CHỦ ĐỀ NỔI BẬT: VIẾT TIỂU THUYẾT - NÊN VIẾT THỂ LOẠI NÀO?

"Tôi nên viết thể loại gì đây mọi người?", "Giờ viết gì đây nhỉ?", "Có ai đề xuất tôi nên viết gì không?" là những câu hỏi thường xuyên xuất hiện nhất trên nhiều hội nhóm liên quan đến viết lách.

Không biết các bạn ra sao chứ kể từ khi quyết định viết đến nay, tui chưa bao giờ tham khảo ý kiến của người khác về vấn đề này. Tui có tự hỏi trong đầu như vậy, nhưng nói ra thì chưa. Bởi vì, nếu chính mình còn không biết mình nên viết gì thì làm sao người khác có thể?

Tuy nhiên, mọi thứ không đơn giản như vậy. Có vài ý tui muốn thảo luận sau đây, vậy nên hãy cùng làm rõ vấn đề một chút!

Nếu bạn hỏi mọi người "Nên viết thể loại nào?", rất có thể câu trả lời bạn nhận được là: Cứ viết những gì mình thích, viết những gì mình đam mê. Thoạt nghe có vẻ hợp lý, nhưng bạn có để ý một điều không? Bạn không thể áp dụng lời khuyên đó!

Tui sẽ không nói câu như trên. Đó là câu trả lời có tính góp ý rất thấp, vì nội dung quá chung chung và ngay cả bạn cũng có thể nói được điều đó. Không, thứ bạn cần góp ý phải chi tiết hơn thế. Thử nghĩ xem, nếu bây giờ người yêu nói với bạn "Anh nên đọc sách nhiều hơn", bạn sẽ làm gì? Đa phần sẽ nghĩ, ờ, mình sẽ… đọc sách nhiều hơn! Nhưng khi cô bạn gái nói “Anh đọc cuốn sách A và cuốn sách B này đi”, thì bạn biết chắc chắn mình nên đọc những gì.

Lời khuyên bổ ích là một lời khuyên có đủ độ chi tiết, có thể giúp ta đi đúng hướng để xử lý vấn đề của mình. Không giống những việc khác, viết lách, hay viết tiểu thuyết, là công việc thiên về cảm xúc cá nhân. Ta khó có thể mong chờ một người xa lạ hiểu ta và cho ta lời khuyên chính xác rằng mình nên đi theo hướng nào để thành công. Thông thường, người ta sẽ phóng chiếu những gì họ thích vào câu trả lời của mình. Điều này dẫn đến vấn đề thứ hai.

Bây giờ, nếu bạn hỏi tui "Nên viết thể loại nào?", tui sẽ trả lời: Bạn nên viết fantasy hoặc Zombie hoặc Hậu tận thế! Vì sao? Vì tui thích những thể loại đó, đơn giản vậy thôi. Còn nếu bạn hỏi một người thích lãng mạn, người ta sẽ nói “Viết truyện tình yêu đi!”. Hoặc nếu đó là người thích truyện trinh thám, họ sẽ hào rất hào hứng để đọc câu chuyện về một vị thám tử.

Ai cũng muốn người khác làm theo ý mình. Cho nên, nếu bạn mong muốn có một câu trả lời trung lập mà lại phù hợp với bản thân, điều đó rất khó.

Dĩ nhiên ai cũng hiểu, câu hỏi "Nên viết thể loại nào?" thực ra không như vẻ bề ngoài. Theo tui nhìn nhận, vài ý sau đây mới thực sự là ý chính: Viết thể loại nào để có nhiều người xem, có nhiều độc giả, và kiếm được nhiều tiền?

Không có khả năng chắc chắn nào nói rằng viết thể loại đang phổ biến sẽ đạt được thành công. Ở Việt Nam, văn học kinh dị, sách thiếu nhi, tâm lý tình cảm đang là thể loại thịnh hành. Và bạn cũng thấy, rất nhiều tác phẩm viết theo những thể loại này nhưng hầu hết đều ít được biết đến, lượng tiếp cận với độc giả rất thấp vì chất lượng kém.

Thậm chí nếu nhìn rộng ra, những thể loại chậm hoặc chưa phát triển mới là những vùng đất màu mỡ cho các tác giả mới. Một miếng bánh dành cho một người và một miếng bánh dành cho mười người, rõ ràng một người ăn thấy no hơn.

Fantasy, khoa học viễn tưởng, romantasy (lãng mạn kết hợp fantasy) là một vài thể loại rất phát triển trên thế giới nhưng Việt Nam thì không. Văn hóa nước ngoài du nhập vào Việt Nam ngày một nhiều, điều đó cho thấy tinh thần và cách tiếp cận thể loại cũng sẽ thay đổi theo, không sớm thì muộn. Chạy theo xu hướng có thể đạt được thành quả ở hiện tại, nhưng để đi trên đường dài (muốn sống với nghiệp viết) thì phải viết những gì mình giỏi.

Kiếm tiền từ viết sách chưa bao giờ là lựa chọn hàng đầu trong bài toán kinh tế. Nếu bạn muốn viết một cuốn sách vì nghĩ đó là cách kiếm tiền tốt nhất thì bạn nên suy nghĩ lại, bởi bạn đang đâm đầu vào cuộc chơi có tỉ lệ thành công cực kì thấp.

Tui không muốn làm thui chột ý chí của ai cả, nhưng thực tế tỉ lệ thành công của một tác giả tiểu thuyết là rất thấp. Theo các nghiên cứu về xuất bản (nước ngoài), tỉ lệ thành công của một cuốn tiểu thuyết khi được xuất bản là 1% - 5%, xét về mặt doanh thu và danh tiếng. Với các tác giả tự xuất bản, con số thậm chí còn khiêm tốn hơn nhiều, 0,1% - 0,5%. Rất nhiều tác giả xuất bản sách mỗi năm nhưng số người được biết đến thực sự rất ít. Cho nên, không ai đánh giá viết sách là hướng kinh tế tiềm năng cả.

Nếu bạn chỉ viết vì sở thích, hãy làm nó thật vui, cứ viết những gì mình cảm thấy thoải mái nhất. Còn nếu bạn muốn đi xa hơn cùng nó, muốn kiếm tiền và tạo danh tiếng từ nó, bạn phải nỗ lực. Bạn đừng nghĩ viết là chỉ có viết không thôi, nó có rất nhiều kĩ thuật đấy. Kỹ thuật viết chính là bản vẽ thiết kế của một cỗ máy. Nhân vật, tình tiết, cách kể chuyện là những động cơ, những đường ống, mạch điện... Tất cả những thứ đó phải học mới làm tốt được.

Bất kì thể loại nào cũng được chào đón, miễn sao tác phẩm có chất lượng tốt và mang được nét riêng của tác giả. Kỳ thực, lựa chọn thể loại viết thực sự rất dễ, nó chỉ gói gọn trong một từ duy nhất: thử!

Bạn giỏi cái gì? Thích thể loại nào? Tác phẩm nào truyền cảm hứng cho bạn? Bạn có hứng thú với chủ đề gì (zombie, phép thuật, chiến đấu, hôn hít, giết chóc…)? Viết thử hết ra, mỗi thứ bạn thích hãy viết ra một câu chuyện, ngắn hoặc dài đều được. Chỉ khi bạn đặt bút xuống viết thì lúc đó bạn mới biết mình có viết được hay không.

Mặc dù tỉ lệ thành công thấp, nhưng nếu bạn tin vào khả năng của bản thân và không ngừng luyện viết từng ngày, sớm muộn gì bạn cũng nhận được những gì xứng đáng.

Đọc nhiều thể loại sách! Đừng chạy theo số đông! Thử viết nhiều thể loại khác nhau! Cuộc đời, cuộc chơi là của bạn, không ai có thể quyết định thay cho bạn!