CHIẾN SỰ ISRAEL – IRAN KỲ 2: HOA KỲ SẼ NHẬP CUỘC ?

Chiến sự Israel - Iran bước sang ngày thứ 5 (17/6/2025) với dấu hiệu leo thang căng thẳng, chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Tiếp nối Kỳ 1, bài viết này sẽ tập trung phân tích kịch bản có thể xảy ra dựa trên tình hình hiện tại và góc nhìn của tác giả.

Cả Israel và Iran đều triển khai các đợt không kích nhắm vào cơ sở quân sự và dân sự. Do hạn chế về thông tin từ Iran, nơi báo chí quốc tế khó tác nghiệp, mức độ thiệt hại thực tế vẫn chưa rõ ràng. Truyền hình nhà nước Iran phủ nhận thông tin thất bại, nhưng các đoạn clip trên mạng xã hội cho thấy thiệt hại nghiêm trọng, như vụ tấn công đài truyền hình Iran trong lúc phát sóng trực tiếp. Nhiều quốc gia, bao gồm Nga và Pakistan, đã sơ tán công dân. Trong khi đó, Israel công khai thiệt hại qua báo chí quốc tế, nhưng chưa ghi nhận quan chức cấp cao nào thiệt mạng. Ngược lại, Iran đã mất hàng chục quan chức cấp cao, với con số tăng mỗi ngày.

Về cơ sở hạ tầng của Iran, hai trong ba nhà máy sản xuất uranium đã bị phá hủy hoặc ngừng hoạt động. Nhà máy Fordow, cơ sở chiến lược cho chương trình hạt nhân, vẫn đứng vững nhờ vị trí sâu dưới lòng đất và hệ thống bê tông kiên cố. Israel đối mặt thách thức do thiếu bom phá boong-ke phù hợp, nhưng Mỹ có thể cung cấp loại vũ khí này, đặt ra câu hỏi liệu Washington sẽ can thiệp sâu hơn ?

Trong tình huống chiến tranh đang diễn ra, việc hạn chế đưa các tin về thương vong là điều được cân nhắc thực hiện nhằm trấn an tâm lý người dân, đó là lý do Iran hạn chế đưa tin thiệt hại . Tuy nhiên, hình ảnh nữ phóng viên Iran bỏ chạy trong lúc ghi hình trực tiếp của truyền hình nhà nước Iran nhiều khả năng gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý người dân. Thủ tướng Israel kêu gọi dân chúng rời khỏi Tehran, ám chỉ đây có thể là mục tiêu tiếp theo, làm gia tăng lo ngại về một cuộc tấn công quy mô lớn.

Tại hội nghị G7, Tổng thống Trump tuyên bố ủng hộ hành động quân sự của Israel, cáo buộc Iran tiếp tục chương trình hạt nhân và rút khỏi đàm phán. Theo ông, Mỹ đã yêu cầu rõ cho Iran thời hạn 60 ngày và 61 ngày trôi qua, Iran vẫn không quay lại đàm phán, các báo cáo mới nhất của IAEA cho thấy Iran vượt giới hạn dân sự, mức uranium làm giàu hiện tại của Iran có khả năng chế tạo 9 quả bom hạt nhân. Đây là lý do chính khiến Mỹ cho phép Israel tấn công phủ đầu các cơ sở hạt nhân Iran. Trump cũng cắt ngắn chuyến công du G7 để họp khẩn với các quan chức quốc phòng tại Washington, cho thấy sự nghiêm trọng của tình hình.

Khả năng châu Âu tham chiến trực tiếp vào Iran không phải là không thể, nhưng do họ ưu tiên ngoại giao, thiếu lực lượng quân sự độc lập mạnh mẽ, và lo ngại rủi ro kinh tế, chính trị và vấn đề Ukraine chưa giải quyết triệt để. Tuy nhiên, trong trường hợp, các bằng chứng cụ thể về Iran đang sở hữu vũ khí hạt nhân trái phép và tài liệu kế hoạch tấn công châu Âu, hoặc Mỹ. Thủ tướng Israel Netanyahu có buổi phỏng vấn Foxnews qua video, ông đã công khai thông tin các vụ án sát Trump trong năm 2024 đều liên quan đến Iran. Ngoài ra, các nếu tìm thấy các bằng chứng kế hoạch khủng bố nước Mỹ từ chính quyền Iran, sẽ làm dấy lên dư luận người dân Mỹ về vấn đề an ninh điều đó củng cố chính phủ Trump yêu cầu quốc hội thông qua một kế hoạch chiến sự toàn diện với Iran. Lúc đó một liên minh quốc tế đối phó mối đe dọa hạt nhân của Iran, châu Âu có thể tham gia ở mức hỗ trợ gián tiếp (hậu cần, tình báo, phòng thủ). Các lãnh đạo châu Âu hiện tập trung vào de-escalation và bảo vệ lợi ích kinh tế, đặc biệt là nguồn cung dầu qua eo biển Hormuz. Diễn biến tiếp theo phụ thuộc vào hành động của Mỹ và phản ứng của Iran trong những ngày tới.

1. Iran sở hữu vũ khí hạt nhân: Iran đe dọa rút khỏi hiệp ước giải trừ hạt nhân, đồng thời vụ nổ gần nhà máy Fordow (16/6/2025, cường độ 2,5 độ Richter) làm dấy lên nghi ngờ về thử nghiệm bom hạt nhân.

2. Phong tỏa eo biển Hormuz: Nếu Iran chặn tuyến vận tải dầu lớn nhất thế giới, giá dầu toàn cầu sẽ tăng vọt, đe dọa chính sách kinh tế của Trump. Điều này có thể buộc Mỹ hành động, tương tự cách họ đối phó Houthi ở Biển Đỏ.

3.Con tin người Mỹ: Nguồn tin chưa xác minh cho rằng Iran đang giam giữ con tin Mỹ, được Hamas bàn giao từ xung đột Israel - Hamas. Đây có thể là lý do đẩy Mỹ vào cuộc. Đó là lý do tại sao trong thỏa thuận trao trả con tin, Hamas đã tiến hành chậm rãi và chưa hoàn trả đủ con tin, đặc biệt các con tin người Mỹ mà Hamas nói đã chết trong giao tranh. Tuy nhiên, theo Israel nhiều khả năng con tin này được đưa sang Iran giam giữ.

Iran đang đơn độc trong cuộc chiến. Nga, đồng minh chính, bị sa lầy ở Ukraine và khó hỗ trợ quân sự. Trung Quốc giữ thái độ trung lập, chỉ kêu gọi đàm phán hòa bình. Các nước Ả Rập, sau chuyến thăm của Trump, có thể đứng về phía Mỹ hoặc trung lập, không ủng hộ Iran. Syria mới đây cho phép Israel sử dụng lãnh thổ làm đường bộ tiến quân qua Iraq vào Iran, trong khi Iraq có thể đồng ý cho Israel đi qua để cân bằng quan hệ với Mỹ.

Iran chủ yếu dựa vào các hệ thống vũ khí từ Nga, như tên lửa phòng không S-300 và các loại khí tài khác. Tuy nhiên, Nga hiện bị sa lầy trong xung đột Ukraine, khiến nguồn cung vũ khí cho Iran bị gián đoạn. Iran cũng đang hỗ trợ ngược lại Nga bằng cách cung cấp máy bay không người lái và tên lửa, làm cạn kiệt nguồn lực của chính mình.

Hải quân và hệ thống phòng không của Iran khó đối phó với liên minh Mỹ - Israel, đặc biệt khi nguồn vũ khí chủ lực từ Nga bị hạn chế do xung đột Ukraine. Nếu Mỹ can thiệp, Iran khó có khả năng chống đỡ. Dù Iran đe dọa phong tỏa eo biển Hormuz, Mỹ và Anh đã tăng cường hiện diện hải quân tại đây, với các tàu chiến và hệ thống phòng thủ tiên tiến, sẵn sàng đối phó.

Iran đã chịu các lệnh cấm vận quốc tế kéo dài, làm suy yếu khả năng tài trợ cho quân đội và chương trình vũ khí. Các cuộc tấn công của Israel càng làm gia tăng thiệt hại kinh tế, đặc biệt khi cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự bị phá hủy.

Chiến sự Israel - Iran đang ở giai đoạn căng thẳng, với khả năng Mỹ tham gia làm thay đổi cục diện. Năng lực quân sự của Iran bị hạn chế bởi công nghệ lạc hậu, sự cô lập về đồng minh, thiệt hại cơ sở hạ tầng, tổn thất nhân sự cấp cao, và áp lực kinh tế. Hệ thống phòng không yếu kém và hải quân không đủ sức đối phó với liên minh Mỹ - Israel khiến Iran khó duy trì thế trận trong một cuộc chiến kéo dài. Nếu Mỹ hoặc các đồng minh châu âu tăng cường hỗ trợ Israel, Iran sẽ càng rơi vào thế bất lợi. Diễn biến tiếp theo sẽ phụ thuộc vào động thái của các bên, đặc biệt là quyết định của Washington. Chúng ta cần tiếp tục theo dõi sát sao và tác giả sẽ cập nhật nhận định trong những bài viết tới