĩa là Second Brain. Mình như có một bộ não khác, những thứ máy móc cần nhớ thì mình quăng vào đấy hết, để First Brain có một cảm giác luôn thoải mái. Và với một cảm giác luôn thoải mái, mình đã có thể sống một cuộc sống Hygge — Hạnh phúc từ những điều nhỏ nhặt.